ضرورت انتقال مفاهیم و میراث گذشته به کودکان

كودکان حافظان آیین کهن نوروز دریا

گروه دانش دريا - احمد مرادی از انجمن دوستداران میراث فرهنگی قشم به روزنامه دريايي اقتصادسرامد نوشت:  سال های کودکی سنگ بنای اساسی در شکل گیری شخصیت هر فردی است و این مرحله مرحله ایی است که فرد در آن سمت و سوها، عادت ها و یادگیری هایش را در آن کسب می کند و شخصیتش کاملاً برای یادگیری آماده است و اگر بنای آن به صورت صحیحی شکل بگیرد این فرد می تواند با تمام مشاکل و سختی ها در زندگی روبرو شود . کودکان به مثابه سرزمین بکری هستند که قابلیت تاثیرپذیری سریعی دارند ، از آن جا که مسئله هویت در عصر ما دارای اهمیت ویژه ای می باشد پس موضوع میراث گذشتگان از اهمیت ویژه برای کودکان و نوجوانان برخوردار است در گذشته پدیده ها و حوادث زندگی با کندی سپری می شد و ملت ها علیرغم ارتباطات، برخوردها و تبادلات فرهنگی که با یکدیگر داشتند اما هویت های فرهنگی خود را به طور ثابت حفظ می‌کردند اما امروزه قطار جهانی شدن با سرعت فوق العاده و جنون‌آمیز هر لحظه هویت‌های قومی و فرهنگی را ویران می سازد یا به طور خوش‌بینانه تهدید می کند ؛میراث یکی از آن دژ های محکم و استواری است که می تواند هویت فرهنگی کودکان و نوجوانان ما را حفظ کند تا در آینده بتوانند مشعل هویت خود را روشن نگه دارند . میراث فرهنگی در واقع رابطه متبادل بین انسان و محیطش است و عناصر غیرمادی آن در طول زمان و مکان به اشکال گوناگون تغییر پیدا می‌کند که نمی‌توان آن را در یک زمان مشخص محدود ساخت همانگونه که در میراث مادی نیز نسل های جدید اشکال و رنگ ها و ویژگی های جدید این میراث را دریافت می کنند. میراث فرهنگی ناملموس که از اهمیت زیادی در هویت بخشی به افراد یک جامعه برخوردار است و در طول دوران ها نسل به نسل و سینه به سینه منتقل شده است دارای ریشه های عمیق تاریخیست که نمی توان ریشه های تاریخی عناصر آن را واکاوی کرد چرا که به طور مستمر در حال انتقال به نسل ها است و تغییر مستمر و مداوم یکی از خصوصیات آن است. سازمان جهانی یونسکو نیز با اعتراف به اهمیت موضوع میراث فرهنگی ناملموس با کنوانسیون پاسداری از این میراث در سال ۲۰۰۳ حمایت خود را از میراث فرهنگی غیر مادی بشر اعلام نموده است تا این نوع میراث را از خطر نابودی نجات دهد. امروز نوروز دریا به عنوان یک میراث معنوی برای کودکان و نوجوانان جامعه محلی و در نظر کودکان شرکت کننده در این مراسم فقط یک مراسم سالانه ایی نیست که هر ساله در زمان و مکان خاصی برگزار می شود و حتی فقط مراسمی مناسبتی و یا گردشگری که بتوان از آن کسب درآمد نمود بلکه روح هویت فرهنگی آن هاست که خود در محور این مراسم قرار دارند در واقع آن ها در این روز وارد یک فعالیت فرهنگی می شوند که باعث می شود قابلیت ها توانایی ها و علایق آن ها در این فعالیت فرهنگی بروز یابد که این خود سبب می شود رفتار کودکان در جهت های مثبت اجتماعی قرار گیرد و از آن جا که فرهنگ کودکان اکتسابی است این مشارکت اجتماعی و فرهنگی بیشترین فایده و سود را به کودکان می رساند و از طرفی خیال‌پردازی‌های ابتکاری را نیز در این کودکان رشد می دهد. ارتباط دادن کودکان با میراث فرهنگی تلاشی صحیح و معقولی است که خانواده ها و محیط اجتماعی نقش بسیار پررنگی در آن دارند در آیین نوروز دریا کودک از روزهای قبل از شروع سال جدید دریایی شور و اشتیاق و صحبت کردن از نوروز را در میان اعضای خانواده و در بین دوستان مشاهده و آن را کاملاً لمس می‌کند ؛ روز قبل از شروع سال نو دریای بارنگین کردن حیوانات موجود در منزل، درب منازل، نخل ها و سینه های خود با نوعی خاک سرخ(گلک) به استقبال نوروز می رود در اولین روز سال نو نیز پس از آماده شدن برای رفتن به سوی ساحل و دریا وقبل از آب تنی و شنا کردن انداختن پیاز یا خارک یا جو در دریا نیز توسط کودکان انجام می گیرد. کودکان به عنوان نسل آینده حامیان این آیین کهن هستند در واقع در این آیین کهن کودکان در یک زمان فعالیت فرهنگی تفریحی و یادگیری را انجام می دهند و این فرصت را می یابند خیال‌پردازی‌های کودکانه انجام دهند، مهارت های ابتکاری خود را در حفاظت از میراث فرهنگی خود بهبود بخشند و درباره اموری که متعلق به آن ها و سرزمین شان است بیاندیشند، ارزش و اهمیت این آیین را بهتر و بیشتر درک کنند و فرصت مقایسه بین شهر و دیار خود را با دیگر اماکنی که این آیین در آن برگزار نمی‌شود دریابند. کودکان و نسل جدید بیشترین تعلق خاطر را به این آیین دارند آن ها که دارای قدرت تخیل بالایی هم هستند این میراث معنوی را در طول زندگی خود همراه خود می‌بیند این آیین یکی از گنج های فرهنگی این مرز و بوم است که نسل به نسل در حال انتقال است و در این انتقال کودکان گیرندگان این میراث گذشتگان هستند و در این عملیات انتقال مفاهیم و میراث گذشته به کودکان است که رشد اجتماعی آن‌ها شکل می‌گیرد مهارت های برقراری ارتباط با دیگران را یاد می گیرند می توانند احساس و نظر دیگران را درباره این آئین دریافت کنند و برعکس احساس و نظر خود را نیز به آن ها منتقل کنند توان همکاری و همدلی با دیگران و ارتباط با محیط از جمله درک قوانین اجتماعی و پذیرش ارزش های جامعه و پذیرفتن سنت های اجتماعی و فرهنگی و مهمتر از همه ارتباط صحیح با طبیعت را درک می نمایند و اهمیت حفظ و گسترش زندگی انواع موجودات زنده اطراف خود را در می یابند چه آن که در این روز خوردن انواع آبزیان ممنوع است تا از این طریق به طور نمادین دریا فرصتی برای بازیابی خود به دست آورد. حضور فعالانه كودکان در این آئین کهن نشان از زنده بودن روح این میراث گذشتگان در جامعه محلی برگزار کننده این مراسم است و این نکته را به ما یادآور می شود که این آئین پیشینیان در ذات آن ها در هم تنیده شده است و جدایی بین آن دو نیست در نوروز دریا حضور کودکان بیش از هر گروه دیگر چشم نواز است آنها بدون قید و بندهای معمول فارغ از هر محدودیتی در کنار یکدیگر و در کنار سایرین در این مراسم حضور دارند آن ها در دریا و در صیقل دادن جسم و جان حضوری به مراتب بیش از دیگران و به مدت طولانی تری دارند در مراسم شوشی که در دل این آئین کهن است حضور دارند در رقص و پایکوبی ها در خیرات کردن ها در نو نوار شدن ها و حتی در ورزش ها و بازی های اضافه شده به این آئین همچون مسابقات شنا، دو ساحلی و قایق سواری نیز حضور فعالانه آن ها را نه فقط به عنوان تماشاگر بلکه به عنوان شرکت کننده قابل مشاهده است.
 جنوب و به طور مشخص قشم محل تلاقی فرهنگ ها و تمدن های مختلف بوده است و به طور طبیعی آئین ها و میراث گذشتگانمان نیز آمیزه ایی از همین فرهنگ ها و تمدن هاست آئین هایی که آب را مظهر پاکی و روشنایی می داند روح لطیف کودکان را صیقل می دهد موسیقی را به عنوان یکی از عناصر پالایش روح و روان و حتی به عنوان یک درمان در خود دارد به محیط زیست و به زایش جانداران دریایی توجه می کند صدقه دادن و دستگیری از نیازمندان، برابری همگانی، توجه به جسم و سلامتی روان، گسترش ارتباطات اجتماعی با سایر اقوام و فرستادن پیام صلح و دوستی به آن ها، گفتمان فرهنگی و دهها ارزش والای دیگر همه در آئین نوروز دریا به وضوح قابل مشاهده است. گزافه نیست اگر بگوییم کودکان ناجیان این آئین کهن و حافظان آن در طول تاریخ بوده اند اگر شور و اشتیاق کودکانه برای نوروز دریا نبود چه بسا این آئین هم به مانند خیلی از انواع میراث ما به سوی نابودی می رفت اما در سال های اخیر این کودکان بودند که مشتاقانه منتظر فرارسیدن نوروز دریا بودند و این شور و اشتیاق آن ها بزرگسالان و مسئولان را به همراهی با آنان برای برگزاری هر چه باشکوه تر این مراسم در برخی نقاط جنوب و از جمله جزیره قشم و روستای سلخ ترغیب و تشویق نموده است تا شاهد برگزاری این آئین به شکل کنونی و جستن از خطر نابودی آن باشیم .
كودکان حافظان  آیین کهن نوروز دریا
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه