لندفرم مانداب و تالاب ساحلی


ژئومورفولوژی مناطق ساحلی، از دیرباز مورد توجه محققین و پژوهشگران مناطق ساحلی بوده است و برخی از کارفرمایان و مدیران متولی مطالعات پروژه‌های عمرانی، کمتر به این مهم توجه داشته‌اند. 
لندفرم پهنه‌های گلی، از لندفرم‌های ژئومورفولوژیکی خشکی به شمار می‌رود که غالباً در تماس با لندفرم‌های ساحلی است. این لندفرم، در واقع نشان دهنده محل کاهش جدی انرژی رودخانه‌های استان بوده؛ در آن رسوبات ریزدانه با بافت گلی آن نهشته می‌شوند. اراضی بسیار پست ساحلی جنوب و غرب خلیج گرگان، گواه توسعه این لندفرم بوده و در نقشه لندفرم‌های ساحلی استان، 1/25کیلومتر مربع مساحت داشته و 32/0درصد آن را پوشش داده است.
لندفرم مصب 
حدود 02/0کیلومتر مربع از نقشه لندفرم ساحلی استان مازندران با لندفرم مصب پوشش داده شده است. این لندفرم عموماً در محل اتصال آبراهه‌های دائمی و فصلی به دریا و دره‌های مغروق توسعه یافته است. لندفرم مصب، به صورت بسیار محدود در دهانه یکی از آبراهه‌‌های منتهی به سواحل جنوب خلیج گرگان مشاهده می‌شود.
شرایط اقلیمی استان مازندران، افتادگی ساختمانی دشت‌های شمالی البرز میانی و نوسانات دوره‌ای تراز دریا سبب توسعه لندفرم تالاب ساحلی به مساحت 86/166کیلومتر مربع شده است. این لندفرم، یکی از ذخایر آب شیرین تا لب‌شور به شمار رفته و گستره عرضی آن در برخی فصول پرآب سال افزوده می‌شود. تغییر کاربری اراضی در بیشتر اراضی ساحلی استان مازندران، مساحت آن را کاهش داده لذا مهم‌ترین محل رخنمون آن سواحل غربی خلیج گرگان و منطقه شرق شهرستان بهشهر است که با آب‌های لب‌شور در تداخل هستند.
لندفرم دریاکنار
گستره لندفرم دریاکنار شامل بخش فراساحل، سکو و شیب ساحل است که در طول منطقه ساحلی استان مازندران، 84/21کیلومتر مربع مساحت داشته و 26/0درصد آن را پوشش می‌دهد. این لندفرم که در تماس بلافصل با دریا است، به دلیل نوسانات فصلی و دوره‌ای تراز دریا و طوفان‌های زمستانه دچار تغییر می‌شود. رسوبات متشکله و شیب نیم‌رخ لندفرم دریاکنار در سواحل شرقی و غربی آن متفاوت است، به طوری که سواحل غربی استان تا حوالی سواحل بابلسر درشت‌دانه بوده و سکوی ساحل دارای شیب نسبتاً تندی است. از سواحل بابلسر تا سواحل شبه جزیره میانکاله، رسوبات تشکیل دهنده در حد ماسه متوسط تا ریز هستند. خرده‌های صدف نرمتنان از اجزای تفکیک ناپذیر متشكله لندفرم دریاکنار هستند. 
لندفرم زبانه ماسه‌ای 
این لندفرم، از لندفرم‌های ژئومورفولوژیکی ساحلی منطقه کم عمق ساحلی استان مازندران به شمار می‌رود که در نقشه لندفرم ساحلی مربوطه، ۱۱۱ کیلومتر مربع مساحت داشته و 4/1درصد آن را پوشش داده است. توزیع جغرافیایی لندفرم زبانه ماسه‌ای، کاملاً منطبق با گسترش شبه جزیره میانکاله در شرق استان می‌باشد. بزرگ‌ترین زبانه ماسه‌ای کشور که از یک سو از زاغمرز به خشکی متصل بوده و به سمت شرق تا جزیره آشوراده در استان گلستان رشد کرده است. جریان‌های عمومی رو به شرق و الگوی امواج غالب (شمال غرب) منطقه و عملکرد جریان‌های کرانه‌ای، در انتقال رسوب ساحلی یا رسوباتی که از غرب و به ویژه از رودخانه نکاء تخلیه می‌شوند، در شکل گیری این زبانه ماسه‌ای نقش داشته‌اند. مطالعات انجام شده نشان از پتانسیل انتقال رسوب کرانه‌ای ۱۶۰۰۰ متر مکعب در سال به سمت شرق؛ پس از عبور از بندر امیرآباد را دارد. این حجم قابل ملاحظه رسوب نقش انکارناپذیری از روند ثابت رشد زبانه ماسه‌ای و شبه جزیره میانکاله دارد.
لندفرم سد ماسه‌ای
لندفرم سد یا بندآب، در سواحل استان مازندران به طور محدود و در سواحل شبه جزیره میانکاله به مساحت ۹۷۵/0 کیلومتر مربع رخنمون دارد. سازوکار تشکیل این سدهای رسوبی، همچون زبانه ماسه‌ای میانکاله، انتقال رسوب کرانه‌ای و تبادل رسوب در سطح نیمرخ ساحل است. در طول سواحل استان مازندران، به ویژه در سواحل شرقی آن سدهای معروق موازی ساحل، بر اثر تبادل رسوب بین بخش‌های بالا و پائین پروفیل ساحل، از یک سو و تغذیه رسوب به وسیله فرایند آورد رسوب کرانه‌ای تشکیل شده‌اند؛ برخی از این سدها با افزایش ارتفاع از آب خارج شده و تشکیل سدهای جدا و موازی ساحل را داده‌اند.
لندفرم جزیره
لندفرم جزیره یا خشکی محصور در آب دریا در منتهی‌الیه شرقی سواحل استان، جایی که بخشی از جزیره آشوراده رخنمون دارد دیده می‌شود. این جزیره، از رسوبات غالباً ماسه‌ای ترکیب یافته و در نقشه لندفرم‌های ساحلی استان مازندران 24/7کیلومتر مربع مساحت دارد. ارتباط جزیره آشوراده با شبه جزیره میانکاله با کانال خزینی قطع شده و لندفرم جزیره شکل گرفته است.
لندفرم خليج 
فرورفتگی‌های کوچک مقیاس در سواحل استان، به ویژه سواحل شرقی و خلیج گرگان، دارای لندفرم خلیج هستند. این لندفرم ۳۷۹ کیلومتر مربع مساحت بوده و 8/4درصد نقشه لندفرم‌های ساحلی استان را پوشش داده است. خلیج گرگان به مساحت ۵۰۹ کیلومتر مربع بزرگ‌ترین خلیج در سواحل شمال کشور به شمار می‌رود که با شبه جزیره میانکاله از دریا جدا شده و دهانه آن به عرض ۲ کیلومتر در سواحل استان گلستان واقع است.
لندفرم مانداب و تالاب ساحلی
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه