دکتر همایون اللهی - تمامی بخش جنوب شرقی شبه جزیره عربستان و از جمله بحرین تا انقراض سلسله ساسانیان تحت سلطه امپراتوری ساسانی باقیمانده بود. این امر به توسعه دریانوردی ایران یاری رسانید. بازرگانی ایران در آن دوران تا بنادر دریای سرخ و سیلان گسترش یافت. 
عرب‌ها در زمان اردشیر ساسانی و شاپور ذوالاکتاف با استفاده از جنگ‌های ایران و رم به سواحل خلیج فارس نزدیک شده و از آنجا به سواحل شمالی خلیج فارس و به کرانه های پارس و خوزستان دست اندازی کردند، هر چند توسط شاپور سرکوب شدند ولی تعدادی در سواحل شمالی خلیج فارس و جنوب کرمان پراکنده شدند.
۴- ظهور اسلام 
پس از ظهور اسلام، سرزمین ایران بتدریج به تصرف سپاهیان اسلام درآمد و سلسله ساسانیان منقرض گردید. با انقراض سلسله ساسانی، اعراب بر سراسر سواحل خلیج فارس تسلط یافتند و بخصوص در دوران اموی و عباسیان بر نفوذ و قدرت آن‌ها افزوده شد. البته بتدریج و همزمان با تشکیل دولت‌های ایرانی، اعراب از سواحل شمالی به ساحل جنوبی خلیج رانده شدند. 
دریانوردان مسلمان عرب و ایران دوره اسلامی تا قرون اخیر نه تنها حاکمیت دریانوردی در خلیج فارس را در دست داشتند بلکه از آنجا به دریاهای سراسر جهان رفت و آمد نموده و تجارت پررونقی را هدایت می‌کردند و در عین حال فنون دریانوردی را توسعه و پیشرفت بسیار دادند. هر چند این برتری از نیمه دوم قرن نهم هجری شمسی (سال‌های اواخر قرن پانزدهم میلادی) با تهاجمات جدیدی روبرو گردید. 
5- چینی‌ها در خلیج فارس
جاذبه‌های اقتصادی گنج‌های هنگفت جزیره هرمز، اهمیت فوق العاده خلیج فارس به عنوان واسطه بازرگانی میان شرق و غرب، توجه قدرت‌های زمان را به خود جلب می‌کرد. از آن جمله در نخستین سال‌های قرن پانزدهم میلادی، امپراتوران چین توجه خود را متوجه نفوذ در خلیج فارس کردند. در این زمان بازرگانان ایرانی و عرب نقش واسطه را در بازرگانی میان خاورمیانه و خاور نزدیک میان اروپا و چین ایفا می‌کردند. عواید آنان نه تنها توجه بازرگان، بلکه حکمرانان چین را نیز برانگیخت.
بعد از شکست مغولان در چین و استقرار دودمان جدید «مین» در سال ۷۲۷ هجری شمسی (۱۳۶۸ میلادی) در آن سرزمین ناوگان‌های امپراتوران چین با اهداف توسعه طلبانه به اکناف جهان اعزام شدند و از آن جمله اعزام ناوگان دریایی به خلیج فارس و دریای عمان بود. البته با قدرت یافتن تیمور لنگ در آسیای مرکزی مقارن قرن هشتم (نیمه دوم قرن چهاردهم)، راه سنتی معروف به جاده «ابریشم» که ارتباط خاورمیانه و اروپا را را راه خشکی فراهم می‌آورد به خطر افتاد و به زودی بر اثر جنگ میان نیروهای تیمور لنگ و سلطان عثمانی، این ارتباط قطع گردید. چینی‌ها با آغاز مرحله‌ای تازه نفوذ به آسیای جنوب شرقی، قصد کردند که در آینده راه دریایی اقیانوس هند و دریای سرخ به سوی مصر را نیز تحت تسلط خود درآورند. در اواخر قرن هشتم (آغاز قرن پانزدهم) و بخصوص پس از پیروزی تیمور بر سلطان عثمانی (بایزید دوم) در نزدیکی آنکارای امروزی در ۷۸۲ (۱۴۰۳) و قصد تیمور برای حمله به چین و تجدید فتوحات چنگیزخان مغول باعث شد که چینی‌ها فعالیت پرجوش و خروشی را برای ایجاد آمادگی جهت مقابله با نیروهای تیمور لنگ آغاز کنند. در این زمان چینی‌ها علاوه بر علل بازرگانی و اقتصادی اهمیت نظامی و سوق الجیشی راه‌های آبی را هم مورد توجه قرار دادند. از سال ۷۸۲ (۱۴۰۳) چینی‌ها سفرای فوق‌العاده‌ای به جاوه‌، سیام، هند و غیره اعزام کردند و ناوگان عظیم دریایی را مأمور کردند به هر قیمنی شده یک پیمان نظامی با کشورهای منطقه خلیج فارس و اقیانوس هند منعقد نمایند و حتی مورخین معتقدند که این تنها مسأله نبود بلکه آن‌ها می‎‌خواستند به کمک هم پیمانان خود به طور ناگهانی از پشت به امپراتوری «تیموری» حمله ور شوند تا از هجوم تیمور به شرق جلوگیری کنند. 
ناوگان چینی‌ها در ۷۸۴ (ماه دسامبر ۱۴۰۵) به فرماندهی (چه ژن خه) اولین سفر خود را آغاز کرد که دو سال به طول انجامید. از عظمت این ناوگان همین قدر کافیست گفته شود در ۶۰ فروند کشتی بزرگ جنگی علاوه بر خدمه در حدود ۲۷۸۰۰ نفر سرباز و افسر بودند در حالی که کریستف کلمب در سفر دوم که برای آن روز پس عظیم بود ۱۷ کشتی و ۱۵۰۰ نفر به همراه داشت که تا شهر کالیکوت در هند، که مرکز معاملات ادویه در آن عصر و مبدا راه معروف به جاده ادویه بود، سفر کرد.
از این مکان ادویه و فلفل پا کشتی تجاری از طریق بندر هرمز به اروپا حمل می‌شد. چینی‌ها با ناوگان خود جمعاً ۷ سفر دریایی به مناطق اقیانوس هند و سپس خلیج فارس انجام داده‌اند و در سفر چهارم بود که به جزیره هرمز رسیدند و یا بازرگانان این منطقه باب مراودات را گشودند.نتیجه این مراودات آن بود که در قرن نهم (اوایل قرن پانزدهم) حدود ۱۲۰۰ سفیر و بازرگان از مناطق خلیج فارس در پکن سکونت یافته بودند. اما کوشش چینی‌ها به زودی به علت شورش‌های داخلی و هجوم از خارج و شکست امپراتور چین در سال ۸۲۸ (۱۴۴۹) در مقابل «اوبرات» مغول خاتمه یافت.