گروه بازارسرمایه - مسعود وطنخواه - بازار سرمایه پس از پشت سرگذاشتن شرایط خاص خود در هفته گذشته به دلیل افزایش تنش سیاسی و نظامی، وارد مرحله عادی‌سازی می‌شود. بورس در هفته گذشته روند نزولی همراه با کاهش حجم و ارزش معاملات را تجربه کرد کاهش قیمتی که سبب افزایش جذابیت قیمت سهام شرکت‌ها برای گروهی از فعالان بازار سرمایه شد و در اثنای بالا بودن فروشنده‌ها و رشد عرضه، گروه خریداران اقدام به ابتیاع سهام کردند که در روزهای ابتدایی این هفته برای شناسایی سود اقدام کردند و به اصطلاح سفته‌بازی کردند.
به گزارش اقتصادسرآمد، رفت و برگشت‌های خریداران و فروشنده‌ها در بورس سبب شد که اندکی از تقاضاها در سومین روز معاملاتی هفته کاسته شود و به تدریج تعدادی از نمادها که در روزهای ابتدایی هفته با صف خرید و سبزپوش بودند روز گذشته حتی در تعدادی از نمادها قرمز رنگ هم شدند.
سفته‌بازی (به فرانسوی: Spéculation) انجام معاملات اقتصادی ریسک‌دار، به منظور حصول سود از نوسانات کوتاه یا میان‌مدت، در ارزش بازاری کالای تجاری چون روشی اقتصادی، به جای سعی برای حصول سود از روش‌های اقتصادی اصولی (روش‌هایی چون سود سرمایه، بهره، یا سود سهام) است.
گاهی اوقات، سرمایه‌گذار و سفته‌باز را از نظر افق زمانی تصمیم‌گیری با یکدیگر مقایسه می‌کنند. از این دیدگاه، کسی که مثلاً خانه‌ای را خریده و آن را خالی و بدون استفاده نگه داشته و سال‌ها بعد فروخته است، سرمایه‌گذار و کسی را که خانه‌ای را به خاطر قیمت مناسب و ارزان آن (مثلاً به دلیل نیاز مالک خانه به نقدینگی) خریداری می‌کند و طی روزها یا ماه‌های آتی آن را به فرد دیگری می‌فروشند، سفته‌باز گفته می‌شود.

رشد 3982واحدی شاخص کل بورس
شتاب رشد نماگر اصلی بورس روز گذشته کاسته شد و شاخص کل بورس تنها رشد حدود 4هزار واحدی را ثبت کرد مقایسه مقدار رشد شاخص کل بورس در سومین روز کاری به دو روز ابتدایی هفته، گویای کاهش شتاب رشد این نماگر بازار سرمایه است. این کاهش شتاب منحصر به شاخص کل بورس نبود بلکه ارزش معاملات خرد سهام نیز که فاکتور مهمی نزد سرمایه‌گذاران است با حدود کاهش 2همتی به محدوده 5همت (هزار میلیارد تومان) رسید در حالی که ارزش معاملات خرد در روزهای ابتدایی هفته در محدوده 7همت بود. افت ارزش معاملات خرد و نزدیک شدن به محدوده 5 و 4همتی از یک‌سو تاییدکننده خروج سرمایه از بازار سرمایه یا شناسایی سود و از سوی دیگر، گواه ورود بورس به دوران رکودی در روزهای آینده در صورت ادامه‌دار بودن روند کاهش ارزش معاملات خرد است.  
پیش از این علی اسکینی، کارشناس بازار سرمایه در باره اهمیت ارزش معاملات در مطلبی با عنوان «گروه‌های ریالی جذابترند» به «اقتصاد سرآمد» گفته بود: «اما فاکتور مهمی که این روزها سبب فاز رکودی در بورس شده است کمبود نقدینگی در بازار سرمایه است که همین امر روند صعودی بورس را با چالش همراه کرده است.»
او یادآوری کرده بود: «ارزش معاملات در بازار سرمایه اکنون کاهش قابل توجهی (حدود 10همت) در مقایسه با روزهای اوج خود (بالاتر از 15 همت) تجربه می‌کند؛ بنابراین افزایش ارزش معاملات یکی از پیش‌نیازهای ضروری برای رشد بورس است.»
معاملات خرد همان معاملات عادی هستند که توسط سهام‌داران خرد صورت می‌گیرد. این نوع از معاملات شامل محدودیت‌های قیمتی و حجمی هستند. این امر بر خلاف معاملات بلوکی است که هیچ‌گونه محدودیتی در رابطه ‌با قیمت و حجم نداشتند. سرمایه‌گذارانی که به‌صورت حرفه‌ای در این بازار مشغول هستند در فرایند انتخاب بهترین سهام از ارزش معاملات خرد برای تصمیم‌گیری استفاده می‌کنند، زیرا حجم و ارزش معاملات خرد در بورس میزان نقدشوندگی روزانه‌ی این بازار را مشخص می‌کند و اطلاعاتی را در رابطه ‌با خریدوفروش سهام به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهد. در واقع می‌توان گفت در یک روز معاملاتی سهام هر نماد بورسی با قیمت‌های مختلف و حجم‌های متفاوت به فروش می‌رسد. توجه به همین اطلاعات حائز اهمیت است.
اگر از ارزش کل معاملات، ارزش معاملات بلوکی و معاملات عمده را کسر کنیم، ارزش معاملات خرد به دست می‌آید. برای رصد کردن بازار، باید ارزش معاملات خرد را بررسی کرده و ارزش کل معاملات را مدنظر قرار نداد. برای محاسبه‌ی ارزش معاملات خرد بازار، باید ابتدا ارزش معاملات بورس و فرابورس را از صفحه اول سایت tsetmc.com برداشت کنیم و با کم‌کردن دو معامله‌ی بلوکی و عمده به ارزش معاملات خرد دست یابیم. همچنین برای محاسبه‌ی ارزش معاملات بلوکی و عمده بهترین روش این است که از فیلترنویسی استفاده کنیم. با انجام این کار ما ارزش معاملات بلوکی و عمده را در اختیار داریم و تنها اقدامی که لازم است انجام دهیم کسر این مقدار از ارزش کل است.

شرکت‌های بزرگ افت کردند
شرکت‌های پتروشیمی بوعلی‌سینا با 1362، ملی صنایع مس ایران با 1128، پتروشیمی نوری با 567، پالایش نفت بندرعباس با 544 و گروه مپنا با 538واحد بیشترین تاثیر مثبت برا رشد شاخص کل بورس داشتند و در نقطه مقابل فولاد مبارکه اصفهان با 937، سرمایه‌گذاری غدیر با 604، بانک ملت با 596، سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) با 568 و پالایش نفت اصفهان با 429واحد بیشترین تاثیر منفی را در رشد نماگر اصلی بورس داشتند.

عقب افتادن شاخص‌سازها
شاخص کل بورس در حالی روز گذشته 0.17درصد افزایش یافت که شاخص کل (هم‌وزن) 0.57درصد افزایش را تجربه کرد به عبارت دیگر، روز گذشته شرکت‌های با سرمایه کوچک رشد قیمت بالاتری را تجربه کردند و بیشتر مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفتند. نوسان‌های شرکت‌های با سرمایه بالا به رفتار شاخص‌سازها نیز تعبیر می‌شود.
شاخص کل هم‌‌‌‌وزن معیاری برای سنجش وضع بازار سرمایه است که در راستای رصد تغییرات بازار به شکل روزانه و حتی در بازه‌‌‌‌های طولانی‌مدت کمک‌‌‌‌کننده خواهد بود. وجه تسمیه‌‌‌‌ی این شاخص به‌عنوان شاخص هم‌‌‌‌وزن در آن است که تأثیرات شرکت‌‌‌‌ها و نمادهای مختلف بر روی آن مستقل از کوچک یا بزرگ بودن شرکت‌‌‌‌ها است. به عبارت دیگر، تأثیرپذیری این شاخص از شرکت‌‌‌‌های کوچک و بزرگ به یک اندازه است و این‌‌‌‌گونه نیست که شرکت‌‌‌‌هایی که ارزش بالایی دارند بتوانند در این شاخص اثر بیشتری بگذارند.
تفاوت شاخص کل و شاخص هم‌‌‌‌وزن در آن است که در شاخص هم‌‌‌‌وزن میزان ارزش بازار شرکت‌‌‌‌ها و بزرگ یا کوچک بودن آن‌‌‌‌ها اهمیتی ندارد و تأثیر شرکت‌‌‌‌ها بر روی شاخص به یک اندازه خواهد بود. این در حالی است که در شاخص کل اوضاع متفاوت بوده و متناسب با اندازه‌‌‌‌ی شرکت‌‌‌‌ها به آن‌‌‌‌ها وزن داده شده است به‌‌‌‌طوری که شرکت‌‌‌‌های بزرگ تأثیر بیشتری بر روی آن دارند. این امر سبب می‌‌‌‌شود تا اگر در یک روز معاملاتی، تغییرات قیمتی چند شرکت بزرگ بالا باشد، شاخص‌کل تصویری برگرفته از تغییر آن‌‌‌‌ها را در هر جهتی که اتفاق افتاده است انعکاس دهد و بدین ترتیب اثر تحولات شرکت‌‌‌‌های کوچک‌‌‌‌تر چندان به چشم نخورد. سهم‌‌‌‌های شاخص‌ساز همان شرکت‌‌‌‌های بزرگی هستند که اوضاع آن‌‌‌‌ها و مثبت یا منفی بودنشان اثر به‌سزایی بر روی شاخص کل بورس دارد؛ بنابراین از این شرکت‌‌‌‌های بزرگ به‌عنوان سهم‌‌‌‌های شاخص‌ساز در بازار سرمایه یاد می‌‌‌‌شود.