گروه راهبردی – توحید ورستان - منطقه قطب شمال با توجه به پویایی‌های ژئوپلیتیکی موجود، تحت فشار زیادی از سوی قدرت‌های جهانی قرار دارد. از یک سو؛ روسیه و چین به دنبال ادغام این منطقه از طریق «جاده ابریشم قطبی» هستند که سوخت‌های فسیلی منطقه را در سراسر جهان قابل دسترس می‌کند. در مقابل ایالات متحده به طور فزاینده‌ای نگران این تحولات است. این کشور در درجه نخست این تحولات را از منظر حاصل جمع صفر می‌بیند، یعنی هر دستاورد روسیه و چین به طور مستقیم به ضرر واشنگتن تبدیل می‌شوند. برای جلوگیری از این احتمال، ایالات متحده «استراتژی قطب شمال ۲۰۲۴» خود را منتشر کرده است. 

استراتژی ایالات متحده برای قطب شمال
استراتژی قطب شمال ۲۰۲۴ واشنگتن به افزایش اخیر نظامی روسیه در قطب شمال اشاره می‌کند. اما مهم‌تر از آن، این بیانیه در راستای تعلیق روابط شورای قطب شمال با روسیه در سال ۲۰۲۲ است. این تصمیم با توجه به جنگ روسیه در اوکراین گرفته شد، اما این تصمیم روسیه را به سمت چین برای همکاری عمیق‌تر سوق داد. فراموش نکنیم که تا آغاز درگیری نظامی روسیه و اوکراین، قطب شمال یک منطقه ناتوییزه نشده بود. اما سوئد و فنلاند، دو کشور کلیدی قطب شمال، نیز به ناتو پیوسته‌اند و روسیه را راهی جز هماهنگی با چین باقی نمی‌گذارد. اما حضور چین در قطب شمال اکنون آمریکا را به شدت ناراحت کرده است. اکنون در غیاب هر گونه طرح قابل اجرا برای استفاده از قطب شمال، ایالات متحده به دنبال نظامی کردن آن است. واشنگتن برای انجام این کار، ابتدا باید سرزنش نظامی‌سازی را متوجه دشمنانش کند که استراتژی جدید گویای آن است. براساس آن «قابلیت‌های روسیه در قطب شمال این پتانسیل را دارد که ایالات متحده و همچنین قلمرو متفقین و شرکای خود را در معرض تهدید نگه دارد… با ادامه سرمایه‌گذاری در حسگرها، اطلاعات و قابلیت‌های اشتراک‌گذاری اطلاعات، وزارت دفاع درک ما را از قطب شمال محیط عملیاتی و همچنین توانایی برای مدیریت ریسک افزایش خواهد داد». 

پیامدهای ورود چین به قطب شمال
همه این اقدامات لازم است زیرا چین در کنار روسیه حضور دارد و موازنه قدرت منطقه را به نفع روسیه تغییر می‌دهد. منطقه قطب شمال برای مدت بسیار طولانی برای روسیه مهم بوده است. این منطقه اولویت دوم روسیه و منبع اصلی منابع طبیعی آن است. اما عمدتاً ظهور چین است که واشنگتن را بیش از همه نگران می‌کند، زیرا احساس می‌کند منابع کافی برای مقابله و شکست هر دوی آن‌ها را ندارد. گزارش استراتژی ایالات متحده خاطرنشان می‌کند: «اگرچه اکثریت قریب به اتفاق قطب شمال تحت اختیار دولت‌های مستقل است، اما جمهوری خلق چین به دنبال تبدیل منطقه قطب شمال به عنوان یک «مشترک جهانی» است تا حکومت قطب شمال را به نفع خود تغییر دهد. سیاست قطب شمال چین در سال ۲۰۱۸ ادعا می‌کند که کشورهای غیر قطبی باید به «آینده مشترک بشریت» منطقه کمک کنند، زیرا این منطقه از اهمیت جهانی برخوردار است. چین از طریق «جاده ابریشم قطبی» برای دستیابی به جایگاهی در قطب شمال از کانال سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و منابع طبیعی، از جمله در قلمرو متحدان ناتو استفاده می‌کند». اگرچه چشم‌انداز چین و حق سرمایه‌گذاری آن در این منطقه هیچ اشکالی ندارد، اما واشنگتن نمی‌تواند آن را به بهای خود در نظر بگیرد. از همین روی، گزارش استراتژی ۲۰۲۴ شامل فهرستی طولانی از گام‌هایی است که واشنگتن برای گسترش حضور خود، چه به صورت انفردای و چه به صورت جمعی از طریق مشارکت با ناتو، برمی‌دارد. در واقع، تصمیم ناتو برای حمایت از عضویت سوئد و فنلاند در این راستاست. 

اقدامات انجام شده با همکاری ناتو
با واکاوی استراتژی قطب شمال، مشاهده می‌شود که یک برنامه تحقیق و توسعه و سرمایه‌گذاری جدی برای موضوعاتی مانند ماهواره‌های ارائه دهنده پوشش در قطب شمال، پهپاد برای بهبود قابلیت‌های اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی (ISR) و زیرساخت‌های مورد نیاز برای این امر است. این موضوع نشان می‌دهد که تمام ابزارهای لازم برای هشدار سریع و نظارت دقیق بر فعالیت‌هایی مانند فعالیت‌های پروازی گشت مشترک بمب‌افکن‌های استراتژیک هسته‌ای روسیه و جمهوری خلق چین فراهم خواهد شد. همچنین، اولویت داده شده به ناتو از نظر همکاری به این واقعیت نشان می‌دهد که استراتژی افزایش اشتراک اطلاعات و همکاری عمیق‌تر با الحاق فنلاند و سوئد به این اتحاد توسط «مفهوم بازدارندگی» پشتیبانی می‌شود. بزرگترین رزمایش بلوک یورو-آتلانتیک از زمان جنگ سرد، نمایش ملموسی از همکاری ایالات متحده با ناتو در این زمینه بود، و ظرفیت متحدان برای ایمن‌سازی اقیانوس اطلس در برابر پیشروی‌های روسیه از قطب شمال را آزمایش کرد. در این استراتژی بیان شده بود که این رزمایش توانایی استقرار سریع در هر نقطه از منطقه قطب شمال را بهبود می‌بخشد و فرصتی برای آزمایش تجهیزات در شرایط قطب شمال ایجاد می‌کند و متحدان و شرکا به انجام چنین تمرین‌هایی ادامه می‌دهند. 

نتیجه‌گیری
استراتژی قطب شمال ایالات متحده تاکید می‌کند که توانایی‌های روسیه در منطقه، توانایی آمریکا برای قدرت‌نمایی در اروپا و منطقه هند و اقیانوس آرام را نیز تهدید می‌کند و توانایی آن را برای پاسخ به بحران‌های احتمالی محدود خواهد کرد. این استراتژی شامل پنج بخش؛ خلاصه اجرایی، منافع دفاعی ایالات متحده در قطب شمال، محیط استراتژیک، رویکرد دفاعی برای مقابله با چالش‌های جدید و نتیجه گیری است. در این استراتژی آمده است که توانایی استقرار سریع در هر نقطه از منطقه قطب شمال را بهبود می‌بخشد و فرصت آزمایش تجهیزات را فراهم می‌کند و انجام چنین تمرین‌های با متحدان و شرکا ادامه خواهد یافت. در مورد همکاری روسیه و چین، اشاره شده است که همسویی نگران کننده بین دو کشور همچنان رصد می‌شود و روسیه به طور فزاینده روابط خود را با چین برای تامین مالی فعالیت‌های استخراج نفت و گاز و زیرساخت‌های صادرات انرژی تقویت می‌کند. علاوه بر این، ارزیابی می‌شود که چین ممکن است در آینده حضور خود را در قطب شمال با مانورهای نظامی مشترک در قطب شمال افزایش دهد. در بخش تغییر معماری امنیتی، تاکید شده است که با عضویت فنلاند و سوئد، هفت عضو از هشت عضو شورای قطب شمال اکنون اعضای ناتو هستند و این گسترش فرصت‌های جدیدی برای اشتراک‌گذاری اطلاعات ایجاد خواهد کرد که همکاری دفاعی شمال اروپا و همچنین گسترش همکاری‌های منطقه‌ای افزایش خواهد یافت.