گروه زیست محیطی دریایی - سیدعمران طباطبایی - توانایی بشر برای دگرگون ساختن محیط زیست در تمام کره زمین به نوع متفاوتی از نگرانی‌های محیط زیستی یعنی تغییرات اقلیمی دامن زده است. یکی از آثار این تغییرات، احتمال محروم شدن کشورهای ساحلی به ویژه کشورهای کوچک جزیره‌ای از قلمروهای دریایی قبلی‌شان است. لذا با ارزیابی تاثیر تغییرات اقلیمی باید به بررسی واقعی بودن این چالش حقوقی پرداخت.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، متاسفانه امروزه کنوانسیون حقوق دریاها به معضل تغییرات احتمالی در محل‌های مختلف بی توجه بوده و در این رابطه سکوت کامل اختیار کرده است اما با تفسیرهای مواد این کنوانسیون در مورد ترسیم سواحل ناپایدار و فلات قاره می‌توان قایل به حق کشورهای ساحلی و مجمع الجزایری به حفظ منطقه‌های دریایی موجود به رغم تغییرات سطح دریا شد. امروزه تغییرات اقلیمی به مسیله و نگرانی جامعه ی بین‌المللی تبدیل شده و همبستگی قابل توجهی برای رویارویی با آن به وجود آمده است.
با این حال، کنوانسیون تغییرات اقلیمی، در جلوگیری از تغییرات اقلیمی و کاهش گازهای گلخانه ای، موفق عمل نکرده و کشورها نیز اراده‌ای جدی برای دستیابی به این مقوله نشان نمی‌دهند. از طرفی، افزایش تولید گازهای گلخانه‌ای به محیط زیست سواحل، اقیانوس‌ها و دریاها که بطور طبیعی جاذب این گازها هستند، آسیب جدی وارد می‌کند. همین امر تعهدات کلیه کشورهای منتشرکننده گازهای گلخانه‌ای را توجیه می‌کند.
انتشار گازهای گلخانه‌ای مشمول تعریف آلودگی محیط زیست در دریاست و در نتیجه کشورها به موجب وظایف خود تعهدات بی‌شماری برای حفاظت از محیط زیست دریا در مقابل انتشار گازهای گلخانه‌ای دارند. همچنین، با اثبات این امر که بسیاری از تعهدات زیست محیطی عرف بوده یا به عرف تبدیل شده می‌توان از مسئولیت و تعهد کشورهای منتشرکننده گازهای گلخانه‌ای نسبت به کاهش انتشار و جبران خسارت کشورهای ساحلی تحت تاثیر صحبت کرد. اگرچه آثار تغییرات اقلیمی توجه و نگرانی بین‌المللی را به خود جلب کرده است، اما تقریباً هیچ تلاشی مربوط به آثار تغییرات اقلیمی در عمل صورت نمی‌پذیرد.
روش‌های حل و فصل اختلافات محیط زیستی در دریاها می‌تواند آثار ناشی از تغییرات اقلیمی از جمله انقراض گونه‌ها، آلودگی دریا و بالا آمدن آب دریاها را اثبات و در آینده از بروز آن‌ها جلوگیری کند. باید جهان قانونی برای حفاظت از دریاها در برابر هرگونه آلودگی ناشی از منابع و فعالیت‌های مستقر در آن برای اجرا ابلاغ کند و ضمناً بر روند اجرای آن نظارت مستمری داشته باشد.
با عزم به اجرای نجات دریاها، با در نظر گرفتن مزایای این نعمت خدادادی باید برنامه مدون و راهبردی برای دریاها منعقد شود. با تصدیق ویژگی منحصر به ‌فرد زیست ‌بوم ‌شناسی و آب ‌شناسی دریاها به عنوان بزرگترین پیکره‌ آبی درون سرزمینی در کره‌ زمین باید ابراز تمایلی از سوی کشورها در جهت پیگیری، حمایت و حفاظت از محیط زیست دریایی و مناطق ساحلی و بهره ‌برداری پایدار از منابع طبیعی دریاها به عنوان جزئی یکپارچه از فرآیند توسعه، که پاسخگوی نیازهای نسل‌های فعلی و آینده به شیوه‌ای منصفانه باشد، با آگاهی از خطرات جدی‌ای که از جانب آلودگی ناشی از منابع و فعالیت‌های مستقر در آن متوجه محیط زیست دریایی و مناطق ساحلی، منابع زنده و سلامت انسانی می‌شود، با مدنظر قرار دادن برنامه‌ای ویژه، مشکلات زیست‌ محیطی ناشی از تغییرات سطح آب دریا با توجه به اهمیتی که دریاها برای برنامه جهانی دارند اقدام شود.
هدف از این نجات پیشگیری، مهار و کاهش و تا حد امکان از میان بردن آلودگی محیط زیست دریایی ناشی از منابع و فعالیت‌های مستقر در آن است تا این محیط زیست دریایی از لحاظ زیست ‌محیطی سالم شده و حفظ گردد. بهترین رویه‌های زیست ‌محیطی به معنی اعمال مناسب ‌ترین ترکیب تدابیر و راهبردهای کنترل زیست ‌محیطی در دریاست. کشورها باید نقاط‌ بحرانی آلوده شده دریایی را مشخص و آن را محدود و از پیشرفت آن جلوگیری کنند و در جهت رفع این آلودگی برایند چرا که این مقوله بیش از حد زیاد شده و نیازمند توجه همراه با اولویت است تا از آثار مخرب بالفعل یا بالقوه بر سلامت انسانی، زیست بوم‌ها یا منابع و عرصه‌های طبیعی دارای اهمیت اقتصادی پیشگیری شود.
آلودگی دریا از همه نوع منابع نقطه‌ای و پراکنده واقع در خشکی است که از طریق آب، از طریق هوا یا به طور مستقیم از ساحل به محیط زیست دریایی انتقال می‌یابد. کشورها باید وضعیت مطلوب کیفیت زیست ‌محیطی را تبیین نموده و مسائل‌ زیست ‌محیطی را رعایت کنند. باید از خروج مواد آلوده ‌کننده ناشی از منابع نقطه‌ای و پراکنده مستقر در خشکی که آثار مخربی بر محیط زیست دریایی و یا مناطق ساحلی به ‌جا گذارده یا بتواند به ‌جای گذارد جلوگیری گردد. این خروجی‌ها، شامل موادی می‌باشند که از جمله از طریق رودخانه‌ها، کانال‌ها یا سایر مجراهای آبی، جریانهای آبی زیر زمینی، زباله‌ها و فاضلاب‌های ساحلی، زباله‌های دفن شده در زیر بستر دریا که از خشکی به آن دسترسی وجود داشته باشد یا از طریق هرز آب‌ها، به محیط زیست دریایی شامل آبهای لب شور، باتلاق‌های شوره‌ زار، تالاب‌های ساحلی و غیره برسد.
آلودگی ناشی از فعالیت‌هایی از قبیل تغییر فیزیکی وضعیت طبیعی خط ساحلی و تغییر یا انهدام مناظر یا زیستگاهها، به محیط زیست دریایی و یا مناطق ساحلی دریاها صدمه وارد می‌نماید و باید از آن بر حذر بود. به منظور پیشگیری، مهار، کاهش و تا حد امکان از بین بردن آلودگی و هر اثر مخرب دیگر بر محیط زیست دریایی و مناطق ساحلی دریایی ناشی از فعالیت‌های مستقر در خشکی باید جلوگیری به عمل آورد. اعمال اصل پیشگیری که به موجب آن هرگاه تهدید آسیب جدی یا غیر قابل جبرانی به محیط زیست دریایی یا سلامت عمومی وجود داشته باشد، فقدان قطعیت کامل علمی نمی‌تواند دلیلی بر به تعویق انداختن اقدامات مقرون به صرفه برای جلوگیری از چنین آسیبی محسوب شود.
اعمال اصل پرداخت هزینه‌ها از سوی آلوده کننده، که به ‌موجب آن هزینه‌های اقدامات پیشگیری، مهار و کاهش آلودگی باید از سوی آلوده‌ کننده پرداخت شود. ترویج همکاری بین کشورهای ساحلی در ارزیابی آثار زیست‌ محیطی در خصوص فعالیت‌هایی که احتمال می‌‌رود آثار نا مطلوب چشمگیری بر محیط زیست دریایی به ‌جا بگذارد. اطمینان حاصل گردد از این که در جریان تدوین طرحها و برنامه‌ها، عوامل زیست ‌محیطی، از جمله جنبه‌های مرتبط با سلامت، به ‌طور کامل مدنظر قرار گیرند. اقدامات پیشگیرانه برای به حداقل رساندن خطر آلودگی ناشی از حوادث صنعتی و بلایای طبیعی از طریق برنامه آمادگی و واکنش نسبت به بلایا اجرایی گردد. تدابیر حفاظتی خاص در برابر آلودگی از منابع مستقر در خشکی و فعالیت‌هایی که بالقوه به مناطق تخم‌ریزی طبیعی ماهی‌ها و سایر گونه‌های ارزشمند لطمه می‌زند اتخاذ گردد.
کیفیت آب دریا مهم بوده زیرا که برای حفاظت از سلامت انسانی، منابع زنده و زیست ‌بوم‌های مورد استفاده برای مقاصد خاص ضرورت دارد. کنترل و در صورت لزوم، جایگزینی تدریجی محصولات، تأسیسات و فرآیندهای صنعتی و سایر فرآیندهایی که موجب آلودگی مهم محیط زیست دریایی و مناطق ساحلی می‌گردد. کشورهای ساحلی مقادیر مشترک محدودیت خروجی‌ها، استانداردهای کیفیت زیست‌ محیطی یا اهداف کیفی زیست ‌محیطی و همچنین جداول زمانی اجرای تدابیر اتخاذ شده را با هدف پیشگیری، کاهش یا در صورت اقتضاء، محو آلودگی ناشی از منابع و فعالیت‌های مستقر در خشکی را تعیین و به ‌صورت دوره‌ای مورد بازبینی قرار دهند.
امروزه آلودگی کشاورزی دو چندان شده و باید از فعالیت‌های کشاورزی که به محیط زیست دریایی یا مناطق ساحلی لطمه وارد می‌کنند به ‌طور اساسی کاهش پیدا کند. باید از تأسیسات نفتی و شیمیایی و اراضی آلوده به نفت که در معرض تهدید بالقوه آبگرفتگی هستند حفاظت به عمل آورد و تأسیسات و انبارهای ذخیره متروک ساحلی را برچید. بر مبنای برنامه‌ریزی مناطق ساحلی، تدابیر تعدیل ‌کننده‌ای تصویب و اجراء شود تا اثرات منفی بلایای طبیعی، از قبیل تغییرات بلند مدت سطح آب دریا، طوفانها، هجوم امواج، زمین ‌لرزه و فرسایش ساحل، بر ساکنان و زیرساخت‌های مناطق ساحلی، کاهش یابد.
برنامه‌هایی در کلیه سطوح تحصیلی در خصوص اهمیت محیط زیست دریایی و مناطق ساحلی و تأثیرات آلودگی ناشی از فعالیتهای متنوع ایجاد و اجرا گردد. برنامه‌های آموزشی برای مؤسسات دولتی و غیر دولتی در خصوص اجرای بهترین رویه‌ها، از جمله تدوین مطالب آموزشی برای کارمندان در زمینه بهترین رویه‌های ساختاری و غیرساختاری، به منظور پیشگیری، کاهش و مهار منابع پراکنده آلودگی ایجاد و اجرا گردد. کشورها درخصوص طرح‌های خود برای پیشگیری، مهار و کاهش آلودگی محیط زیست دریایی و مناطق ساحلی از منابع پراکنده آلودگی گزارش واقعی بدهند. قابلیت تغییر و ترکیب فیزیکی، شیمیایی و زیست شیمیایی در محیط آبی با سایر اجزای آب دریا که بتواند آثار مخرب زیست شناختی و غیره ایجاد کند جلوگیری شود. در به ‌کارگیری بهترین فنون موجود بر استفاده از فناوری بدون ضایعات، در صورت وجود، برای جلوگیری از آلودگی تأکید گردد.