گروه توسعه - سهیل مرتضوی- آخرین روز آبان ماه سال جاری بود که رئیس جمهور از آغاز مطالعات طرح انتقال پایتخت خبر داد. مسعود پزشکیان چند روزپیش و در دیدار با اعضای مجمع نمایندگان استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان، اعلام کرد که  آقای دکتر عارف مأموریت بررسی این طرح را بر عهده دارند. بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند کشور را در آینده با بحران‌های زیست‌محیطی و مشکلات متعدد دیگر مواجه سازد. حالا روز گذشته محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور در جلسه شورای عالی روابط خارجی اعلام کرد که منطقه «مکران» یکی از گزینه های انتقال پایتخت است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، بعد از انقلاب اسلامی برای اولین بار در سال ۱۳۶۴ موضوع انتقال پایتخت مطرح شد و در سال ۱۳۶۸ مطالعاتی نیز زیر نظر وزارت مسکن و توسط مرکز مطالعات شهرسازی و معماری ایران جهت انتقال پایتخت سیاسی صورت گرفت که در نهایت به این نتیجه رسیدند که اگر در سال ۱۳۶۸ طرح انتقال پایتخت اجرایی شود، در سال ۱۴۰۰ جمعیت آن به یک میلیون نفر خواهد رسید. این طرح مسکوت ماند تا اینکه در سال ۱۳۸۸ و بعد از وقوع زلزله ۴ ریشتری در تهران، مجمع تشخیص مصلحت نظام طرح انتقال مرکز سیاسی (وزارتحانه ها، دفاتر اصلی قوای سه گانه) کشور را به یک مکان مناسب را تا پایان چشم اندازه ۲۰ساله (۱۴۰۴) به تصویب رساند. در سال ۱۳۹۱، طرح انتقال پایتخت با امضای ۱۵۱ نماینده تقدیم مجلس شد و در نهایت قانون «امکان‌سنجی انتقال مرکز سیاسی و اداری کشور و ساماندهی تمرکززدایی از تهران» در سال ۱۳۹۴ به تصویب مجلس و شورای نگهبان رسید. با گذشت حدود یک دهه از این مصوبه حالا باز صحبت از انتقال پایتخت است.

مواضع پزشکیان و عارف درباره انتقال پایتخت
هفته گذشته بود که رئیس‌جمهور با اشاره به مشکل کمبود آب و نابرابری منابع و مصارف در تهران، پیشنهاد داد که پایتخت به یک شهر در کنار دریا منتقل شود. او تاکید کرد که این تغییر می‌تواند به حل مشکلات ملی کمک کند. مسعود پزشکیان در بخشی از اظهاراتش در دیدار با مجمع نمایندگان استان سمنان، ضمن اشاره به مشکل کمبود آب، اظهار داشت: مشکل کمبود آب به یک منطقه در یک استان یا حتی یک استان محدود نیست و به معضل ملی تبدیل شده است. پزشکیان به موضوع تغییر پایتخت از تهران به یک شهر در کنار دریا پرداخت و افزود: یکی از دلایلی که ما را بر آن داشته است تا به موضوع تغییر پایتخت بیندیشیم، نابرابری میان منابع و مصارف در تهران است. همان روز محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهوری نیز در همایش مسئولان روابط عمومی دستگاه‌های اجرایی با اشاره به مشکلات فعلی تهران اظهار کرد: دو نظر متفاوت درباره پایتخت وجود دارد؛ یک نظر می‌گوید پایتخت در همین تهران بماند و نگاهی دیگر نیز تاکید می‌کند تهران کشش سرویس‌دهی به جمعیت بالای 10 میلیون نفر را ندارد؛ انتقال پایتخت جز با رضایت و نظر مردم اماکن پذیر نیست.
در این میان باید یادآور شد که چندی پیش نیز مسعود پزشکیان،‌ رئیس دولت چهاردهم آذرماه در جلسه‌ای با اشاره به وضعیت تهران گفته بود، تصور می‌کنم مشکل تهران غیرقابل حل است. این سخنان پزشکیان برخی شائبه‌هایی را مبنی بر انتقال پایتخت تقویت کرده بود. رئیس‌جمهور همچنین گفت: انتقال پایتخت جز با رضایت و نظر مردم امکان‌پذیر نیست. رئیس جمهور همچنین سی‌ام آبان ماه با اشاره به آغاز مطالعات طرح انتقال پایتخت، گفت که آقای عارف مأموریت بررسی این طرح را بر عهده دارند. بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند کشور را در آینده با بحران‌های زیست‌محیطی و مشکلات متعدد دیگر مواجه کند.

مکران گزینه انتقال پایتخت
روز گذشته محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در جلسه شورای عالی روابط خارجی گفت: در کنار سیاست دریامحور توسعه مکران نیز باید توسعه یابد. از تجربه همه کشورهایی که در توسعه ساحلی موفق بودند باید استفاده کنیم. طرحهایی مطرح شده و باید با کمک مشاوران داخلی و خارجی استفاده کنیم. انتقال جمعیت به نیمه شرقی کشور با توسعه مکران انجام شدنی است.
عارف همچنین جلوگیری از توسعه پایتخت به دلیل کمبود شدید منابع و زیرساخت‌های لازم را سیاست قطعی دولت چهاردهم عنوان کرد و گفت: در شرایطی که توسعه نامتوازن زندگی در تهران را برای ساکنان آن با مشکلات جدى مواجه کرده، معتقدم ادامه چنین روندی ناممکن است و برای اصلاح این وضعیت در گام اول باید از توسعه پایتخت جلوگیری کرد.
معاون اول رئیس‌جمهور، اقتصاد دریامحور را مورد اشاره قرار داد و گفت: اقتصاد دریا یکی از مزیتهای نسبی ایران است. چند هزار کیلومتر مرز آبی داریم و برخی کشورها به دریا دسترسی ندارند. سیاستهای دریامحور ابلاغ شده و شماها باید اجرایی کنید. در کنار سیاست دریامحور توسعه مکران نیز باید توسعه یابد. از تجربه همه کشورهایی که در توسعه ساحلی موفق بودند باید استفاده کنیم. طرحهایی مطرح شده و باید با کمک مشاوران داخلی و خارجی استفاده کنیم. انتقال جمعیت به نیمه شرقی کشور با توسعه مکران انجام شدنی است.
عارف با اشاره به انتقال پایتخت، گفت: اگر به این جمع‌بندی برسیم که به خاطر محدودیت هایی که در ارائه خدمات، مثل آب به مردم تهران داریم، نمی‌توانیم بیش از این پاسخگوی مردم باشیم قطعا در انتقال پایتخت تردید نمی‌کنیم و یکی از مناطقی که می‌تواند به صورت جدی مطرح باشد منطقه مکران است. این منطقه جای مناسبی است و محدودیتی هم ندارد. مراکز دیگری هم برای انتقال پایتخت در گذشته مطرح بود اما هر کدام محدودیت‌های خاص خود را داشتند مثلا مشکل تامین آب داشتند یا گرفتار سایر مسائل حاشیه‌ای 
بودند.

انجام مطالعات پهنه‌بندی در مکران
پیش از این اعلام شده بود که ۱۴ پهنه برای استقرار صنایع مختلف در سواحل مَکُران از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست شناسایی شده است، اما آن‌طور که از صحبت‌های مسئولان این سازمان مشخص می‌شود؛ قرار نیست شاهد توسعه غیرمتوازن بدون در نظر گرفتن شاخص‌های زیست محیطی در منطقه مکُران باشیم. اراده جدی دولت چهاردهم برای تهیه نقشه راه توسعه سواحل مکُران این است که از تکرار تجربه تلخ توسعه‌ای مانند عسلویه و ماهشهر جلوگیری شود.
اراده جدی برای توسعه مکُران در بخش‌های مختلف دولت شکل گرفته است. نکته مهمتر اما این است که دولت چهاردهم مصمم است تا از تکرار تجربیات تلخ گذشته و طرح‌های توسعه شکست خورده در نقاط مختلف کشور جلوگری کند. شاید به همین علت است که پیش از ارائه هر نوع طرح و نقشه‌ای برای توسعه سواحل مکُران ، این بار سازمان حفاظت از محیط زیست است که دست به کار شده و مشغول شناسایی پهنه‌های مناسب برای جانمایی صنایع است.
تجربه تلخ توسعه غیرمتوازن در نقاطی که حالا تبدیل به قطب‌های اصلی صنعت و انرژی در کشور شده‌اند، مانند ماهشهر و عسلویه، موجب شده تا دولت با دقت بیشتری به بررسی ظرفیت‌ها و شرایط موجود در سواحل مکُران بپردازد. نکته‌ مهم دیگری که پیش از این نیز اعضای دولت به آن اشاره کرده‌اند، موضوع در نظر گرفتن توانمندی‌های جامعه محلی ساکن در سواحل جنوب کشور بویژه در منطقه مکُران است.