گروه اقتصاد بین‌الملل- توحید ورستان - از مدت‌ها پیش کارشناسان بر پیوند حیاتی بین تجارت بین‌الملل و توسعه زیرساخت‌ها به عنوان سنگ بنای یکپارچگی اقتصادی جهانی تاکید دارند. این شبکه‌های کریدوری نه‌تنها جابجایی کالاها و ایده‌ها را در سراسر مرزها تسهیل کرده‌اند، بلکه چشم‌انداز ژئوپلیتیکی مناطق را نیز شکل داده‌اند.
به گزارش روزنامه دریایی «اقتصاد سرآمد»، اهمیت تاریخی شبکه‌های کریدور مانند جاده ابریشم به عنوان مجرای مبادلات تجاری و فرهنگی مشهود است. جاده ابریشم برای قرن‌ها به عنوان یک مسیر تجاری مهم عمل کرده و نه‌تنها منافع اقتصادی را از طریق مبادله کالاهای ارزشمند تسهیل می‌کرد، بلکه مبادلات فرهنگی بین تمدن‌های را امکان‌پذیر می‌کرد.
بخش مدیترانه شرقی جاده ابریشم بسیار مهم بود، زیرا امکان حمل‌و‌نقل کالاهای تجاری از طریق کشتی‌ها به غرب را فراهم و به عنوان یک پیوند حیاتی بین سرزمین‌های دور عمل می‌کرد. در ادامه به اهمیت کریدورها در دورنمای تجارت جهانی پرداخته می‌شود. براساس گزارش اخیر اندیشکده «ترندز ریسرچ»؛ کریدورهای بین‌المللی با عمل به عنوان مجرای فعالیت‌های اقتصادی و ادغام منطقه‌ای، نقشی محوری در شکل دادن به حجم و ارزش تجارت ایفا می‌کنند.

تاثیر کریدورها بر تجارت و دسترسی به بازار
توسعه چنین کریدورهایی یک شبکه حمل‌ونقل پیشرفته را تسهیل می‌کند که در تسریع رشد اقتصادی و توسعه منطقه‌ای نقش بسزایی دارد و در نتیجه حجم تجارت را افزایش می‌دهد. سیستم‌های حمل‌ونقل کارآمد در این کریدورها امکان جابجایی یکپارچه کالا و افراد را فراهم می‌کند و هزینه‌ها و تاخیرهای مرتبط با لجستیک تجاری را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.
این کریدورها صرفاً مسیرهایی برای تجارت نیستند، بلکه شامل سرمایه‌گذاری در بخش‌های زیرساختی اولویت‌دار با هدف به حداکثر رساندن تأثیر توسعه در همان فضای جغرافیایی می‌شوند و در نتیجه ارزش تجارت را افزایش می‌دهند. علاوه‌بر این، تأکید استراتژیک بر توسعه زیرساخت‌های فرامرزی، تجارت و سرمایه‌گذاری، مثلثی مهم ایجاد می‌کند که نه‌تنها باعث رشد اقتصادی بالاتر می‌شود، بلکه به کاهش فقر نیز کمک می‌کند.
از آنجایی که کشورها بر مزایای نسبی ارائه‌شده توسط کریدورهای بین‌المللی سرمایه‌گذاری می‌کنند، تجارت و سرمایه‌گذاری فرامرزی را تسهیل کرده که از رقابت‌پذیری آن‌ها در مقیاس جهانی حمایت می‌کند. در حالی که کارکرد اصلی کریدورهای بین‌المللی افزایش حجم و ارزش تجارت است. آن‌ها همچنین به‌عنوان کاتالیزور برای منافع اقتصادی گسترده‌تر، از جمله افزایش منابع مالی و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی عمل می‌کنند که در نهایت مستلزم ادامه سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی استراتژیک در توسعه و نگهداری آن‌هاست.

ویژگی‌های لجستیکی و زیرساختی کریدورها
ویژگی‌های لجستیکی و زیرساختی کلیدی کریدورهای حمل‌ونقل مدرن، مانند ابتکار کمربند و جاده، این است که توسط شبکه پیچیده‌ای از مسیرها و تعاملات میان روش‌های مختلف حمل‌ونقل پشتیبانی می‌شوند. در هسته اصلی، گره‌هایی مانند بنادر، مراکز لجستیک و ایستگاه‌ها قرار دارند که به عنوان اتصالات حیاتی برای تسهیل انتقال بدون درز کالا در حالت‌های مختلف حمل‌ونقل عمل می‌کنند.
کریدورها از مسیرهای حمل‌ونقل متنوعی از جمله راه‌آهن، جاده و دریا تشکیل شده‌اند که هرکدام به کارایی و انعطاف‌پذیری شبکه‌های تجاری کمک می‌کنند. یکی از ویژگی‌های لجستیکی حیاتی که بر این کریدورها تأثیر می‌گذارد، فرکانس قطارهای باری است که مستقیماً بر زمان و کارایی حمل‌ونقل تأثیر می‌گذارد. علاوه‌بر این، تعامل روش‌های حمل‌ونقل در مرزها، مانند ادغام سیستم‌های دریایی، جاده‌ای و راه‌آهن، برای اطمینان از عملیات یکپارچه و جلوگیری از تاخیرهای غیرضروری، حیاتی است. با این حال، چالش‌هایی مانند در دسترس نبودن واگن‌ها می‌تواند تنگناهایی ایجاد کند که نیاز به برنامه‌ریزی لجستیکی قوی و توسعه زیرساخت‌ها برای حفظ عملکرد بهینه را نمایان می‌کند. بنابراین، تقویت این عناصر لجستیکی و زیرساختی از طریق همکاری‌های بین‌المللی و سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک برای غلبه بر چالش‌های موجود و به حداکثر رساندن منافع اقتصادی این کریدورهای حمل‌ونقل بسیار مهم است.

سرمایه‌گذاری کریدور؛ گشودن پتانسیل تجاری
سرمایه‌گذاری در کریدورهای بین‌المللی در درجه نخست از دو منبع اصلی یعنی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و بانک‌های توسعه سرچشمه می‌گیرد. بانک‌های توسعه‌ای چندجانبه مانند بانک جهانی و بانک توسعه آسیایی با توجه به رویکرد جامع خود در جهت ارتقای توسعه از طریق ارائه بودجه و حمایت‌های لازم برای رفع کمبود سرمایه‌گذاری، نقش مهمی در تسهیل پروژه‌های زیربنایی در این کریدورها ایفا می‌کنند.
با این حال، این بانک‌ها اغلب فاقد ظرفیت لازم برای برآوردن نیازهای سرمایه‌گذاری عظیم خود به تنهایی هستند که ضرورت سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را برای تکمیل تلاش‌های آن‌ها آشکار می‌کند. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به‌طور فزاینده‌ای در حال تبدیل شدن به یک مؤلفه محوری در ایجاد و گسترش کریدورهای توسعه است و در ابتکاراتی مانند «کریدورهای اقتصادی نانینگ-سنگاپور» و سایر پروژه‌های مشابه که برای جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی با ایجاد یک اقتصاد جذاب طراحی شده‌اند، مشهود است.
تغییر روش آن از اتکا به کمک‌های توسعه سنتی به مدل‌های سرمایه‌گذاری خصوصی پایدارتر، مانند FDI، بر چشم‌انداز همکاری‌های بین‌المللی در کریدورهای توسعه تأکید می‌کند که با مشارکت استراتژیک بانک‌های توسعه تقویت می‌شود. برای اطمینان از اجرای موفقیت‌آمیز این پروژه‌ها، ایجاد فضای سرمایه‌گذاری مناسبی که مشارکت بخش خصوصی را تشویق و هم‌افزایی بین FDI و طرح‌های بانک توسعه را به حداکثر می‌رساند، ضروری است.
در نتیجه، ۲۱۲معامله سرمایه‌گذاری به ارزش ۹۲.۴میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ ثبت شد که نشان‌دهنده افزایش ۱۸درصدی نسبت به ۷۴.۵میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ بود که از طریق وام‌های چینی تامین مالی می‌شود. این روند صعودی تعهد مداوم چین به گسترش نفوذ جهانی خود از طریق BRI را برجسته می‌کند. علاوه‌بر این، یک‌دهه پس از راه‌اندازی، BRI از یک‌تریلیون دلار در سرمایه‌گذاری فراتر رفته و در مجموع به ۱.۰۵۳تریلیون دلار رسیده است.
از این مجموع، حدود ۶۳۴میلیارد دلار به قراردادهای ساخت‌وساز اختصاص یافته و سرمایه‌گذاری‌های غیرمالی ۴۱۹میلیارد دلار است. این امر نشان‌دهنده نقش مهم BRI در توسعه زیرساخت‌ها و همکاری‌های اقتصادی در سراسر جهان است. در مجموع، بخش قابل‌توجهی از این سرمایه‌گذاری‌ها به سمت پروژه‌های زیربنایی اقتصادی مانند فرودگاه‌ها، جاده‌های عوارضی، راه‌آهن و تأسیسات انرژی هدایت می‌شود.
این پروژه‌ها اغلب تحت سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی اصلی طبقه‌بندی می‌شوند که دارای ثبات و حاکمیت تحت چارچوب‌های نظارتی قابل اعتماد هستند. چنین سرمایه‌گذاری‌هایی، به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران نهادی و صندوق‌های بازنشستگی که طرفدار پروژه‌های عملیاتی کم‌ریسکی هستند، جذاب است.

نتیجه‌گیری
کریدورهای بین‌المللی با تسهیل تجارت، سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌ها به عنوان کاتالیزورهای حیاتی برای رشد اقتصادی و یکپارچگی منطقه‌ای در دنیای مدرن جهانی‌شده عمل می‌کنند. با این حال، برای استفاده کامل از پتانسیل آن‌ها، غلبه بر نگرانی‌های زیست‌محیطی، حل پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی و اطمینان از دسترسی عادلانه به فرصت‌های ایجادشده برای همه ذی‌نفعان درگیر بسیار مهم است.
در نهایت، توسعه این کریدورها فقط برای اتصال نقاط جغرافیایی نیست، بلکه ایجاد تعاملات پویا بین مناطق، ترویج توسعه اقتصادی منطقه‌ای و ادغام مناطق کمتر توسعه‌یافته در اقتصاد جهانی است. این امر در دستیابی به یک چارچوب اقتصادی جهانی یکپارچه‌تر، ضروری و نیازمند سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک و مداخلات سیاسی است که هم رشد اقتصادی و هم پایداری را در اولویت قرار می‌دهد.