چابهار ایران دروازه تجارت افغانستان
​​​​​​​گروه اقتصاد دریا -سهیل مرتضوی-  پس از حضور پررنگ هندی‌ها در بندر چابهار، حالا به مرور نوبت سایر کشورهای منطقه می‌رسد که برای حضور و ایفای نقش اقتصادی در این بندر ابراز تمایل کنند. آنطور که مشخص است طی ماه‌های گذشته سرمایه‌گذارانی از کشور افغانستان برای سرمایه‌گذاری و احداث پایانه بندری و انبار در ایران ابراز تمایل کرده‌اند.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، «اخیرا با سفیر افغانستان در ایران مذاکراتی برای جذب سرمایه‌گذاری از این کشور را داشتیم و افغان‌ها در مناطق آزاد سیستان، چابهار و دغارون برنامه سرمایه‌گذاری دارند و درخواست سرمایه‌گذاری بندری و احداث پایانه و انبار دارند». این عبارات بخشی از صحبت‌های روز گذشته رضا مسرور، دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور در نشست خبری با اصحاب رسانه‌هاست. آنطور که از صحبت‌های مسرور مشخص است، ابراز تمایل سرمایه‌گذاران افغانستانی برای دستیابی به آب‌های بین‌المللی از طریق بنادر ایران، به مرور در حال جدی‌شدن است.
این اولین‌بار نیست که موضوع سرمایه‌گذاری افغان‌ها در بنادر ایران مطرح می‌شود. از همان روزهای ابتدایی که طرح توسعه و بهره‌برداری بندر چابهار به هندی‌ها واگذار شد، جسته‌وگریخته، زمزمه‌هایی مبنی بر ابراز تمایل سرمایه‌گذارانی از سایر کشورها برای حضور در این طرح بین‌المللی شنیده می‌شد. بندر چابهار در حقیقت دروازه ورود کالاهای تولید هند به کشورهای حوزه آسیای‌میانه است. در این میان برخی کشورهای این منطقه نیز تمایل دارند تا از ظرفیت‌های موجود در این بندر اقیانوسی ایران برای رونق تجارت خود بهره‌مند شوند.
«مسرور» روز گذشته در جمع خبرنگاران درباره ورود سرمایه‌گذاری افغان‌ها در مناطق آزاد ایران و مهاجرت به ایران، اظهار داشت: از هر سرمایه‌گذار با هر ملیت استقبال و از سرمایه‌گذاری افغان‌ها در ایران حمایت می‌کنیم و هر فرد با سرمایه‌گذاری می‌تواند اقامت در مناطق آزاد را دریافت کند. در واقع، مزیت سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد این است که می‌توانند از اقامت استفاده کنند. البته مهاجرت غیرقانونی به این مناطق هم داریم که از آن جلوگیری می‌کنیم.
پیش از این اعلام شده بود که معاف شدن بندر چابهار از تحریم برای منافع اقتصادی هند و افغانستان است. بندر چابهار سریع‌ترین، امن‌ترین و کم‌هزینه‌ترین مسیر برای افغانستان است. در حقیقت بندر چابهار به شریک‌های آمریکا (هند و افغانستان) کمک می‌کند. معافیت از تحریم‌ها و تمدید آن، باعث رونق گرفتن تجارت در مسیر هند وافغانستان می‌شود. با این حال برخی معتقدند که اگر بندر چابهار از مجموع کالاهای هند که به افغانستان، روسیه و کشورهای آسیای‌مرکزی صادر می‌کند، معاف از تحریم می‌شد، قطعا کمک بهتری به اقتصاد هند و سایر کشورهای منطقه بود.

مسابقه سرمایه‌گذاری در چابهار
هند با توسعه بندر چابهار و داشتن اختیار این منطقه استراتژیک، نمی‌خواهد عرصه را به چین ببازد. چنین قراردادی راه هند برای تجارت با بسیاری از کشورهای همسایه را تسهیل کرده است. حال پس از هند، نوبت به افغانستان رسیده است. اظهارات درخصوص فروش زمین‌های چابهار به افغانستانی‌ها، به نشست‌های مقامات ایرانی در کابل برمی‌گردد. 16مهرماه، اخباری مبنی بر نشست مشترک بررسی جایگاه استراتژیک چابهار و گسترش همکاری‌های اقتصادی با حضور وزیر صنعت و تجارت افغانستان، حمیرا ریگی، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار و جمعی از معاونان و مدیران دیگر در کابل برگزار شد. این نشست با مقامات حکومتی افغانستان و طالبان برگزار شده و مربوط به افزایش روابط بین دو کشور است. از این رو، می‌توان نسبت به خبرهایی مبنی بر فروش زمین‌ها به اتباع افغانستانی که خود از طالبان فرار کرده‌اند، شک کرد؛ چراکه موضوع مستقیما کشوری و متوجه مقامات دوکشور است. در راستای جزئیات این خبر تجارت‌نیوز از نمایندگان مجلس شورای اسلامی پیگیری‌هایی انجام داده است.

مذاکره با طالبان برای حضور در ایران
آنطور که باشگاه خبرنگاران‌جوان گزارش داده، محمد کرمی، استاندار سیستان و بلوچستان در پاییز سال‌جاری به کابل سفر کرده است تا در مورد این روابط اقتصادی با طالبان گفت‌وگو کند. حمیدالله آخوندزاده، وزیر حمل‌ونقل طالبان در این سفر از کرمی خواست تا تسهیلات لازم برای صادرات افغانستان از طریق بندر چابهار فراهم شود. کرمی نیز بیان کرده است که این سفر نشان‌دهنده اهمیت همکاری‌های منطقه‌ای و نقش کلیدی سیستان و بلوچستان در توسعه تجارت و بازرگانی بین ایران و افغانستان است. آنطور که مسئولان عنوان می‌کنند، طالبان با توسعه روابط تجاری با چابهار قصد دسترسی به آب‌های آزاد و استفاده از ظرفیت پاکستان به جهت ورود کالاهای خود به آسیا را دارد. این در واقع نشان از افزایش روابط تجاری دارد، اما منطقا ارتباط با طالبان خود موضوعی است که نباید ساده از آن گذشت، چراکه از زمان روی کار آمدن طالبان، افغانستان مشکلات بزرگی را تجربه کرده است.

علاقه سرمایه‌گذاران افغان به چابهار
اواسط مهرماه امسال بود که قاسم عسکری‌نسب، مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان در گفت‌وگویی با ایسنا، اظهار کرد: هیات تجاری سیاسی استان متشکل از استاندار سیستان و بلوچستان، نمایندگان مجلس و مدیران اقتصادی برای بررسی همکاری‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کشور افغانستان حضور یافتند. وی گفت: در جلسه‌ای که به دعوت وزیر صنعت و تجارت افغانستان برگزار شد، هیات تجاری و سیاسی استان سیستان و بلوچستان متشکل از استاندار سیستان و بلوچستان، نمایندگان مجلس، مدیر کل بنادر و دریانوردی استان، معاونان و مدیران اقتصادی استان به بررسی فرصت‌های همکاری و سرمایه‌گذاری در بندر چابهار پرداختند.
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان ادامه داد: فرصت‌های همکاری و سرمایه‌گذاری بخش‌های خصوصی افغانستان در بندر شهید بهشتی چابهار، بررسی امکان استفاده تجار افغانستان از بندر چابهار و معرفی امکانات و ظرفیت‌های موجود به طرف افغان از محورهای اصلی مذاکرات و جلسات طرفین بود. به گفته عسکری‌نسب، علاقه‌مندی سرمایه‌گذاری طرف افغان در بندر چابهار علاوه‌بر مهیا کردن دسترسی کشور افغانستان به آب‌های آزاد، می‌تواند به تقویت روابط اقتصادی دوکشور و توسعه ترانزیت کمک کند و فرصت‌های جدیدی برای افزایش مراودات تجاری تجار سرمایه‌گذاران دوکشور فراهم آورد. وی افزود: افزایش تبادلات تجاری از طریق حذف موانع و ایجاد سهولت‌ها از سایر محورهای جلسات مشترک بوده است.

اهمیت وجود زیرساخت‌های ریلی
چند روز پیش بود که رسانه‌ها گزارش دادند؛ برای نخستین‌بار، مسیر تجاری ریلی میان هند و افغانستان از خاک ایران باز شد و اولین قطار حامل محموله ترانزیتی دانه‌های روغنی از این مسیر عبور کرد و به افغانستان رسید. سه‌شنبه ۲۳بهمن‌ماه ۱۴۰۳ بود که اولین قطار ترانزیتی هند-افغانستان به ایستگاه روزنک هرات رسید. این قطار حامل دانه‌های روغنی است که ابتدا توسط کشتی به بندرعباس منتقل شد و در نهایت از طریق شبکه ریلی ایران به ایستگاه روزنک در افغانستان طی مسیر کرد.
برخی کارشناسان طی روزهای گذشته اعلام کردند که پیش‌بینی می‌شود عبور اولین بار ترانزیتی از این مسیر، سرآغاز دوره‌ای جدید در همکاری‌های ترانزیتی میان هند و افغانستان از مسیر ایران باشد. کریدور ریلی خواف-هرات با اتصال شبکه ریلی ایران به هرات در غرب افغانستان، نقش کلیدی در ارتباطات منطقه‌ای ایفا می‌کند. علاوه‌بر این، راه‌آهن خواف-هرات به‌عنوان بخشی از کریدور ریلی شرق به غرب جهان، مسیری ۲هزار کیلومتری را از چین، قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان، ایران، ترکیه و اروپا تکمیل خواهد کرد. این خط ریلی علاوه‌بر افزایش امنیت حمل‌ونقل بار، موجب کاهش ۱۰درصدی در هزینه و زمان انتقال کالا شده و جذابیت بیشتری برای تاجران منطقه فراهم آورده است.