حضور افغان‌ها در چابهار جدی شده است
​​​​​​​گروه حمل‌ونقل-فیروز اسماعیلی-  تنها بندر اقیانوسی ایران واقع در چابهار، برای توسعه روابط تجاری کشورهای منطقه اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. این بندر که یکی از بخش‌های اصلی کریدور شمال-جنوب به‌شمار می‌رود، حالا علاوه‌بر مزیت‌های اقتصادی، تبدیل به یک محور اصلی برای گسترش روابط دیپلماتیک میان سایر کشورها شده است. 
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، سفارت افغانستان در تهران از دیدار مولوی‌فضل محمد‌حقانی، سرپرست سفارت افغانستان با رودآوا سرشت، سفیر هند در تهران خبر داده و افزوده که دوطرف در این دیدار روی توسعه همکاری‌ها و لزوم گسترش صادرات و واردات از طریق بندر چابهار تاکید کرده‌اند.
این نخستین دیدار مذاکره مسئولانی از کشورهای هند و افغانستان با محوریت بهره‌برداری از ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری بندر چابهار نیست. پیش از این و اواسط آبان‌ماه گذشته نیز برخی رسانه‌ها خبر داده بودند که برنامه‌ریزی برای استفاده از ظرفیت‌های بندر چابهار، موضوعی بوده که در دیدار نماینده ویژه هندوستان در امور افغانستان با سرپرست وزارت امور خارجه افغانستان مورد بحث و تبادل‌نظر قرار گرفته است.
اواخر دی‌ماه سال‌جاری نیز ویکرام میسری وزیر امور خارجه هند با امیرخان متقی، همتای افغان خود در شهر دبی امارات‌متحده‌عربی دیدار و گفت‌وگو کرد. آنطور که رسانه‌ها گزارش دادند، در جریان این دیدار، وزرای امور خارجه دوکشور توافق کردند که استفاده از بندر چابهار ایران برای گسترش تجارت و فعالیت‌های بازرگانی بین کابل و دهلی‌نو، از جمله برای اهداف بشردوستانه، افزایش یابد.
پس از حضور پررنگ هندی‌ها در بندر چابهار، حالا به مرور نوبت سایر کشورهای منطقه می‌رسد که برای حضور و ایفای نقش اقتصادی در این بندر ابراز تمایل کنند. آنطور که مشخص است طی ماه‌های گذشته سرمایه‌گذارانی از کشور افغانستان برای سرمایه‌گذاری و احداث پایانه بندری و انبار در ایران ابراز تمایل کرده‌اند.

جدی شدن حضور افغان‌ها در چابهار
چندی پیش و در نشست خبری رضا مسرور، دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور بود که اعلام شد؛ «اخیرا با سفیر افغانستان در ایران مذاکراتی برای جذب سرمایه‌گذاری از این کشور را داشتیم و افغان‌ها در مناطق آزاد سیستان، چابهار و دغارون برنامه سرمایه‌گذاری داشته و درخواست سرمایه‌گذاری بندری و احداث پایانه و انبار دارند». آنطور که از صحبت‌های مسرور مشخص است، ابراز تمایل سرمایه‌گذاران افغانستانی برای دستیابی به آب‌های بین‌المللی از طریق بنادر ایران، به مرور در حال جدی‌شدن است.
این اولین‌بار نیست که موضوع سرمایه‌گذاری افغان‌ها در بنادر ایران مطرح می‌شود. از همان روزهای ابتدایی که طرح توسعه و بهره‌برداری بندر چابهار به هندی‌ها واگذار شد، جسته‌وگریخته، زمزمه‌هایی مبنی بر ابراز تمایل سرمایه‌گذارانی از سایر کشورها برای حضور در این طرح بین‌المللی شنیده می‌شد. بندر چابهار در حقیقت دروازه ورود کالاهای تولید هند به کشورهای حوزه آسیای‌میانه است. در این میان برخی کشورهای این منطقه نیز تمایل دارند تا از ظرفیت‌های موجود در این بندر اقیانوسی ایران برای رونق تجارت خود بهره‌مند شوند.
پیش از این اعلام شده بود که معاف‌شدن بندر چابهار از تحریم برای منافع اقتصادی هند و افغانستان است. بندر چابهار سریع‌ترین، امن‌ترین و کم‌هزینه‌ترین مسیر برای افغانستان است. در حقیقت بندر چابهار به شریک‌های آمریکا (هند و افغانستان) کمک می‌کند. معافیت از تحریم‌ها و تمدید آن، باعث رونق گرفتن تجارت در مسیر هند وافغانستان می‌شود. با این حال برخی معتقدند که اگر بندر چابهار از مجموع کالاهای هند که به افغانستان، روسیه و کشورهای آسیای‌مرکزی صادر می‌کند، معاف از تحریم می‌شد، قطعا کمک بهتری به اقتصاد هند و سایر کشورهای منطقه بود.

تثبیت ماندن هندی‌ها در چابهار
در حالی‌که طی هفته‌های گذشته رسانه‌های مختلف بین‌المللی گمانه‌زنی‌هایی را مبنی‌ بر خروج احتمالی هندی‌ها از بندر چابهار، در اثر تشدید تحریم‌های دولت جدید ایالات‌متحده آمریکا علیه اقتصاد ایران مطرح می‌کردند، مدتی قبل وزیر راه‌وشهرسازی ایران اعلام کرد که حضور هندی‌ها در چابهار ادامه‌دار خواهد بود. فرزانه صادق در حاشیه برگزاری هفدهمین اجلاس سالانه بین‌دولتی تراسیکا با اشاره به ادامه حضور و سرمایه‌گذاری هند در چابهار گفته بود: ارتباطات با کشور هند در رابطه با همکاری در توسعه بندر چابهار ادامه دارد و هیچ خدشه‌ای به آن وارد نشده است. 
اظهارات وزیر راه‌وشهرسازی ایران در حالی در رسانه‌ها منعکس شد که مدتی پیش، برخی رسانه‌ها اعلام کردند، هند احتمالا با فشار ترامپ از بندر چابهار خارج می‌شود. در همین ارتباط روزنامه دولتی انگلیسی‌زبان «چاینادیلی» در هنگ‌کنگ، نوشت: «تصمیم دونالد ترامپ برای اعمال مجدد تحریم‌های شدید علیه ایران سایه بلندی بر سرمایه‌گذاری جاه‌طلبانه هند در بندر چابهار، دروازه تجاری کلیدی در جنوب ایران، انداخته است. پس از اعلام این بخشنامه ترامپ، نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند در سفری از پیش تعیین‌شده به کاخ‌سفید رفت و در چنین شرایطی می‌توان گفت سرنوشت پروژه ۳۷۰میلیون دلاری هند در جنوب ایران عجالتا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.»
‏هدف مقام‌های دولت هند از امضای قرارداد با ایران این بود که با سرمایه‌گذاری در بندر چابهار از رویارویی با پاکستان، رقیب دیرینه‌اش اجتناب کنند و بتوانند کالاهایشان را از طریق ایران و سپس شبکه‌های ریلی یا جاده‌ای به افغانستان، ازبکستان، قزاقستان و مناطقی در خاک روسیه منتقل کنند، اما اکنون دستورهای تحریمی ترامپ، مهم‌ترین پروژه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران را در آستانه توقف کامل قرار داده است، زیرا صنعت ۶۰۰میلیارد دلاری هندی‌ها درصورت اعمال مجازات دولت ترامپ متحمل ضرر هنگفتی خواهد شد.
علاقه هند و افغانستان به چابهار
مشارکت هند در بندر چابهار به سال ۲۰۰۲ بازمی‌گردد. در سال ۲۰۰۳، دهلی‌نو یک یادداشت تفاهم با ایران برای توسعه این بندر امضا کرد. چابهار، نزدیک‌ترین بندر ایران به هند است که از نظر استراتژیک در آب‌های آزاد قرار دارد و به‌عنوان یک بندر عمیق دریا قادر به پذیرش کشتی‌های بزرگ است. هدف هند این بوده که از پاکستان عبور کرده و ارتباطات تجاری مستقیم با افغانستان، آسیای‌مرکزی و اوراسیا برقرار کند.
در سال۲۰۱۶، در جریان سفر به ایران، نخست‌وزیر هند توافقی با ایران و افغانستان برای توسعه یک کریدور حمل‌ونقل و ترانزیت بین‌المللی از طریق ترمینال بندر شهیدبهشتی در چابهار امضا کرد. هند ۱۲۰میلیون دلار در تهیه تجهیزات برای بندر سرمایه‌گذاری کرده و یک خط اعتباری ۲۵۰میلیون دلاری برای توسعه زیرساخت‌ها اختصاص داده است. در ماه می۲۰۲۴، هند و ایران توافقی برای عملیاتی‌کردن بندر چابهار نهایی کردند؛ توافقی که سال‌ها مذاکره برای رسیدن به آن طول کشید. قبل از تعهد به این بندر، شرکت‌های جهانی به‌دنبال رویه‌های دقیق برای مقابله با تحریم‌های احتمالی بودند.
توافق نهایی فقط پس از حل پیچیدگی‌های مربوط به تقسیم درآمد، عملیات بندر و مکانیسم‌های داوری اختلافات حاصل شد. دولت طالبان در افغانستان این توافق سه‌جانبه را حفظ کرده است. در سال۲۰۲۴، طالبان سرمایه‌گذاری ۳۵میلیون دلاری در بندر چابهار را اعلام کرد تا وابستگی به بندر کراچی را کاهش دهد. با توجه به تنش‌ها با پاکستان و فشار‌های تجاری، طالبان تمرکز خود را به سمت چابهار تغییر داده است. چندین پروژه راه‌آهن و جاده‌ای، چابهار را به افغانستان متصل می‌کند. یکی از پروژه‌های کلیدی در این شبکه، راه‌آهن چابهار-زاهدان است که مسیری ۵۰۰کیلومتری است. هند برای توسعه این پروژه ۱.۶میلیارد دلار تعهد کرده است، زیرا زاهدان یک شهر مهم ایرانی است که نزدیک به مرز افغانستان قرار دارد.