گروه ترانزیت- در سال ۲۰۲۴، بازار حمل‌و‌نقل دریایی با تحولات چشمگیری به‌ویژه در بخش کانتینری رو‌به‌رو شد؛ جایی که حجم تجارت با رشد ۴.۵ درصدی و نرخ‌های کرایه در سطوح بالایی باقی ماند. در عین‌حال، بازار فله تحت فشار عواملی مانند کاهش تقاضا و چالش‌های جدید قرار داشت. 
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، در حالی‌که برخی گزارش‌ها و گمانه‌زنی‌ها حاکی از این است که پس از حل بحران دریای سرخ، شرکت‌های کشتیرانی با ترس از رکود اقتصادی و از دست دادن اعتماد مصرف‌کنندگان، بخشی از ظرفیت خدمات را محدود می‌کنند، افزایش ظرفیت‌ها بدون وقفه با تحویل کشتی‌های جدید ادامه دارد و با کاهش تقاضا، نرخ‌ها‌ی حمل کانتینر در خطوط اصلی تجاری به روند نزولی خود ادامه می‌دهند و در صورت تداوم این وضعیت، حمل‌ونقل کانتینری باید با حباب نرخ‌ها خداحافظی کند، اما رئیس هیئت مدیره شرکت کشتیرانی حمل‌و‌نقل کانتینری ایران می‌گوید: با وجود فشار‌های تحریمی، رکورد حمل کانتینر را در تاریخ فعالیت گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران شکستیم.
آنطور که روابط عمومی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران گزارش داده است، این مقام مسئول شرکت کشتیرانی حمل‌و‌نقل کانتینری با اعلام این خبر تصریح‌کرد: شرکت حمل‌ونقل کانتینری به عنوان بازوی حمل کانتینری گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران طی سال جاری ۱۰۰هزار TEU کانتینر بیشتر از سال ۱۴۰۲ حمل کرد و رکورد حمل کانتینر در گروه کشتیرانی را به طرز چشمگیری ارتقاء داد. وی، این دستاورد را ناشی از اعتماد متقابل این شرکت و صاحبان کالا دانست و افزود: تلاش دست‌اندرکاران در گروه کشتیرانی و شرکت حمل‌ونقل کانتینری معطوف به توسعه همکاری‌ها با مشتریان و ارائه خدمات ایمن، منظم و ارزان است.
در همین زمینه، مدیرعامل شرکت حمل‌ونقل کانتینری نیز با بیان اینکه این شرکت رشد مستمر فعالیت‌های خود را طی پنج‌سال اخیر علی‌رغم تحریم‌ها و محدویت‌های ناشی از آن ادامه داده است، خاطرنشان کرد: امسال نسبت به پنج‌سال پیش شاهد رشد بیش از ۴۱ درصد در آمار عملکردی هستیم. وی، کسب این دستاوردها را مرهون حمایت‌های همیشگی صادرکنندگان و واردکنندگان از ناوگان ملی دانست و گفت: در جهت بهبود هرچه بیشتر خدمات به مشتریان، شیوه‌نامه‌های جدیدی را اجرا کرده‌ایم که طی آن در دفاتر بندرعباس، تهران و دفتر خدمات مشتریان تازه تأسیس بندر چابهار شاهد بهبود چشمگیر خدمات هستیم.
مدیرعامل شرکت حمل‌ونقل کانتینری، این شیوه‌نامه‌ها را شامل خوشه‌بندی مشتریان و رتبه‌بندی آن‌ها اعلام کرد و افزود: در حال حرکت به سمت بازاریابی شخصی‌سازی‌شده براساس سامانه‌های هوشمند و برخط هستیم که نوع ارتباط مشتری با حمل‌و‌نقل کانتینری را کاملاً متحول می‌سازد. وی، صدور بارنامه سراسری و برداشتن گامی بلند از سوی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران برای تبدیل شدن به یک شرکت لجستیکی را ازجمله دستاوردهای این گروه طی سال ۱۴۰۳ دانست و گفت: با در دسترس قرار گرفتن بارنامه سراسری و در کنار آن حمایت و پوشش بیمه‌ای شرکت حمل‌و‌نقل کانتینری از تمام کانتینرهای در حال حمل از سوی این شرکت، کالا به صورت DOOR TO DOOR و با کمترین هزینه و معطلی ممکن به دست مشتریان خواهد رسید.
این مسئول با بیان اینکه امکانات و خدمات مورد اشاره فرصتی برای مشارکت بیشتر صاحبان کالا در کریدور شمال ـ جنوب به عنوان یک وظیفه ملی است، تصریح کرد: بازار بسیار خوبی برای کالاهای صادراتی کشور در روسیه و کشورهای حوزه CIS فراهم است که حمل‌و‌نقل کانتینری با حمایت گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران قادر است به بهترین شکل ممکن حمل‌و‌نقل این کالاها را به صورت چندوجهی و DOOR TO DOOR انجام دهد. وی اشاره‌ای نیز به توسعه خطوط کانتینری این شرکت به اقصا نقاط جهان داشت و خاطرنشان کرد: خوشبختانه در پنج قاره در حال ارائه خدمات به مشتریان هستیم و همان‌طور که اشاره شد موفق شدیم بندر چابهار را که مقام معظم رهبری بر توسعه آن تأکید فرموده بودند با همین روندهای توسعه‌ای از رتبه چهارم بنادر کشور به رتبه دوم ارتقاء دهیم.
مدیرعامل حمل‌ونقل کانتینری ادامه داد: در حالی‌که تا پیش از حضور گروه کشتیرانی و شرکت حمل‌ونقل کانتینری در بندر چابهار رکوردهای آن ناچیز بود، طی ۳ سال اخیر شاهد رشد جهشی حمل‌ونقل کانتینر در این بندر هستیم که امسال نزدیک به ۱۰۰هزار TEU خواهد رسید و امید داریم در سال آینده با جهشی دیگر به رکورد جابه‌جایی بیش از ۱۵۰هزار TEU کانتینر در بندر چابهار دست پیدا کنیم. وی اشتغال‌زایی در منطقه محروم چابهار را چشمگیرترین دستاورد گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران دانست و گفت: هر روز شاهد فعالیت تعداد افراد بومی بیشتری در بندر هستیم که با توجه به تخفیفات خوبی که برای صاحبان کالا در این بندر در نظر گرفته شده، این امید است که با رونق بیشتر بندر، اشتغال بیشتری نیز برای مردم منطقه ایجاد شود.نایب رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل شرکت حمل‌و‌نقل کانتینری در پایان اظهارات خود تصریح کرد: طی سال ۱۴۰۳ شناورهای این شرکت مسافتی برابر با ۶۵بار دورزدن کره زمین (برابر با یک میلیون و ۳۸۵هزار مایل دریایی) را برای حمل بار صادرکنندگان و واردکنندگان کشور پیموده‌اند و این مهم با صرف ۲۶۰هزار تن سوخت کم‌سولفور میسر شده که ۹۰ درصد آن تولید داخل بوده است.

پروژه‌های استراتژیک دریایی در 1403
درباره اقدامات، اولویت‌ها و برنامه‌های دریایی مدنظر از سوی سازمان بنادر و دریانوردی، ارتقای سطح کیفی ایمنی کشتی‌های تحت پرچم ایران و ایمنی تردد کشتی‌های خارجی، توسعه الکترونیکی فرآیندهای عملیاتی، ارتقای ایمنی خدمات سفرهای دریایی و همچنین برنامه‌ریزی لازم برای اجرای تکالیف اسناد بالادستی در حوزه ساماندهی شناورهای سنتی، از مهمترین موارد قابل اشاره است. همچنین درخصوص ارتقای سطح کیفی ایمنی کشتی‌های تحت پرچم ایران و ایمنی تردد کشتی‌های خارجی نیز این موضوع از طریق ارتقای کیفیت بازرسی‌ها، آموزش‌های داخلی و خارجی، ارزیابی و بازنگری مداوم برنامه‌ها و دستورالعمل‌ها و همچنین هوشمندسازی فرآیندها مدنظر قرار گرفته است. از طرف دیگر در بخش توسعه الکترونیکی فرآیندهای عملیاتی، این مقوله از طریق فرآیندهای ثبت شناوران (مالکان، مؤسسات رده‌بندی و بنادر)، فرآیندهای تقاضای ساخت و تعمیر شناوران در کشتی‌سازی‌ها و فرآیندهای نظارت بر عملیات‌های دریایی (یدک‌کشی، راهنمایی و بازرسی کشتی‌ها) انجام شده است.
ارتقای ایمنی خدمات سفرهای دریایی از طریق ارتقای کیفیت عملکرد کمیته حمل‌و‌نقل دریایی با حضور دستگاه‌های مرتبط برون‌سازمانی، تدوین برنامه مجزای کنترل و بازرسی شناورهای مسافری و حمل خودرو و مسافر، ارزیابی مداوم ترمینال‌های مسافری با مشارکت حداکثری همه آحاد ذی‌ربط سازمانی، تکمیل فرآیند ثبت قایق‌های فاقد هویت، پیگیری ساخت شناورهای مسافربری جدید از طریق اعطای تسهیلات وجوه اداره شده سازمان بنادر و دریانوردی و همچنین پیگیری مستمر اعطای تسهیلات ارزان‌قیمت و طولانی‌مدت به مالکان شناورهای فرسوده جهت تعمیرات تعمیرات شناورهای مسافری از مهمترین مواردی است که می‌توان به آن اشاره کرد.

چالش‌های ناوگان کانتینری در جهان
در سال ۲۰۲۴ میلادی، بازار حمل کانتینری شاهد تقویت چشمگیری بود. حجم تجارت کانتینری با رشد سالانه ۴.۵ درصدی برحسب TEU و همچنین افزایش ۱۸درصدی در  TEUـ مایل روبه‌رو شد. این رشد، به راحتی از افزایش ۱۰درصدی ناوگان کانتینری پیشی گرفت. نرخ کرایه حمل نیز، با وجود کاهش نسبی نسبت به اوج تابستان، همچنان در سطوح بالایی قرار دارد. با این حال، انتظار می‌رود با افزایش عرضه کشتی‌ها و فشار‌های فصلی، بازار در اواخر سال ۲۰۲۴ و اوایل ۲۰۲۵ میلادی با چالش‌هایی مواجه شود. در این میان، تقاضا برای اجاره کشتی‌های کانتینری به طور فزاینده‌ای افزایش‌یافته و اپراتور‌ها به دنبال اجاره بلندمدت کشتی‌ها هستند.
در ماه نوامبر، شاهد سفارش‌های قابل توجهی برای ساخت کشتی‌های کانتینری بودیم. ۴۵فروند کشتی با ظرفیت مجموع ۵۴۴هزار TEU سفارش داده شد که بخش عمده آن توسط شرکت‌های Lloyd-Hapag و مرسک صورت گرفت. قیمت کشتی‌های نو نیز همچنان در سطح بالایی قرار دارد. شاخص قیمت کشتی کانتینری نو در سطح ۱۱۸واحد باقی ماند. همچنین، بازار اجاره کشتی‌های کانتینری در ماه نوامبر به دلیل بحران دریای سرخ، رونق داشت و نرخ‌های اجاره زمانی افزایش یافت. شاخص نرخ اجاره زمانی کلارکسون با ۷درصد افزایش نسبت به ابتدای نوامبر، به ۱۷۷واحد رسید. در این میان، کشتی‌های فیدر با نرخ‌های بالاتر و دوره‌های طولانی‌تر اجاره شدند. نرخ اجاره کشتی‌های بزرگ نیز به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
بازار حمل‌و‌نقل دریایی در پایان سال ۲۰۲۴ میلادی با تحولات مختلفی روبه‌رو بوده است. در حالی که بخش کانتینری با رشد قابل توجهی مواجه بوده، بخش فله‌بر با چالش‌هایی رو‌به‌رو شده است. ادامه اختلالات دریای سرخ و همچنین تأثیرات سیاسی و اقتصادی انتخابات آمریکا، می‌تواند در سال ۲۰۲۵ میلادی نیز بر این بازار‌ها تأثیرگذار باشد.کارشناسان معتقدند باید اشاره کرد مشخص نیست که افزایش نرخ‌های خطوط کشتیرانی برتر در پنج‌سال گذشته ممکن است آن‌ها را از باد سردی که در حال حاضر در سرتاسر اقتصاد جهانی می‌وزد محافظت کند. اما بدون شک کاهش خدمات پایدار و عمیق، از نوعی که پس از بحران ارزی سال ۲۰۰۸ میلادی مشاهده شد، هنوز در کار نیست اما بیانگر شکوفه‌های یک طلوع بهاری جدید هم نیستند. بدین ترتیب باید منتظر ماند و مشاهده کرد که شرایط در روز‌های آتی برای حمل‌ونقل کانتینر که نمی‌تواند در مقابل افزایش ظرفیت با تحویل کشتی‌های جدید مقاومت کند، چگونه رقم خواهد خورد.

تهدید احتمال افزایش تعرفه‌ها
موضوع دیگری که باید به آن پرداخت و می‌تواند باعث بالارفتن نرخ‌ها شود، افزایش تعرفه‌ها توسط ترامپ است. حتی با نادیده گرفتن این تصمیم، انتظار می‌رود روند افزایشی نرخ‌های نقدی همانند سال ۲۰۲۴ میلادی تا پایان ژانویه و سال نو چینی ادامه یابد. آنچه در ماه‌های قبل مشاهده شد این است که حجم انتقال محموله‌ها به آمریکا برای مدت طولانی به طور قابل توجهی قوی بوده است. این مسئله تا حدی به جابه‌جایی محموله‌ها قبل از حمله احتمالی بندری در ژانویه و پیش از افزایش تعرفه‌های دولت ترامپ مربوط می‌شود. پیش‌بینی می‌شود که سطح رشد تجاری که در سال ۲۰۲۴ میلادی شاهد بودیم و در کل حدود ۶ درصد سالانه بود، بعید است که در سال ۲۰۲۵ میلادی حفظ شود؛ بنابراین همان‌طور که اشاره شد، این اختلالات در حال حاضر نرخ حمل‌و‌نقل را نسبتاً بالا نگه می‌دارد. ناگفته نماند که تعرفه ۲۵درصدی اعلام‌شده بر کالا‌های کانادایی و مکزیکی برای حمل‌و‌نقل کانتینری چندان مرتبط نخواهد بود، در حالی‌که افزایش ۱۰درصدی تعرفه‌ها بر کالا‌های چینی ممکن است آن‌طور که برخی انتظار دارند، پیامد داشته باشد.
از طرف دیگر گستره‌های آبی در واقع به عنوان یکی از عناصر قدرت سیاسی و ظرفیت‌های رشد اقتصادی ایران محسوب می‌شود به همین جهت کشورمان همواره به عنوان قدرت تأثیرگذار در جهان مطرح بوده است و اکنون این نقش می‌تواند با برنامه‌ریزی و طرح‌های نوظهور و روزآمد تقویت شود. توسعه دریامحور و اقتصاد دریا که اخیراً بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته که تعریف اقتصاد دریامحور در ادبیات جهانی عموماً با عنوان اقتصاد آبی یا Blue Economy از آن یاد می‌شود به معنای استفاده پایدار از ظرفیت منابع و گستره‌های آبی اعم از اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ایجاد اشتغال و در نهایت افزایش تولید ناخالص داخلی تعریف می‌شود.