حمید الماسی‌نیا - اسکله شهیدرجایی، بزرگ‌ترین بندر تجاری ایران که بخش عمده‌ای از مردم بندرعباس و مناطق اطراف در مشاغل وابسته به بندر کار می‌کنند: باربری، گمرک، حمل‌ونقل دریایی، خدمات لجستیک و… حادثه انفجار  دراین اسکله باعث کاهش فعالیت‌های تجاری و متوقف‌شدن بخشی از این مشاغل شد و در نتیجه، معیشت هزاران خانواده را به خطر انداخت.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، حمید الماسی‌نیا، فعال رسانه در یادداشتی نوشت : حادثه و انفجار مهیب در بندر شهیدرجایی بندرعباس در تاریخ ۷اردیبهشت۱۴۰۴ تأثیرات گسترده‌ای بر زندگی و معیشت مردم منطقه و اقتصاد ملی ایران داشته است. این حادثه که ناشی از نگهداری نامناسب مواد شیمیایی خطرناک مانند پرکلرات سدیم در محوطه کانتینری بندر بود، منجربه کشته‌شدن حداقل 25نفر و زخمی‌شدن بیش از 850نفر شد.
بندر شهیدرجایی، بزرگ‌ترین بندر تجاری ایران است که سالانه حدود ۸۰میلیون‌تن کالا را جابه‌جا می‌کند. با توقف فعالیت‌های این بندر پس از انفجار، هزاران نفر از کارگران، رانندگان، کارکنان گمرک و خدمات لجستیک با کاهش درآمد یا بیکاری مواجه شده‌اند. درحالی‌که بندر شهیدرجایی سهم بالایی در واردات و صادرات کشور دارد، لذا انفجار و اختلال در این بندر، باعث افزایش قیمت کالاها، کمبود برخی اقلام و افزایش هزینه‌های زندگی خواهد شد؛ هم در سطح محلی (بندرعباس) و هم ملی که در نتیجه فشار اقتصادی بیشتری بر خانوارها وارد می‌کند.
سانحه دلخراش اسکله شهیدرجایی ممکن است باعث نشت مواد شیمیایی یا سوختی به دریا شود که علاوه‌بر تخریب محیط‌زیست دریایی، معیشت صیادان محلی را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. این انفجار باعث تخریب ساختمان‌ها و زیرساخت‌های بندری شده است که بازسازی آن‌ها نیازمند زمان و منابع مالی قابل‌توجهی خواهد بود و در میان آلودگی هوا نیز موجب نگرانی‌های بهداشتی شده است. همچنین ترس و اضطراب ناشی از این حادثه و نگرانی درباره آینده اقتصادی باعث افزایش اضطراب، افسردگی و دیگر اختلالات روانی در میان مردم منطقه می‌شود.
مشکلات زیست‌محیطی ناشی از انفجار اسکله شهیدرجایی بندرعباس بسیار گسترده و چندلایه هستند. براساس اطلاعات موجود و تحلیل‌های مشابه در حوادث اینچنینی باعث پخش‌شدن موادی مانند پرکلرات سدیم، مواد نفتی، سوخت‌های صنعتی و سایر ترکیبات سمی به آب‌های خلیج‌فارس شده است. این آلودگی می‌تواند اکوسیستم دریایی منطقه، شامل ماهی‌ها، مرجان‌ها و موجودات کوچک‌تر را به‌شدت تخریب کند و ترکیبات شیمیایی می‌توانند باعث مرگ دسته‌جمعی ماهی‌ها و سایر آبزیان شوند که مستقیماً بر معیشت صیادان محلی هم اثر می‌گذارد و تخریب زیستگاه‌های ساحلی و دریایی به دلیل آلودگی نیز می‌تواند تعادل طبیعی بین گونه‌های مختلف (از پلانکتون‌ها گرفته تا ماهی‌های بزرگ‌تر و پرندگان دریایی) را مختل کند و روند بازسازی طبیعی سال‌ها زمان ببرد.
بندر شهیدرجایی به‌عنوان دروازه اصلی تجارت دریایی ایران، نقش حیاتی در صادرات و واردات کشور دارد. توقف فعالیت‌های بندر می‌تواند به تأخیر در تحویل کالاها و افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل منجر شود. کاهش صادرات از طریق این بندر می‌تواند به کاهش درآمدهای ارزی کشور منجر شود که در شرایط تحریم‌های اقتصادی، فشار مضاعفی بر اقتصاد ملی وارد می‌کند و تأثیر آن بر صنایع وابسته که به واردات مواد اولیه یا صادرات محصولات از طریق این بندر وابسته هستند، با اختلال در زنجیره تأمین مواجه خواهند شد.
شرکت‌های کوچک حمل‌ونقل، لجستیک، باربری، گمرک، صنایع بسته‌بندی، کارخانجات صادراتی و وارداتی به‌شدت آسیب خواهند دید که ورشکستگی برخی از این کسب‌وکارهای محلی و بیکاری گسترده آن‌ها را شاهد خواهیم بود. در پی این حادثه، کاهش عرضه کالا در بازار به‌ویژه در جنوب کشور (هرمزگان، کرمان، فارس) باعث افزایش قیمت کالاهای وارداتی می‌شود و افزایش هزینه‌های مصرف‌کننده در سطح ملی حس خواهد شد، چون بندر شهیدرجایی محل اصلی ورود کالاهای اساسی است.
بی‌ثباتی در زنجیره‌های تأمین صنایع داخلی که مواد اولیه وارداتی داشتند (مثل خودروسازی، صنایع غذایی، داروسازی) با کمبود مواد اولیه روبه‌رو شده که تأخیر در تولید و عرضه محصولات داخلی پیش‌بینی می‌شود. بندر شهیدرجایی حدود ۷۰درصد تجارت دریایی ایران را پوشش می‌دهد. این سانحه دلخراش باعث توقف یا کندشدن فرآیند بارگیری و تخلیه شده و صدها کشتی تجاری را معطل خواهد کرد که در نتیجه هزینه نگهداری کشتی‌ها در لنگرگاه، تغییر مسیر کشتی‌ها به بنادر دیگر و هزینه‌های بیمه کالاها بالا می‌رود.
هر روز توقف در فعالیت‌های بندری باعث کاهش میزان صادرات کشور شده که به‌خصوص در شرایط تحریم، فشار بیشتری بر منابع ارزی کشور وارد می‌کند و نیاز به واردات کالاهای اساسی از طریق مسیرهای گران‌تر (مثلاً بنادر کوچک‌تر یا زمینی) باعث مصرف بیشتر ارز می‌شود. در این میان شرکای تجاری کشورمان ممکن است برای مدتی تمایل کمتری به استفاده از بنادر ایران داشته باشند و به سراغ گزینه‌های جایگزین بروند و بیمه‌های بین‌المللی ممکن است هزینه‌های بالاتری برای کشتی‌هایی که به بنادر ایران می‌آیند، مطالبه کنند.
در این میان هزینه‌های بازسازی و مدیریت بحران اسکله شهیدرجایی، شامل هزینه‌های مدیریت بحران اولیه این حادثه، درمان مصدومان، عملیات آواربرداری اولیه، تجهیزات ایمنی، ماسک‌ها، دارو و مراقبت‌های ویژه و همچنین مهار آلودگی زیست‌محیطی با نصب موانع نفت‌گیر در آب، مواد جذب‌کننده، دفع مواد سمی، پایش هوا و آب را در پی دارد.
در پایان اقدام به بازسازی زیرساخت‌های بندری، ساخت اسکله‌های جدید و تعمیر اسکله‌های آسیب‌دیده، بازسازی انبارها، جرثقیل‌های کانتینری، خطوط راه‌آهن داخلی و تأسیسات برقی و نوسازی سامانه‌های ایمنی و اطفای‌حریق بندر و جبران خسارت‌های انسانی و اقتصادی، پرداخت دیه و مستمری به خانواده قربانیان، کمک به کسب‌وکارهای آسیب‌دیده، کارگران بیکارشده، طرح‌های حمایتی از صیادان، حمل‌ونقل‌کنندگان و خدمات لجستیک، ایجاد مرکز فرماندهی بحران دائم بندر، تجهیز بندر به سیستم‌های هشدار سریع، اطفای‌حریق اتوماتیک و پایش هوشمند مواد خطرناک پیشنهاد می‌شود.