۹راهکار کمیسیون اصل نود مجلس برای تسهیل اعطای وام‌های اجتماعی
​​​​​​​گروه بازار سرمایه-کیان اسماعیلی نژاد- بررسی آخرین گزارش‌های رسمی منتشرشده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد که طی دوماهه امسال، بیش از ۵۹هزار فقره وام فرزندآوری از سوی بانک‌ها پرداخت شده است که ارزش آن به ۵۳۸۱میلیارد تومان می‌رسد. بااین‌حال، طی همین زمان بیش از ۱۳۷هزار نفر دیگر به صف متقاضیان دریافت وام فرزندآوری اضافه شده‌اند که با این حساب می‌توان گفت که در حال حاضر بیش از ۵۱۱هزار نفر متقاضی در صف دریافت تسهیلات فرزندآوری قرار دارند. تسهیلات تکلیفی فرزندآوری فشار مضاعفی را به شبکه بانکی وارد می‌کند و با وجود پرداخت‌های مستمر این تسهیلات، هر روز شاهد طولانی‌ترشدن صف متقاضیان دریافت این وام در کشور هستیم.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، براساس جدیدترین آمار منتشرشده از عملکرد بانک‌ها در پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه فرزندآوری از تاریخ اول‌فروردین1404 تا پایان 31اردیبهشت1404، مجموعاً 59هزار و 769فقره وام به ارزش 53هزار و 818میلیارد و 610میلیون ریال به متقاضیان پرداخت شده است. با وجود این روند، همچنان بیش از 511هزار نفر در صف دریافت این تسهیلات قرار دارند. موضوعی که بیانگر فشار بالای تقاضا، کندی فرآیند پرداخت و نیاز جدی به چاره‌اندیشی در نظام بانکی است.
براساس آمار قبلی بانک مرکزی، در پایان اسفندماه سال گذشته (ماه مورد گزارش قبل از گزارش فعلی) ۳۷۳هزار و ۳۸۵نفر، تعداد متقاضیان در صف دریافت تسهیلات فرزند بودند که این تعداد در پایان فروردین‌ماه سال‌جاری به ۴۸۶هزار و ۸۴۸نفر متقاضی در صف دریافت وام فرزندآوری رسید و این در حالی است که در پایان سال۱۴۰۳ بیش از ۵۸۸هزار فقره تسهیلات فرزندآوری از سوی شبکه بانکی کشور، پرداخت شد.

عملکرد کدام بانک‌ها بهتر بود؟
مطابق این گزارش بانک مرکزی، از ابتدای فروردین‌ماه سال‌جاری تا پایان اردیبهشت‌ماه و طی دوماهه نخست سال‌جاری، بانک ملت با پرداخت ۱۴هزار و ۲۷۳فقره وام فرزندآوری به ارزش۱۲۹۰میلیارد تومان، بانک ملی ایران با پرداخت ۱۱هزار و ۲۰۱فقره وام به ارزش ۱۰۱۴میلیارد تومان، بانک تجارت با پرداخت ۵۹۷۰فقره تسهیلات به ارزش ۵۲۹میلیارد تومان، رفاه کارگران با پرداخت ۵۰۱۶فقره به ارزش ۴۶۰میلیارد تومان و بانک قرض‌الحسنه مهر ایران با پرداخت ۴۱۶۷فقره به ارزش ۳۷۶میلیارد تومان در جایگاه اول تا پنجم شبکه بانکی از پرداخت تسهیلات فرزندآوری، قرار گرفتند.
بررسی آمار صف انتظار نیز نشان می‌دهد بیشترین تعداد متقاضیان در صف مربوط به بانک‌های بزرگ کشور است. بانک ملت با 68هزار و 904نفر، بانک ملی ایران با 68هزار و 649نفر، بانک سپه با 56هزار و 234نفر و بانک تجارت با 44هزار و 933 فر در صدر فهرست بانک‌هایی هستند که با بیشترین فشار تقاضا مواجه هستند. این در حالی است که برخی بانک‌ها با وجود تعداد پایین‌تر وام‌های اعطایی، همچنان با صف‌های طویلی روبه‌رو بوده که می‌تواند به‌دلیل محدودیت منابع یا فرایندهای اجرایی کند در شعب مختلف باشد.

چطور می‌توان صف تسهیلات را کوتاه کرد؟
با توجه به آمار فوق، تسریع در تأمین منابع بانکی و بهینه‌سازی فرایند بررسی و پرداخت در شعب می‌تواند به کاهش صف‌های طولانی و افزایش رضایت متقاضیان و مشمولان این تسهیلات کمک شایانی کند. در حال حاضر بیش از نیم‌میلیون خانواده در انتظار دریافت تسهیلات فرزندآوری هستند؛ مسئله‌ای که اهمیت توجه بیشتر نظام بانکی و سیاست‌گذاران پولی به اجرای موثر این طرح حمایتی را دوچندان می‌کند. در شرایطی که نرخ رشد جمعیت در کشور روندی کاهشی دارد و سیاست‌های تشویقی در حوزه فرزندآوری از اولویت‌های اعلام‌شده دولت به‌شمار می‌رود، کارایی و سرعت پرداخت این تسهیلات می‌تواند نقش مهمی در تحقق اهداف جمعیتی و حمایتی ایفا کند. تسریع در تأمین منابع بانکی، بهینه‌سازی فرایندهای داخلی شعب، بهره‌گیری از فناوری برای کاهش مراجعات حضوری و تقویت نظارت بر عملکرد بانک‌ها از جمله اقداماتی است که می‌تواند به کاهش صف‌های طولانی و افزایش رضایت متقاضیان بینجامد.

نگرانی از افزایش صف تسهیلات ازدواج و فرزندآوری
هفته گذشته بود که سخنگوی کمیسیون اصل نود قانون اساسی در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه این کمیسیون برای اعطای وام ازدواج و فرزندآوری به ۲۰۰هزار متقاضی، ۹راهکار پیشنهاد کرده است، گفت: به این منظور حدود ۲۴۰هزار میلیارد تومان در قانون بودجه۱۴۰۴ در نظر گرفته شد، اما با توجه به مشکلات موجود، به میزان بیشتری نیاز است که به راهکار‌هایی دست پیدا کردیم. علی کشوری در نشست علنی نظارتی صبح روز سه‌شنبه (۹اردیبهشت) مجلس شورای اسلامی در جریان قرائت گزارش این کمیسیون در مورد عملکرد شبکه بانکی در پرداخت تسهیلات اجتماعی از جمله قرض‌الحسنه ازدواج و فرزندآوری، با بیان اینکه جهش‌های تورمی طی سال‌های اخیر، منجر به کاهش قدرت خرید و کوچک‌ترشدن سفره خانوار‌ها شده و به‌دنبال آن، توان ازدواج و فرزندآوری را کاهش داده است، گفت: به همین منظور در قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت»، تخصیص «تسهیلات قرض‌الحسنه» جهت حمایت از این مهم در نظر گرفته شده است. این نماینده مجلس شورای اسلامی بر همین اساس تصریح کرد: در حال حاضر، پرداخت تسهیلات ازدواج و فرزندآوری با چالش‌هایی مواجه شده که مهم‌ترین آن انباشت صف‌های چندصدهزار نفری برای دریافت وام است. با توجه به منابع درنظرگرفته شده بودجه۱۴۰۴، در سال۱۴۰۴ این صف طولانی‌تر شده و به مسئله و بحرانی قابل‌توجه در سطح حاکمیت تبدیل خواهد شد.

9 یشنهاد برای کاهش صف تسهیلات
در گزارش کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی آمده است: جهت کاهش صف هریک از تسهیلات ازدواج و فرزندآوری به ۲۰۰هزار متقاضی در پایان سال۱۴۰۴، نیاز به تامین منابع و سهمیه جدید و مازاد بر میزان تعیین‌شده در قانون بودجه۱۴۰۴ به میزان حدود ۲۴۰هزار میلیارد تومان است که با توجه به رسوبات و رشد مانده سپرده‌های قرض‌الحسنه شبکه بانکی و استفاده از راهکار‌های مکمل پیشنهادی، قابل دستیابی است. همچنین به منظور تسهیل در فرایند پرداخت تسهیلات اجتماعی و کاهش صف هریک از تسهیلات ازدواج و فرزندآوری به ۲۰۰هزار متقاضی، اقدامات زیر پیشنهاد می‌شود:
۱. اختصاص سالانه ۲۰درصد از رشد مانده تسهیلات بانک‌های قرض‌الحسنه برای پرداخت تسهیلات اجتماعی
۲. استفاده از ظرفیت آزادسازی سپرده قانونی با دو کارکرد تشویق بانک‌های با عملکرد مطلوب در پرداخت وام ازدواج و همچنین افزایش سهمیه پرداخت تسهیلات اجتماعی بانک‌ها
۳. تعیین سهمیه مشخص از رشد ترازنامه نظام بانکی برای پرداخت تسهیلات اجتماعی یا خروج تسهیلات اجتماعی اعطایی از حدود کنترل ترازنامه شبکه بانکی
۴. استفاده از ظرفیت صدور کارت رفاهی متصل به اوراق گام برای پرداخت خارج از صف تسهیلات اجتماعی به متقاضیان داوطلب
۵. پرداخت یارانه سود تسهیلات اجتماعی اعطایی مازاد بر ۲۷۵همت سهمیه تعیین‌شده در قانون بودجه توسط دولت
۶. کاهش ضریب ریسک مانده تسهیلات ازدواج و فرزندآوری بانک‌ها در محاسبه نسبت کفایت سرمایه و کاهش نسبت ذخیره‌گیری عام دارایی‌های بانکی مرتبط با تسهیلات اجتماعی
۷. استفاده حداکثری از ظرفیت سامانه اعتبارسنجی و سامانه جامع وثائق جهت تسهیل دریافت وام ازدواج
۸. تعیین سهمیه سالانه تسهیلات اجتماعی هر بانک توسط بانک مرکزی متناسب با سهم بانک‌ها از مانده سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری و پس‌انداز
۹. شفافیت و انتشار ماهانه عملکرد بانک‌ها با توجه به تعداد تسهیلات ازدواج و فرزندآوری پرداختی و افراد در صف انتظار.