مسیر پروازهای مستقیم مشهد به بغداد و مسکو باز شد
​​​​​​​گروه حمل‌ونقل- سهیل مرتضوی- حالا تقریبا یک‌هفته از برقراری آتش‌بس میان رژیم صهیونیستی و جمهوری اسلامی می‌گذرد. در این مدت لغو پروازهای داخلی و بین‌المللی کشور همچنان تمدید شده است. این در حالی است که مسئولان وزارت راه و شهرسازی به عنوان نهادی که مسئولیت پروازهای کشور را برعهده دارند، طی روزهای گذشته اعلام کرده‌اند که جز فرودگاه تبریز سایر فرودگاه‌ها برای بازگشایی آمادگی کامل دارند. در این میان طی روزهای گذشته شاهد بازگشایی مسیرهای پروازی در برخی مناطق کشور بوده‌ایم.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، مجید اخوان، سخنگوی وزارت راه وشهرسازی بعدازظهر روز شنبه (هفتم‌تیرماه) اعلام کرد که پیرو مصوبه کمیته هماهنگی سازمان هواپیمایی کشوری و بررسی‌های امنیتی و ایمنی در شرایط کنونی، علاوه‌بر فضای آسمان نیمه‌شرقی کشور برای استفاده پروازهای داخلی، بین‌المللی و عبوری از آسمان ایران، فضای هوایی مرکز و نیمه‌غربی کشور، فقط برای پروازهای عبوری بین‌المللی بازگشایی شده است.
به دنبال برقراری آتش‌بس با اسرائیل، ایران روز شنبه ۲۸ژوئن (هفتم‌تیر۱۴۰۴) دسترسی به حریم هوایی خود را برای پروازهای عبوری بین‌المللی گسترش داد. هرچند طبق گفته یک مقام رسمی، محدودیت‌هایی در بخش‌هایی از کشور همچنان برقرار است. حریم هوایی ایران که در پی حملات اسرائیل به روی پروازهای مسافربری بسته شده بود، در پنجمین روز از برقراری آتش‌بس میان دوکشور باز شده است.
جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۳ژوئن (۲۳خرداد) پس از حملات هوایی اسرائیل و واکنش موشکی تلافی‌جویانه ایران، آسمان خود را به‌طور کامل بست. اکنون با برقراری آتش‌بس، برخی فرودگاه‌ها از جمله مشهد در شرق کشور که اسرائیل مدعی هدف قرار دادنش شده بود و چابهار در جنوب‌شرق دوباره فعال شده‌اند. در روز سه‌شنبه سوم تیر، سخنگوی وزارت راه و ترابری جمهوری اسلامی از بازگشایی فضای آسمان نیمه‌شرقی ایران برای استفاده پروازهای داخلی، بین‌المللی و عبوری، فضای هوایی مرکز و نیمه‌غربی کشور فقط برای پروازهای عبوری بین‌المللی خبر داد.

بازگشایی تدریجی آسمان ایران
مجید اخوان، سخنگوی وزارت راه و شهرسازی در گفت‌وگو با رسانه‌های داخلی گفت: «از همه هم‌میهنان درخواست می‌شود از مراجعه به فرودگاه‌های واقع در شمال، جنوب و غرب کشور از جمله فرودگاه مهرآباد و فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی خودداری کرده و اخبار مربوط به وضعیت پروازها را فقط از طریق منابع رسمی پیگیری کنند.» سخنگوی وزارت راه و شهرسازی تاکید کرد، انجام پرواز از و به مقصد فرودگاه‌های شمال، جنوب و غرب کشور، مهرآباد و امام‌خمینی در حال حاضر امکان‌پذیر نیست. به گفته اخوان، وضعیت سایر فرودگاه‌ها و فضاهای پروازی ایران همچنان تحت بررسی است و هرگونه تغییر از طریق سایت رسمی سازمان هواپیمایی کشوری و «رسانه‌های معتبر» داخلی به آگاهی عموم خواهد رسید. این در حالی است که بسیاری از خطوط هوایی در خاورمیانه به دلیل بیم شروع مجدد جنگ بین ایران و اسرائیل پروازهای خود را متوقف کرده‌اند.
آنطور که یورونیوز در گزارشی نوشته است؛ شرکت‌های زیرمجموعه لوفت‌هانزای آلمان، هواپیمایی قطر، خطوط هوایی ژاپن، شرکت ترکیه‌ای پگاسوس، شرکت هواپیمایی ایرفرانس، شرکت هلندی کی‌ال‌ام، شرکت خطوط هوایی هند، شرکت اسرائیلی آریکا، خطوط هوایی آمریکایی دلتا، شرکت هواپیمایی اتحاد، خطوط هوایی امارات، شرکت هواپیمایی فنلاند،‌ هواپیمایی ایتا متعلق به ایتالیا، از جمله شرکت‌های هوایی بین‌المللی هستند که پروازهای خود به تل‌آویو، بیروت، دوحه یا تهران را تا اطلاع ثانوی لغو کرده‌اند.

چرایی تداوم تعطیلی مهرآباد
شاهدان می‌گویند که شدت حملات به فرودگاه مهرآباد طی روزها و شب‌های جنگ میان رژیم صهیونیستی و ایران به ‌حدی بود که صدای انفجار در مناطق اطراف بارها شنیده شد. این حملات سنگین بوده و فعالیت این فرودگاه که یکی از مهم‌ترین مراکز پرواز داخلی است، از نخستین روزهای درگیری معلق شد. وزارت راه و شهرسازی البته در واکنش به این وضعیت، پیشنهاد انتقال پروازهای داخلی به فرودگاه امام‌خمینی را ارائه داد، اما واقعیت آن بود که فاصله زیاد این فرودگاه با بافت شهری تهران و هزینه گران حمل‌ونقل که در برخی موارد معادل نیمی از هزینه یک بلیت پرواز داخلی است، استفاده عمومی از آن را دشوار می‌کرد. افزون بر این، فرودگاه امام‌خمینی نیز برای پوشش همزمان پروازهای داخلی و بین‌المللی، چه از نظر ظرفیت باندها و ترمینال‌ها و چه در زمینه مدیریت ترافیک پروازی، از زیرساخت‌های کافی برخوردار نیست. نمونه محدودیت پروازی در کشور اظهارات عباس عراقچی، وزیر امور خارجه دولت چهاردهم است که در یک گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کرد برای عزیمت به ژنو، ابتدا از طریق مرز زمینی از کشور خارج شده و سپس از یکی از کشورهای همسایه راهی اروپا شده است.

سردرگمی مسافران پروازهای ایران
تعطیلی فضای پروازی کشور طی هفته‌های گذشته حتی روند بازگرداندن حجاج از عربستان سعودی را مختل کرد. ناتوانی در برقراری پروازهای برگشت باعث شد بخشی از حجاج از طریق مرزهای زمینی به کشور بازگردند. این وضعیت درحالی رخ داد که معمولا برای بازگشت حجاج از پیش تمهیدات دقیق لجستیکی و پروازی تعیین می‌شود. به نظر می‌رسد در کنار آسیب‌های لجستیکی و سیاسی، پیامدهای اجتماعی این بحران نیز جدی است. بسیاری از مسافران داخلی و خارجی که پیش‌تر بلیت تهیه کرده بودند، هنوز موفق به بازگشت نشده‌اند. سخنگوی وزارت راه در چهارم تیرماه با اشاره به نگرانی مسافران اعلام کرد: «اطمینان می‌دهیم که وجوه مربوط به بلیت‌های لغوشده در اولین فرصت بازپرداخت خواهد شد. چنانچه تخلفی از سوی شرکت‌های هواپیمایی یا دفاتر فروش مشاهده شد، شهروندان می‌توانند از طریق سامانه حقوق مسافر آن را به سازمان هواپیمایی کشور اعلام کنند.»
برخی کارشناسان معتقدند آسیب اقتصادی ناشی از این بحران وارد هفته سوم شده است. تداوم اختلال در پروازها، چالشی جدی برای صنعت هوایی کشور، مدیران پرواز در استان‌ها، شرکت‌های هواپیمایی و زنجیره‌های متصل به آن ازجمله صنایع باری، گردشگری، بازرگانی و کسب‌وکارهای خرد ایجاد کرده است. کاهش پروازها، تنها به رفت‌وآمد مسافر محدود نمی‌شود. در حوزه تجارت الکترونیک، بسیاری از مرسولات پستی هوایی نیز به‌دلیل توقف پروازها در مسیرهای خاص ارسال نشده‌اند. این اختلال، در کنار محدودیت‌های اینترنتی، فشار مضاعفی بر فعالان این حوزه وارد کرده و نیازمند برآورد دقیق خسارت در پایان بحران است. فرودگاه پیام، دیگر مرکز مهم پروازهای باری در پایتخت نیز هدف حملات مکرر قرار گرفته است. این حملات ممکن است به خروج طولانی‌مدت این فرودگاه از مدار عملیاتی کشور منجر شود؛ مشابه آنچه در مورد فرودگاه تبریز رخ داد.

مرزهای هوایی ایران باز است
روز گذشته حسین خانلری، مدیرعامل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران اظهار کرد: فرودگاه مشهد با هدف تسهیل در بازگرداندن زائران حج فعال شده و با برقرارشدن پروازهای مستقیم از مدینه به مشهد، روند بازگشت حجاج سرعت گرفته است. وی از انجام یک پرواز برنامه‌ای از مشهد به کراچی طی روز آینده خبر داد و با بیان اینکه این پرواز در چارچوب برنامه‌های جاری هما انجام می‌شود، درباره شایعه بسته‌شدن مرزهای هوایی کشور گفت: تا این لحظه، هیچ کشوری فضای هوایی خود را روی پروازهای ایران مسدود نکرده است. وی تاکید کرد: پروازهای داخلی شرکت تنها براساس مجوزهای صادره از سوی سازمان هواپیمایی کشوری انجام می‌گیرد و در این زمینه هما تابع مقررات حاکم است. مدیرعامل ایران‌ایر به برنامه‌های پروازی هما در ایام اربعین اشاره کرد و گفت: پروازهای برنامه‌ریزی‌شده برای این ایام در دستور کار قرار دارد و در صورت نیاز، پروازهای فوق‌العاده نیز پیش‌بینی شده که جزئیات آن به‌موقع از طریق رسانه‌ها اعلام خواهد شد.

وضعیت باند فرودگاه‌های تبریز
 اصفهان و مهرآباد
محمد امیرانی، مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در گفت‌وگو با «ایرنا» با اشاره به جنگ تحمیلی ۱۲روزه رژیم کودک‌کش صهیونیستی علیه کشورمان، افزود: در این حملات، ۲فرودگاه تبریز و اصفهان از مجموعه فرودگاه‌های زیرمجموعه این شرکت خسارت دید. وی گفت: در فرودگاه تبریز، به نقاطی از هر دوباند آسیب وارد شد، اما خسارت‌ها در فرودگاه اصفهان کمتر بوده است. امیرانی تاکید کرد: اولویت ما این است که هر دو فرودگاه در کم‌ترین زمان ممکن به چرخه پروازی بازگردند تا نشست و برخاست هواپیماها را شاهد باشیم. وی ادامه‌ داد: از همان روز اعلام آتش‌بس، در جلساتی با مدیران فرودگاه‌ها و پیمانکاران، آنان را ملزم کردیم که کار اجرایی در باند هر دو فرودگاه آغاز شود.
مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران با اشاره به اینکه در یکی از باندهای فرودگاه تبریز میزان خسارت بالاست، خاطرنشان ‌کرد: در حال حاضر، اولویت نخست این است که یک باند از هر فرودگاه به فوریت عملیاتی شود و سپس سراغ باند دوم برویم. وی ادامه‌ داد: تا ۱۰روز آینده باند اول فرودگاه اصفهان و تا دوهفته آینده باند نخست فرودگاه تبریز عملیاتی خواهد شد، اما بازسازی و عملیاتی‌کردن باند دوم این فرودگاه‌ها به دلیل آسیب‌های بیشتری که متحمل شده، زمان بیشتری نیاز دارد. امیرانی همچنین با اشاره به خسارت‌های وارده به فرودگاه مهرآباد، اظهار داشت:‌ خوشبختانه باند این فرودگاه دچار آسیب نشده و فقط ترانس برق و روشنایی‌های آن دچار خسارت شده که به سرعت بازسازی شد و اکنون مشکل خاصی در این فرودگاه بین‌المللی وجود ندارد.

آغاز مجدد پروازهای مستقیم ایران و روسیه
پس از دوهفته‌ توقف پروازی به ‌دلیل تنش‌های منطقه‌ای ناشی از جنگ ۱۲روزه، پروازهای مستقیم بین روسیه و ایران دوباره از سر گرفته شد. در همین ارتباط «اقتصادآنلاین» در گزارشی نوشته است که با اعلام رسمی روس‌آویاسیا، سازمان هواپیمایی کشوری روسیه، ممنوعیت پرواز بر فراز ایران، عراق و اردن لغو شده و پروازها به حالت عادی بازگشته است. نخستین پرواز پس از این وقفه، روز جمعه (۶تیر) توسط شرکت ماهان‌ایر از مشهد به فرودگاه شرمتیوو مسکو انجام شد و پرواز برگشت نیز همان روز صورت گرفت. همچنین شرکت هواپیمایی آئروفلوت روسیه هم فروش بلیت به تهران را از سر گرفته و قرار است سه پرواز هفتگی در این مسیر انجام دهد. علاوه‌بر ایران، پروازهای مستقیم روسیه به عراق و اردن نیز مجدداً برقرار شده است.
در طول این مدت، بسیاری از ایرلاین‌های بین‌المللی مثل لوفت‌هانزا، امارات و ایر فرانس-کی‌ال‌ام مجبور به تغییر مسیر یا لغو پروازهای خود برای دوری از فضای هوایی منطقه شده بودند و طبق اعلام یوروکنترل، حدود ۶۵۰پرواز در این بازه زمانی لغو شد. براساس ماده۲۱ متن معاهده ایران و روسیه که در دی ماه ۱۴۰۳ به امضای رئیس‌جمهور دوکشور رسید، طرف‌های متعهد همکاری در زمینه حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی، هوایی، دریایی و ترکیبی و نیز آموزش متخصصان در زمینه حمل‌ونقل را گسترش خواهند داد که بر کریدور شمال-جنوب تمرکز دارد. از طرفی، طرف‌های متعاهد از هماهنگی نزدیک در سازمان‌های بین‌المللی صنعت حمل‌ونقل حمایت خواهند کرد، بین نهادهای اجرایی در زمینه حمل‌ونقل و شرکت‌ها همکاری سودمند متقابل ایجاد و مشارکت آن‌ها را در رویدادهای بین‌المللی صنعت حمل‌ونقل تسهیل خواهند کرد. صنعت هوانوردی با ۳.۵تریلیون دلار درآمد، حدود ۴.1درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می‌دهد.

آغاز مجدد پروازهای نجف و بغداد از مشهد
روز گذشته خبرگزاری تسنیم در خبری اعلام کرد که پروازهاى مسیر عراق شرکت هواپیمایی سپهران با علام رسمی این شرکت از یکشنبه ۸تیرماه مجددا از سر گرفته می‌شود. براساس این خبر و با اعلام رسمی هواپیمایی سپهران پروازهاى مسیر عراق این شرکت از یکشنبه 8تیرماه مجددا از سر گرفته می‌شود. این پروازها از مشهد به دوشهر از کشور عراق به صورت روزانه خواهد بود.