برنامه حمل ریلی ۲۵درصد بار بنادر در دستور کار
​​​​​​​گروه حمل‌ونقل - امید عباسی- ایران از طریق مرزهای خاکی یا آبی با 15کشور همسایه است که وجود این تعداد کشور، دسترسی به سواحل خزر و مرزهای آسیای‌میانه و قفقاز در شمال و دسترسی گسترده آن به سواحل راهبردی خلیج‌فارس، تنگه‌هرمز و سواحل مُکران در جنوب، باعث شده تا این کشور در نقشه ژئوپلیتیک جهانی برای ساماندهی به مبادلات چندهزار میلیارد دلاری منطقه و فرامنطقه، از موقعیتی بی‌نظیر نسبت به سایر کشورها برخوردار باشد. کارشناسان بر این باورند که واقع‌شدن ایران در میانه کمربند اتصالی شرق به غرب به عنوان یکی از کوتاه‌ترین و ایمن‌ترین راه‌های دسترسی حمل‌ونقل و تجارت کالا بین دو قطب اقتصادی یعنی چین و اروپا در کنار تنوع کریدورهایی که از مسیرهای دریایی، جاده‌ای، ریلی و هوایی ایران عبور می‌کنند، موقعیت استراتژیک منحصربه‌فردی را ایجاد کرده تا ظرفیت ایران تنها به کریدور شمال-جنوب و سایر دسترسی‌های منطقه‌ای محدود نشود.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، موقعیت ترانزیتی ایران، همواره به عنوان یکی از کوتاه‌ترین و ارزان‌ترین مسیرهای ترانزیتی در جهت‌های مختلف شناخته می‌شود و خطوط راه‌آهن ایران که با ۱۵هزار کیلومتر شبکه ریلی مسیرهای اصلی، فرعی و آنتن‌ها، اهمیت دوچندانی در این امر دارند. کارشناسان معتقدند که اگر شبکه داخلی خطوط ریلی ایران به تکامل واقعی خود از طریق ایجاد، بهبود و توسعه زیرساخت‌های شبکه ریلی کشور برسد، موجب می‌شود تا کریدورهای عبوری از ایران به عنوان کریدورهای توسعه‌ای یا اقتصادی شناخته شده و موجب جریان انتقال وسیع ظرفیت تجارت منطقه در محدوده جغرافیایی ایران و رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور شود.
عدم‌تکمیل زیرساخت‌‌‌های ریلی و لجستیکی یکی از حلقه‌‌‌های مفقوده برای توسعه ترانزیت ریلی محسوب می‌شود. برخی می‌گویند که اختصاص بودجه مکفی و متناسب با پروژه‌‌‌های اولویت‌‌‌دار ریلی ترانزیتی، هدایت اعتبارات از پروژه‌‌‌های ریلی دارای اولویت سیاسی به پروژه‌‌‌های دارای اولویت اقتصادی در بخش ریلی بین‌المللی و ایجاد ظرفیت‌‌‌های قانونی برای تشویق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، بخش دولتی و خارجی در حوزه‌‌‌های لجستیکی بین‌المللی را به عنوان راهکار برطرف‌شدن این معضل می‌توان بر شمرد.
همچنین از جمله موانع توسعه ترانزیت ریلی در سطح حاکمیت بخش ریلی می‌توان به توقف فرایند خصوصی‌‌‌سازی در بخش حاکمیتی ریلی، ضعف دیپلماسی حمل‌ونقل، بازبینی در سازماندهی و حکمرانی شرکتی بخش حاکمیتی ریلی و کمبود لکوموتیو اشاره کرد. در این میان هستند افرادی که معتقدند علت اصلی بسیاری از مشکلات کنونی بخش ریلی کشور، توقف فرایند خصوصی‌‌‌سازی و اجرای ناقص آن است. در شرایط فعلی نیز به نظر می‌رسد استفاده از راهکارهای جدید فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی، دیجیتالی‌شدن فرایندها جهت هوشمندسازی، چابک‌‌‌سازی و شفاف‌سازی فرایندها، بازبینی اهداف و استراتژی‌‌‌های راه‌‌‌آهن و به تبع آن ساختار و شیوه حکمرانی راه‌‌‌آهن متناسب با تکالیف مقرر در اسناد بالادستی در حوزه خصوصی‌‌‌سازی، ایجاد نهاد رگولاتوری، افزایش تعامل مستمر و موثر مدیریت راه‌‌‌آهن با بخش خصوصی و مشارکت بخش‌‌‌خصوصی در اتخاذ تصمیمات اثرگذار بر فعالان بخش ریلی می‌توانند در رفع این مشکلات موثر باشند.

گام‌های جدید راه‌آهن برای توسعه ترانزیت 
آنطور که روابط عمومی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران منتشر کرده است، در دیدار جبارعلی ذاکری، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت راه‌آهن با محمدعلی دهقان‌دهنوی، معاون وزیر صمت و رئیس سازمان توسعه تجارت ایران، ضرورت گسترش همکاری‌ها و تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی به‌ویژه در راستای اهداف اقتصادمقاومتی و توسعه ترانزیت کالا در کریدورهای بین‌المللی، مورد بحث و بررسی قرار گرفت. همچنین طرفین به تبادل‌نظر درخصوص موافقت‌نامه همکاری میان سازمان توسعه تجارت ایران و شرکت راه‌آهن پرداختند. این موافقت‌نامه با هدف تسهیل حمل‌ونقل ریلی، گسترش صادرات نفتی و غیرنفتی و ارتقای جایگاه ایران به عنوان هاب ترانزیتی در منطقه اوراسیا و آسیای مرکزی تدوین شده است.
مدیرعامل شرکت راه‌آهن در این نشست با تأکید بر اهمیت استفاده بهینه از ظرفیت‌های حمل‌ونقل ریلی برای تسهیل ترانزیت کالا و صادرات گفت: شرکت راه‌آهن آماده است با ارائه خدمات حمل‌ونقل ریلی بهینه، تسهیلات ویژه‌ای برای صادرکنندگان و تجار فراهم آورد. ذاکری اضافه کرد: علاوه‌بر این، ما به دنبال جذب سرمایه‌گذاری‌های مشترک در زیرساخت‌های لجستیکی هستیم که می‌تواند به تقویت کریدورهای بین‌المللی و کاهش هزینه‌های تجاری منجر شود.
رئیس سازمان توسعه تجارت نیز در این نشست با اشاره به ظرفیت بالای ایران برای توسعه صادرات و ترانزیت کالا از مسیرهای ریلی، خاطرنشان کرد: سازمان توسعه تجارت ایران با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین همکاری با رایزنان بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای هدف، از توسعه همکاری‌های بین‌المللی در راستای تقویت کریدورهای ریلی ایران حمایت می‌کند. دهقان‌دهنوی خاطرنشان کرد: این همکاری‌ها می‌تواند به کاهش زمان و هزینه حمل‌ونقل کمک کرده و موجب افزایش رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در بازارهای جهانی شود.
در پایان این دیدار نیز طرفین بر لزوم امضای تفاهم‌نامه فی‌مابین و ایجاد یک کارگروه مشترک راهبردی برای پیگیری و اجرای مفاد این تفاهم‌نامه تأکید کردند تا روند اجرای آن به‌طور مستمر نظارت و ارزیابی شود. این گام‌ها در راستای تسهیل تجارت و ترانزیت کالا از مسیرهای ریلی ایران به‌ویژه در کریدورهای مهم شمال-جنوب و شرق-غرب به منظور افزایش نقش ایران در تجارت بین‌المللی برداشته خواهد شد.

تکلیف برنامه هفتم برای حمل ریلی
 ۲۵درصد بار بنادر
روز گذشته پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی در گزارشی اعلام کرد که جبارعلی ذاکری، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت راه‌آهن در نشست کمیسیون‌عالی گراف راه‌آهن ضمن تاکید بر لزوم دستیابی به برنامه حمل ۵۴میلیون تن بار ریلی در سال‌جاری، خواستار هم‌افزایی و تلاش مضاعف تمامی مدیران و کارکنان راه‌آهن در تحقق این امر شد. وی با تاکید بر لزوم افزایش ترانزیت ریلی به ۸میلیون تن در سال‌جاری، تصریح کرد: عملکرد تمامی مدیران ارشد و میانی راه‌آهن در این مسیر، رصد و مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.موسوی، قائم‌مقام مدیرعامل راه‌آهن نیز در این نشست، با اشاره به توافقات سازنده با سازمان بنادر و دریانوردی گفت: احداث خطوط، رفع گلوگاه‌ها و همچنین افزایش سرعت بارگیری و تخلیه در بنادر، از جمله موضوعاتی است که در دستور کار مشترک راه‌آهن و سازمان بنادر و دریانوردی قرار گرفته است. وی خواستار شناسایی و رفع گلوگاه‌ها در چرخه سیر و حرکت حمل‌و‌نقل ریلی شد و تاکید کرد: در این چرخه، همه بخش‌ها، از جمله بارگیری و تخلیه در مناطق، سیر واگن‌ها در مسیر و فعالیت پیمانکاران و نظارت بر آنان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و مدیران و معاونان مناطق موظف هستند بر تمامی بخش‌های این چرخه، نظارت کافی داشته باشند.