چشم‌انداز تغییر در زنجیره تامین جهانی با اعمال سیاست‌های ترامپ
​​​​​​​گروه اقتصاد دریا- سعید قلیچی- براساس گزارش‌های رسمی منتشرشده از سوی نهادهای بین‌المللی، حدود 90درصد تجارت جهانی کالاها از طریق کشتی‌ها و با استفاده از حمل‌ونقل دریایی صورت می‌گیرد. این درصد نشان‌دهنده تسلط حمل‌ونقل دریایی به عنوان پرکاربردترین روش برای جابه‌جایی حجم عظیم کالا در سراسر جهان است. حمل‌ونقل دریایی به دلیل قابلیت جابه‌جایی مقادیر بسیار زیاد کالا با هزینه‌ای نسبتاً پایین‌تر نسبت به سایر روش‌ها، رایج‌ترین شیوه برای تجارت بین‌المللی است. انواع مختلفی از کشتی‌ها مانند کشتی‌های کانتینری، فله‌بر‌(برای غلات و مواد اولیه) و تانکرها‌(برای نفت و گاز) وظیفه جابه‌جایی کالاها در سراسر جهان را برعهده دارند.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، در سال۲۰۲۵، سیاست‌های تعرفه‌ای گسترده دونالد ترامپ که شامل افزایش تعرفه‌ها تا ۱۴۵درصد بر واردات از چین و دیگر کشورها می‌شود، تأثیرات عمیقی بر صنعت کشتیرانی جهانی گذاشته است. این سیاست‌ها که با هدف حمایت از تولید داخلی آمریکا و کاهش وابستگی به واردات خارجی طراحی شده‌اند، منجربه تغییرات ساختاری در زنجیره تأمین جهانی شده‌اند. براساس گزارش‌های اخیر، حجم واردات کانتینری به ایالات متحده تا ۵.۶درصد کاهش یافته، در حالی‌که بازار کشتی‌های فله‌بر‌(که کالاهای خام مانند غلات، سنگ‌معدن و زغال‌سنگ را حمل می‌کنند) نسبتاً مقاوم‌تر نشان داده و حتی در برخی مسیرها رشد کرده است.
سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ که از ابتدای سال۲۰۲۵ اجرا شده‌اند، مستقیماً بر کالاهای حمل‌شده در کانتینرها تأثیر گذاشته است. این کالاها اغلب شامل محصولات مصرفی مانند الکترونیک، لباس، لوازم خانگی و قطعات صنعتی هستند که عمدتاً از چین و آسیای جنوب‌شرقی وارد می‌شوند. براساس پیش‌بینی‌ها، حجم جهانی حمل‌ونقل کانتینری ممکن است تا یک‌درصد کاهش یابد، چراکه تعرفه‌ها منجربه کاهش تقاضا، انحراف مسیرها و حتی توقف کشتی‌ها شده است.
در مقابل، بازار کشتی‌های فله‌بر کمتر تحت تأثیر سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ قرار گرفته است. کالاهای فله مانند غلات، مواد معدنی و سوخت‌های فسیلی اغلب معاف از تعرفه‌های سنگین هستند یا کمتر به واردات از کشورهای هدف مانند چین وابسته‌اند. این امر باعث شده که فله‌برها نه‌تنها کاهش کمتری تجربه کنند، بلکه در برخی موارد رشد کنند.

افت فعالیت کشتی‌های کانتینر بر
صنعت حمل‌ونقل کانتینری با اعمال تعرفه‌های ترامپ در سه‌ماهه دوم۲۰۲۵ درآمد خالص ۴.۴میلیارد دلاری را ثبت کرد که نشان‌دهنده کاهش ۵۶درصدی نسبت به درآمد ۹.۹میلیارد دلاری سه‌ماهه اول سال‌جاری میلادی است. «بلومبرگ» در گزارشی نوشته است؛ پس از یک دوره رشد فوق‌العاده درآمد ناشی از بحران دریای سرخ، این سومین سه‌ماهه متوالی کاهش سود برای این بخش است، اما با وجود چالش‌های فراوان، خطوط کانتینری همچنان با سرعت بالا به سفارش کشتی‌ها ادامه می‌دهند. دراین گزارش آمده است؛ با توجه به اینکه خطوط کشتیرانی منتهی به مسیرهای آمریکا تقریباً یک‌سوم خطوط کانتینری جهان را تشکیل می‌دهند، این اختلالات اثرات زیادی در سراسر شبکه حمل‌ونقل جهانی ایجاد می‌کنند.
فدراسیون ملی خرده‌فروشی آمریکا نیز کاهش چشمگیرتری را پیش‌بینی کرده و تخمین می‌زند کل حجم کانتینرهای ورودی به آمریکا برای سال‌۲۰۲۵ در مقایسه با سال‌۲۰۲۴ حدود ۵.۶درصد کاهش یابد. مک‌کاون بیان می‌کند؛ این پیش‌بینی به معنای کاهش ۱۷.۵درصدی حجم کالا برای پنج‌ماه باقیمانده از سال‌۲۰۲۵ است که مستقیماً با تعرفه‌ها مرتبط است. این گزارش همچنین نشان می‌دهد صنعت حمل کانتینر چگونه از اختلالات گذشته به‌طور قابل‌توجهی سود برده است. دوران کووید تقریباً ۴۰۰میلیارد دلار درآمد برای این بخش ایجاد کرد و بحران دریای سرخ حدود ۵۰میلیارد دلار درآمدزایی داشت.بررسی‌ها نشان می‌دهد که واردات کانتینری به بنادر اصلی آمریکا مانند لس‌آنجلس و نیویورک تا ۳۵درصد افت کرده است. بسیاری از کشتی‌ها خالی بازگشته یا مسیر خود را تغییر داده‌اند تا از پرداخت تعرفه‌های سنگین اجتناب کنند. این امر منجربه کمبود کالا در قفسه‌های فروشگاه‌ها و افزایش تورم شده است. به عنوان مثال، شرکت‌های بزرگ آمریکایی مجبور به نگهداری کشتی‌ها در خارج از ساحل شده‌اند تا منتظر مذاکرات جدید باشند، اما این تأخیرها باعث ایجاد گلوگاه در زنجیره تأمین می‌شود.
تعرفه‌ها نیز نه‌تنها هزینه حمل‌ونقل را افزایش داده‌اند‌(تا ۷۰درصد در دوره‌های مشابه سال۲۰۱۸)، بلکه منجربه جنگ تجاری تلافی‌جویانه شده‌اند. این امر تقاضا برای خدمات کانتینری را کاهش داده و شرکت‌هایی مانندBest Buy را در معرض خطر قرار داده است، زیرا مصرف‌کنندگان حاضر به پرداخت قیمت‌های دو یا سه برابری نیستند. پیش‌بینی می‌شود که این روند رشد اقتصادی آمریکا را از ۲.۲درصد به ۱.۶درصد کاهش دهد.

نشانه رشد در بازار کشتی‌های فله بر
بررسی تحولات بازار کشتیرانی طی هفته گذشته نشان می‌دهد در حالی‌که بازار کشتی‌های کانتینربر با ثبات نرخ اجاره در سطح بالای ۱۹۸واحد باقی ماند، بخش فله‌بر‌ها به‌ویژه کشتی‌های کپ‌سایز با افزایش ۱۱درصدی درآمد روزانه رشد محسوسی را تجربه کردند؛ این در حالی است که بازار سوئزماکس در آتلانتیک با اُفت نرخ‌ها مواجه شد. بازار کشتی‌های کانتینربر طی هفته گذشته با وجود فعالیت نسبتاً محدود در بخش اجاره زمانی، همچنان تحت تأثیر کمبود کشتی‌های موجود قرار داشت و مالکان بر مواضع خود پافشاری کردند. شرکت‌های لاینری نیز با هدف پر کردن خلأ در سرویس‌های حمل، به دنبال فرصت‌های اجاره هستند. در همین حال، نرخ‌های اجاره نسبت به هفته قبل بدون تغییر باقی ماند و شاخص کلی نرخ اجاره زمانی کشتی‌های کانتینربر در سطح بالای ۱۹۸واحد ثابت ماند. در بخش کرایه حمل کانتینر، شاخص‌ها روند نزولی را تجربه کردند؛ به‌طوری که شاخص کرایه‌Drewry و شاخص‌TCI هر دو با کاهش ۶درصدی مواجه شدند. در مقابل، شاخص‌SCFI در مسیر حوزه پاسیفیک رشد داشت که کارشناسان آن را ناشی از گرایشات مثبت بازار پیش از اعلام افزایش عمومی نرخ‌ها در اول سپتامبر ارزیابی می‌کنند.
گزارش‌ها نشان می‌دهند که کشتیرانی فله‌بر اثرات متوسط‌تری نسبت به کانتینری داشته است. برای مثال، از ابتدای سال‌۲۰۲۵، حدود ۱.۵درصد از محموله‌های فله تحت تأثیر تعرفه‌ها قرار گرفته‌اند، اما این رقم کمتر از کانتینرهاست. در کانال پاناما، فعالیت فله‌برها ۸۶درصد افزایش یافته، زیرا کشورها به دنبال مسیرهای جایگزین برای صادرات موادخام هستند. تعرفه‌ها ممکن است صادرات آمریکایی مانند غلات و مواد معدنی را تقویت کنند، زیرا کشورهای دیگر به دنبال جایگزین‌های غیرچینی هستند. این امر تقاضا برای فله‌برها را افزایش می‌دهد. برخلاف کانتینرها که بر واردات تمرکز دارند، فله‌برها اغلب در صادرات نقش کلیدی دارند و کمتر تحت فشار جنگ تجاری قرار می‌گیرند. بااین‌حال، اگر جنگ تجاری تشدید شود، فله‌برها ممکن است اولین قربانی باشند، زیرا تعرفه‌ها بر تقاضای جهانی موادخام تأثیر می‌گذارند، اما در حال حاضر، این بخش مقاوم‌تر نشان داده و حتی از اختلالات کانتینری سود برده است.
کارشناسان باور دارند که سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ در سال‌۲۰۲۵ که با هدف «آمریکا اول» اجرا شده‌اند، منجربه دو روند متضاد در صنعت کشتیرانی شده است: کاهش شدید فعالیت کانتینربرها به دلیل افزایش هزینه‌ها و اختلال در واردات کالاهای مصرفی، و رشد نسبی بازار فله‌برها به دلیل مقاومت بیشتر کالاهای خام در برابر تعرفه‌ها. این تغییرات نه‌تنها زنجیره تأمین جهانی را مختل کرده، بلکه می‌تواند منجربه تورم بالاتر و رشد اقتصادی کندتر در آمریکا شود. در بلندمدت، اگر ترامپ سیاست‌های خود را تعدیل نکند، ممکن است شاهد جابه‌جایی دائمی مسیرهای تجاری باشیم؛ جایی که فله‌برها نقش برجسته‌تری ایفا کنند. بااین‌حال، این سیاست‌ها ریسک‌های اقتصادی گسترده‌ای را به همراه داشته و نیاز به نظارت دقیق دارند.