موشکافی عارضه‌های منفی برای توسعه دریایی ایران
گروه توسعه- امید متین- توسعه دریایی ایران، بسیار دیرهنگام آغاز شد. حداقل 200سال عقب‌ماندگی در توسعه دریایی ایران  انگشت‌شمار است؛ از پایان دوره صفوی، تمام دوره قاجار، تمام دوره پهلوی و تقریبا تمام دوره جمهوری اسلامی تا آبان‌1402. خوشبختانه، ابلاغ رسمی سند «توسعه دریایی ایران» در آبان‌ماه‌1402توسط مقام معظم رهبری، خط شروع مناسبی برای توسعه دریایی ایران بود و کار را از توصیه و نصیحت به اقدام معنادار بر مبنای چشم‌انداز و هدف و راهبرد کشاند.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، هرچند از آن سال تاکنون که مدت زیادی می‌گذرد، این سند همچنان بر کاغذ مانده و تغییرو تحولات بزرگی که نشان از جدیت در اجرای آن داشته باشد، رخ نداده است، اما به هر روی، از توصیه به سند رسیدن، خود گام بزرگی است. سند ابلاغی، تاریخ آبان‌ماه‌1402 را بر خود حمل می‌کند و اکنون تقریبا 2سال از آن گذشته است! اولین الزام سند مبنی بر تدوین برنامه‌های عملیاتی–راهبردی بود که چیزی شبیه برنامه با عجله و بدون کارشناسی لازم و به‌طور ناقص به وسیله سرپرست وقت ریاست جمهوری منتشر و سپس به همان بسنده شد. منهای نواقص فراوانی که این برنامه دارد، هیچ بخشی از آن تاکنون اجرایی نشده است. 
شورای هماهنگی اجرای سند
با شروع دوران قدرت دولت چهاردهم، رئیس دولت، ابتدا در مسیر توسعه دریایی بسیار جدی و تلاشگر بود و شعارهای تیز و تندی هم روانه افکار عمومی می‌کرد، اما این روزها به سردی گراییده و چندان شعارهای دریایی سرنمی‌دهد. وی عبدالعلی‌زاده را بدون تجربه لازم در حوزه توسعه دریایی به عنوان رئیس هماهنگی اجرای سند گمارد، اما از عبدالعلی‌زاده هم جز چند سخنرانی در برخی محافل چیزی دیده و شنیده نشد. تا جایی که هم‌اکنون بعد از 2سال از آغاز سند، همچنان ناهماهنگی مفرط در ارکان دریایی موج می‌زند و هرگز سیاست کلانی برای حرکت جمعی تدبیر و اجرایی نشده است و این روزها هم نه از شعارها خبری هست و نه از سخنرانی‌های تکراری! کاش همان تکرار حداقل باقی می‌ماند! 
شورایی برای توسعه مَکُران
رکن دیگری که باز بی‌سرنوشت باقی ماند، شورای توسعه مَکُران است که به معنای واقعی در سردرگمی قرار دارد. دولتی که نتواند بعد از این همه فرصت، یک سروسامان اولیه به ساختار و سازمان توسعه دریایی بدهد، دیگر امیدی به آینده باقی نمی‌گذارد و ما شوربختانه باید شاهد فرصت‌سوزی‌های بزرگ باشیم.
شورای‌عالی صنایع دریایی
این شورا در دوران شهیدرییسی بعد از 10سال رکود، یک‌باره حرکت کرد و بعد از سال‌های سال، یک جلسه برگزار کرد! که آن هم دیری نپایید و جلسه اول به جلسه دوم تبدیل نشد. شورا به کما رفت و به جای کارهای اصلی و رسالت ذاتی، به نمایشگاه‌گردی و نمایشگاه‌داری پرداخت که لطمه سنگینی به هویت و ماهیت این شورا زد. اکنون این شورا به‌طور غیررسمی منحل شده، اما بنابه همان دلایل خاص اداری، به‌طور رسمی اعلام نشده است. این رکن نیز از گردونه فعالیت خارج شد. 
نگاهی به رقبا
اگر بخواهیم بفهمیم که کارکردن چیست و منظور ما از تلاش عملی برای اجرای سند ابلاغی رهبر معظم انقلاب چیست، بهتر است نگاهی به فعالیت برخی رقبا بیندازیم. باید دانست که تمامی کشورهایی که به نوعی به دریا دسترسی دارند، رقیب مستقیم ما محسوب می‌شوند، زیرا فعالیت در دریا از نوع راهبردی است؛ راهبردی که تمام دنیا را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اثرگذاری آن ربطی به فاصله متری سرزمین‌ها ندارد. بنابراین، توسعه دریایی یک فعالیت محدود کشوری یا منطقه‌ای نیست و در این جریان خارق‌العاده، همه کشورها به نسبت مساوی رقیب همدیگر هستند. 
نگاهی به عراق
عراق در بندر فاو چه کرده و دارد چه می‌کند؟ هدف‌گذاری 100میلیارد دلاری برای سال اول؟! شگفت‌انگیز است. سرعت راه‌اندازی و تجهیز بندر فاو، درس‌آموز است و هدف‌گذاری 100میلیارد دلاری هر آگاهی را شگفت‌زده می‌کند. نخست‌وزیر عراق، شخصا پای کار توسعه دریایی آمده و با اطلاعات گسترده و دقیقی که از توسعه دریایی دارد، به خوبی کار را هدایت کرده و به پیش رانده است. از مجموعه مسئولان عالی در ایران، کدام یک دارای آگاهی گسترده در توسعه دریایی هستند؟ احساس می‌شود در این‌باره کمبود سنگینی داشته باشیم.
نگاهی به کویت
کویت با برخورداری از «وزارت سماک»، در بخش دریایی خود به‌طور جدی فعالیت می‌کند. تشکیل یک وزارتخانه برای شیلات نمونه عینی و عملی این کشور کوچک برای بهره‌برداری هرچه بیشتر از دریاست. و ما چه کردیم؟ ما قانون قطعی مجلس شورای اسلامی را نقض کردیم و بدون هیچ کار خردمندانه‌ای، سازمان شیلات را منحل کرده و آن را در بدنه تودرتوی وزارت کشاورزی محو کردیم! تفاوت از کجاست تا کجا؟! کدامیک موفق‌تر خواهند بود؟ ایران بدون تشکیلات قوی برای شیلات یا کویت با وزارت سماک؟ متاسفانه این قصه تلخ برای سایر ارکان دریایی ایران وجود دارد و فقط شیلات نیست که رو به اضمحلال نهاده است. 
نگاهی به هند
براساس تحلیلی که سفیر سابق هند در تایلند در روزنامه اقتصاد سرآمد منتشر کرد، فعالیت کشور هند در توسعه دریایی از 2010 تاکنون در بازه زمانی 15ساله، شگفت‌انگیز است. نگاه عمیق فرامنطقه‌ای این کشور براساس راهبردهای روشن و متقن، باعث شده که هند در گستره بزرگ توسعه دریایی موثر باشد. تبدیل راهبرد به برنامه‌های مشترک بین‌المللی امری است که آن‌ها را در آستانه یک پیروزی شگرف در توسعه دریایی قرار دهد، اما همین هند وقتی به مشارکت در بندر چابهار می‌رسد، یک‌باره رنگ می‌بازد و فرایند تجهیز و بهره‌برداری از چابهار یک‌باره به سنگینی و سکون می‌گراید. دلیل چه می‌تواند باشد؟ به استناد مصاحبه اختصاصی روزنامه اقتصاد سرآمد با سفیر سابق هند در ایران، برخی بی‌برنامگی‌ها، ناهماهنگی‌ها و سوءمدیریت‌ها در داخل کشور، باعث رکود و سکون شده و مشارکت هند و ایران در بندر چابهار را تحت‌الشعاع قرار داده است. 
عارضه‌های منفی توسعه دریایی ایران
عدم‌ثبات مدیریت در توسعه دریایی، ناهماهنگی بین ارکان اصلی دریایی و نبود برنامه‌های منسجم از جمله عوارضی است که حرکت به سمت توسعه دریایی ایران را سخت و پیچیده کرده است. اکنون ماه‌هاست که برای انتخاب مدیرعامل قشم، جر و بحث است و نتیجه صفر. رکود یعنی همین. تا مدیرعامل جدید بیاید و بر اوضاع مسلط شود و برنامه‌های خود را مصوب و اجرا کند، یعنی فرصت‌سوزی فراوان. چیزی که در جاهای دیگر هم ملاحظه می‌کنیم. مثلا در سازمان بنادر و دریانوردی که تغییر مدیریت، باعث رکود چندماهه شد و به تازگی جرقه‌هایی از حرکت دیده می‌شود. خرد کردن بودجه کلان و تقسیم آن بین ده‌ها دستگاه و نهاد، عامل بعدی است. نبود یک سازمان یا ساختار حاکمیتی که بتواند تمامی این ارکان و بودجه‌های آن‌ها را در یک مسیر معین قرار دهد، درد مضاعف است و بسیار عارضه‌ها و موانعی که به دلیل نبود ساختار قوی و تصمیم‌گیرنده قوی، دورنمایی از حل‌وفصل آن‌ها دیده نمی‌شود. همه این‌ها در حالی است که رقبا به سرعت هرچه تمام‌تر پیش می‌تازند و ما هر روز از آن‌ها بیشتر عقب می‌افتیم.
چه باید کرد؟
بحث‌های زیادی در این‌باره شده است و روزنامه اقتصاد سرآمد هم به‌نوبه‌خود بارها یه این مقوله پرداخته است؛ آما آنچه در نظر داریم اینجا مطرح و بر آن تاکید کنیم، «بعد افکار عمومی و مطالبه‌گری مردمی» است. بر این باوریم که در کنار همه مسائل و مشکلات و موانع توسعه دریایی ایران، بی‌تفاوتی افکار عمومی به این مقوله از اهمیت و جلوه بیشتری برخوردار است.
متاسفانه مردم ایران به‌رغم برخورداری از دریا در شمال و جنوب کشور، خود را دریایی نمی‌دانند. کشور ایران را کشوری دریایی به حساب نمی‌آورند و بر عکس، آن را کشوری خشک به حساب می‌آورند! این طرز تفکر باعث شده افکار عمومی ایرانیان نسبت به توسعه دریایی بی‌توجه و بی‌تفاوت باشد. ارکان تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر هم در راستای این بی‌تفاوتی، هم خود خشکی‌گرا هستند و هم احساس نیاز جمعی یا فشار جمعی نمی‌کنند که به مسئله توسعه دریایی بیشتر توجه نشان دهند. به نظر می‌رسد اگر بی‌میلی ایرانیان به میل به دریا تبدیل شود، موج بزرگی هم از فشار سیاسی-اجتماعی، هم از خواست و تلاش عمومی و هم از ناحیه سرمایه‌های ریالی و نیز سرمایه‌های انسانی با شکل‌گیری مهاجرت معکوس به سمت دریا، همه با هم باعث می‌شوند که توسعه دریایی ایران وارد مرحله جدید و نوینی شود. اما سوال اینجاست: اگر افکار عمومی به عنوان موتور جلوبرنده توسعه دریایی ایران مهم است، چه کسی باید این موتور خاموش را روشن کند؟