اراده «بنا گستر کرانه» برای بازپس‌گیری سهم بانکرینگ در منطقه خلیج فارس

​​​​​​​گروه انرژی- امید عباسی- از میان 202پروژه عمرانی و زیربنایی متعلق به وزارت راه و شهرسازی چند روز پیش به صورت آنلاین توسط مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور افتتاح شد، 6پروژه مهم در حوزه مربوط به حوزه سازمان بنادر و دریانوردی کشور بود که با سرمایه‌گذاری بیش از ۹.۴همت به بهره‌برداری رسید. در میان این پروژه‌ها، آنطور که بسیاری از رسانه‌ها خبر دادند، فاز نخست ترمینال نفتی سپهر خلیج فارس یکی از مهم‌ترین‌ها بود. این پایانه نفتی در حقیقت به‌عنوان بزرگ‌ترین طرح مجموعه، ظرفیت ذخیره‌سازی نفت در بندر شهیدرجایی را ۵۸درصد افزایش داده است. همچنین با بهره‌برداری از این پروژه؛ با اجرای این پروژه، ۳۱۰ژهزار مترمکعب به ظرفیت ذخیره‌سازی مواد نفتی بندر شهیدرجایی افزوده شد. از این میزان، ۱۴۵هزار مترمکعب برای فرآورده‌های سبک و ۱۶۵هزار مترمکعب برای فرآورده‌های سنگین اختصاص یافته است.
به گزارش اقتصاد سرآمد، یکی از محورهای اصلی برنامه هفتم توسعه، تقویت بنادر و صنایع دریایی کشور است. افتتاح ترمینال نفتی سپهر خلیج فارس گامی کلیدی در مسیر افزایش سهم ایران از بازار سوخت‌رسانی و خدمات بندری خلیج فارس و دریای عمان است. در چنین شرایطی اجرایی‌شدن این طرح‌ها و به‌ویژه بهره‌برداری از فاز نخست پایانه نفتی سپهر خلیج فارس می‌تواند موجب تقویت نقش بندر شهیدرجایی به‌عنوان بزرگ‌ترین بندر تجاری کشور شده و ظرفیت‌های آن در حوزه بانکرینگ، ترانزیت، صادرات و واردات را ارتقا دهد. آنطور که کارشناسان می‌گویند؛ بهره‌برداری از این پروژه گامی مهم جهت تقویت زنجیره لجستیکی و بانکرینگ کشور به‌شمار می‌رود. از طرف دیگر طبق برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، بندر شهیدرجایی قرار است در آینده نزدیک با اتصال به شبکه لجستیکی ملی، جایگاه خود را در رقابت کریدورهای منطقه‌ای احیا کند.
در حالی‌که جهان بر سر مسیرهای انرژی دریایی چانه می‌زند، به نظر می‌رسد سازمان بنادر و دریانوردی ایران با حمایت و میدان‌داری به بخش خصوصی مستعد و واقعی با افتتاح فاز نخست ترمینال نفتی سپهر خلیج فارس در بندر شهیدرجایی، گام بلندی برای تثبیت جایگاه خود به‌عنوان هاب کلیدی سوخت‌رسانی در خلیج فارس برداشته است. این پروژه که با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی اجرا شده، نه‌تنها ظرفیت ذخیره‌سازی نفت در این بندر را ۵۸درصد افزایش می‌دهد، بلکه دریچه‌ای نو به سوی بازار پرسود بانکرینگ‌(سوخت‌رسانی به کشتی‌ها) باز خواهد کرد. این پروژه در عمل نمادی از سیاست‌های دولت برای جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است و چشم‌انداز اشتغالزایی برای هزاران نفر را ترسیم می‌کند. از منظر تحلیلی، این ابتکار نه‌تنها پاسخ به چالش‌های تحریم‌هاست، بلکه استراتژی‌ای هوشمندانه برای تنوع‌بخشی به درآمدهای نفتی محسوب می‌شود. در شرایطی که صادرات نفت‌خام تحت فشار قرار دارد، توسعه زیرساخت‌های فرآورده‌های نفتی مانند بانکرینگ می‌تواند کانال‌های جدیدی برای ارزآوری ایجاد کند. تا جایی که محمد آشوری، استاندار هرمزگان نیز تأکید کرده که ارتقای این بندر، سهم ایران از بازار بانکرینگ را افزایش خواهد داد. 
اتصال پایانه نفتی به شیوه های مختلف
 حمل فرآورده‌های نفتی
آنطور که دکتر طالب زارع، قائم مقام مدیرعامل و نایب رئیس هیات‌مدیره شرکت بنادر گسترکرانه پیرامون ویژگی‌های این پروژه را در گفت‌وگویی اظهار می‌کند: پایانه نفتی سپهر خلیج‌فارس بزرگ‌ترین پایانه نفتی نسل جدید کشور بوده که طراحی و اجرای آن توسط بخش خصوصی کشور صورت گرفته است. با برنامه‌ریزی صورت‌گرفته منابع ذخیره‌سازی این پایانه نفتی امکان ذخیره‌سازی انواع فرآورده‌های نفتی سبک و نیمه‌سنگین مانند بنزین، نفت‌کوره و مازوت را داراست. این پایانه نفتی ظرفیت ذخیره‌سازی 5میلیون تن انواع فرآورده‌های نفتی در طول یک‌سال را داراست و با طراحی و برنامه‌ریزی صورت‌گرفته، امکان انتقال و بارگیری این محموله‌های توسط کشتی‌ها نیز وجود دارد.
وی همچنین خاطرنشان کرد: پایانه نفتی سپهر خلیج فارس در حقیقت، تنها پایانه نفتی حال حاضر کشور است که امکان برخورداری از چهارشیوه اصلی حمل‌ونقلی فرآورده‌های نفتی را دارد. این پایانه نفتی به واسطه حضور در بندر شهیدرجایی اتصال با کشتی‌ها را داراست و می‌تواند از حمل‌ونقل دریایی بهره‌مند شود. همچنین اتصال جاده‌ای و ریلی این پایانه نفتی برای انتقال محموله‌ها فراهم شده است. 
همچنین از طریق خطوط انتقال نفت و فرآورده‌های نفتی امکان اتصال به بزرگ‌ترین پالایشگاه‌های نفتی کشور برای این مجموعه مقدور است.

اهمیت استراتژیک تنگه هرمز
خلیج فارس، با عبور سالانه بیش از ۵۰هزار کشتی از تنگه هرمز، به‌عنوان شاهراه ۳۰درصدی انرژی جهان، پتانسیل عظیمی برای صنعت بانکرینگ دارد. گردش مالی این بازار در منطقه حدود ۶ تا ۷میلیارد دلار در سال تخمین زده می‌شود، اما ایران –با وجود موقعیت جغرافیایی برتر– تنها سهمی اندک از آن را به دست آورده است.
 پایانه نفتی سپهر خلیج فارس، با افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی، این خلأ را پر می‌کند و ایران را به هاب سوخت‌رسانی برای ۲۰هزار کشتی سالانه تبدیل می‌نماید.
از دیدگاه ژئوپلیتیک، این پروژه الزامی استراتژیک است. تنگه هرمز که تحت کنترل ایران قرار دارد، نقطه‌ای ایده‌آل برای سوخت‌رسانی است؛ جایی که کشتی‌ها ناچار به توقف و تأمین سوخت هستند. توسعه بانکرینگ نه‌تنها درآمد ارزی مستقیم ایجاد می‌کند، بلکه اهرمی دیپلماتیک برای ایران فراهم می‌آورد؛ از جلوگیری از اختلال در زنجیره تأمین جهانی تا تقویت نفوذ در تجارت دریایی منطقه. تحلیلگران معتقدند که بدون سرمایه‌گذاری در چنین زیرساختی، ایران فرصت تسخیر بازار ۲۲میلیارد دلاری بانکرینگ در هرمزگان را از دست خواهد داد، در حالی‌که رقبایی مانند امارات و عمان سهم خود را دوچندان کرده‌اند.علاوه‌بر این، پایانه جدید امکان سوخت‌رسانی سریع‌تر و ایمن‌تر به ناوگان‌های تجاری و نظامی را فراهم می‌کند. در سناریوی بحرانی، مانند تنش‌های منطقه‌ای، این ظرفیت می‌تواند به‌عنوان ذخیره استراتژیک عمل کند و وابستگی به بنادر خارجی را کاهش دهد. به عبارت دیگر، سپهر خلیج فارس نه‌تنها یک پروژه اقتصادی، بلکه سپری دفاعی برای امنیت انرژی ایران است.

سهم پایین کشور در بانکرینگ با ارتقای
 بندر رجایی جبران می‌شود
استاندار هرمزگان گفت: سهم پایین و زیر ۴ درصدی کشور از بازار دریایی بانکرینگ با ارتقای کارکردهای بندر شهید رجایی جبران می‌شود.محمد آشوری تازیانی در آیین بهره‌برداری از پروژه‌های سازمان بنادر و دریانوردی، اظهار کرد: افتتاح پایانه‌های جدید و اقدامات توسعه‌ای، نه تنها کارکردهای بزرگترین بندر کشور را ارتقاء می‌دهد، بلکه در افزایش سهم ایران از اقتصاد دریایی و بانکرینگ که در حال حاضر زیر ۴ درصد است، بسیار موثر خواهد بود.
استاندار هرمزگان با اشاره به اهمیت پروژه‌های جدید که امروز به بهره‌برداری رسیدند، گفت: این اتفاقات و بهره‌برداری از این پایانه‌ها، در افزایش کارکردهای بندر شهید رجایی نقش محوری دارد و برای تأمین اهدافی است که در فصل دوازدهم قانون برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده‌اند.
وی افزود: این پروژه‌ها همسو با راهبردهایی هستند که در حوزه توسعه صنعتی در مناطق فارس و دریایی دنبال می‌کنیم.
آشوری تازیانی ضمن ابراز نارضایتی از جایگاه فعلی کشور در تجارت دریایی، بیان کرد: سهم ما از صنعت بانکرینگ یا بازار دریایی پایین‌تر از ۴ درصد است و انتظار می‌رود که با بهره‌برداری هرچه بیشتر از ظرفیت‌های موجود و اجرای این پروژه‌ها، سهم کشورمان در این حوزه افزایش قابل توجهی پیدا کند.
استاندار هرمزگان همچنین با تأکید بر نقش بخش غیردولتی، اظهار کرد: اصل این است که بخش خصوصی با منابع درآمدی خودش این پروژه‌ها را به سرانجام می‌رساند و این امر نیز در این زمینه موثر خواهد بود.آشوری استاندار هرمزگان در بخش دیگری از سخنان خود به جایگاه استراتژیک بندر شهید رجایی اشاره کرد و افزود: این بندر به عنوان بزرگترین بندر کشور، نقش اساسی در صنعت ترانزیت کشور دارد و با این اقدامات توسعه‌ای می‌تواند ارتقا پیدا کند، به خصوص در بخش‌هایی مانند ایجاد ظرفیت‌های جدید که در حال حاضر در دست اجرا 
هستند.

افزایش توان ذخیره سازی و صادرات نفتی 
در بندر شهید رجایی
مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان، هدف از اجرای این پروژه را ارتقای شاخص های سرمایه گذاری، تکمیل زنجیره ارزش فرآورده های نفتی و افزایش توان ذخیره سازی و صادرات در بندر شهید رجایی عنوان کرد. 
حسین عباس نژاد افزود: با بهره برداری از این طرح، ظرفیت ذخیره سازی فرآورده های نفتی در بندر شهید رجایی 150 درصد افزایش یافته و بستر لازم برای توسعه رویه های ورود و خروج کالاهای صادراتی و ترانزیتی فراهم می‌شود. وی با اشاره به نقش این طرح در ایجاد اشتغال گفت: احداث و بهره‌برداری از پایانه نفتی جدید، زمینه اشتغال مستقیم و غیرمستقیم بیش از 300 نفر را فراهم کرده و گامی مؤثر در جهت تقویت اقتصاد منطقه و افزایش سهم ایران در بازار انرژی و حمل ونقل دریایی به شمار می‌رود.