برنامه روس‌اتم برای نصب نیروگاه‌های هسته‌ای در آفریقا چیست؟
​​​​​​​گروه اقتصاد- رضا رضایی- شرکت دولتی انرژی اتمی روس‌اتم، در اوایل اکتبر‌۲۰۲۵ در هفته انرژی آفریقا ۲۰۲۵ در کشور آفریقای‌جنوبی، با کارشناسان انرژی آفریقا، کارآفرینان و سیاستمداران در مورد کاربرد نیروگاه‌های هسته‌ای شناور گفت‌وگو و در عین حال بر تعهد خود برای ایجاد مشارکت‌های بلندمدت و ارائه راه‌حل‌های مؤثر انرژی در سراسر قاره آفریقا تأکید کرد. نظرسنجی اخیر نشان می‌دهد که کشورهای آفریقایی علاقه فزاینده‌ای به انرژی هسته‌ای، از جمله فناوری‌های پیشرفته مانند واحدهای نیروگاه شناور روسیه، نشان می‌دهند.
به گزارش اقتصاد سرآمد، مقامات آن‌ها، انرژی هسته‌ای را به‌عنوان راه حلی برای بحران مداوم انرژی می‌دانند که توسعه آن در شرایط کنونی مهم است. همچنین آن‌ها انرژی هسته‌ای را به‌عنوان سرمایه‌گذاری مناسب برای کمک به اکثر کشورهای آفریقایی در دستیابی به برق‌رسانی ۱۰۰درصدی و به عنوان محرک تغییر معیشت مردم، ابراز می‌کنند. 

مزایای نیروگاه‌های شناور
نیروگاه‌های هسته‌ای شناور نسبت به همتایان متعارف خود، استانداردهای ایمنی هسته‌ای بالاتری دارند، زیرا در دریا و دور از مناطق پرجمعیت قرار داشته و در برابر بلایای طبیعی مانند زلزله، مقاومت بیشتری دارند. این نیروگاه‌ها به راحتی قابل‌استقرار هستند و در درازمدت توجیه اقتصادی بیشتری دارند. ایمنی در انرژی هسته‌ای از اهمیت بالایی برخوردار است و طراحی سانتریفیوژهای مدرن از طریق ویژگی‌های ایمنی پیشرفته و مدل‌های عملیاتی، این موضوع را مورد توجه قرار می‌دهد. برای مثال، رآکتور‌RITM-200 شامل حفاظت لایه عمیق با سیستم‌های ایمنی غیرفعال و فعال است که پایداری و ایمنی تولید انرژی هسته‌ای را تضمین می‌کند.
مدل عملیاتی سانتریفیوژها که شامل تعویض دوره‌ای در طول تعمیرات اساسی و بارگیری مجدد سوخت می‌شود، تأمین مداوم برق را بدون به خطر انداختن استانداردهای ایمنی تضمین می‌کند. در مقایسه با نیروگاه‌های زمینی با اهداف مشابه، واحدهای شناور برق به لطف راهکارهای فنی به‌کار رفته، زمان کارکرد و تحویل برق کوتاه‌تری دارند. در عین حال، تولید برق هسته‌ای شناور در مقایسه با نسخه‌های سیار تولید برق که با LNG کار می‌کنند، گزینه‌ای «سازگار با محیط‌زیست» است. 

علاقه بازار آفریقا
با وجود مزایای فوق، واحدهای تولید برق شناور که قادر به تأمین برق بدون کربن هستند، رویکردی نوآورانه برای تأمین نیازهای برق مناطق دورافتاده در سراسر آفریقا ارائه می‌دهند. خطوط ساحلی گسترده این قاره و به‌ویژه بسیاری از جوامع جزیره‌ای می‌توانند از این منابع انرژی سیار بهره‌مند شوند. این واحدها را می‌توان به سرعت در مکان‌های مورد نیاز مستقر و از زیرساخت‌های عظیم و سرمایه‌گذاری زمانی مورد نیاز برای ساخت نیروگاه‌های سنتی جلوگیری کرد. باید توجه داشت که واحدهای شناور برق مانند آکادمیک لومونوسوف مجهز به رآکتورهایی هستند که تأمین پایدار برق را تضمین می‌کنند که برای بهره‌برداری از پروژه‌های بزرگ سرمایه‌گذاری معدنی، تأسیسات صنعتی انرژی‌بر و جوامع محلی ضروری است. برای کشورهای آفریقایی، به‌کارگیری واحدهای هسته‌ای شناور به معنای دسترسی به برق قابل‌اعتماد و پاک و دستیابی به استقلال انرژی است. این فناوری برای کشورهایی که قصد دارند آینده انرژی خود را تضمین کرده و وابستگی به واردات هیدروکربن را کاهش دهند و نیز اقتصادهای مقاومی ایجاد کنند، ضروری است. 

خیز روس‌اتم برای همکاری
«الکسی لیخاچف» مدیرعامل شرکت دولتی روس‌اتم و بسیاری از مقامات ارشد آن، آمادگی روسیه برای ارائه فناوری هسته‌ای، آموزش متخصصان و ایجاد تأسیسات تحقیقاتی برای کشورهای آفریقایی اعلام کرده‌اند. به عنوان مثال، در ژوئیه‌۲۰۲۳، ولادیمیر پوتین در سخنرانی خود اظهار داشت که «شرکت‌های روسی در حال اجرای پروژه‌های جدید و سودمند برای هر دوطرف هستند تا نیازهای رو به رشد آفریقایی‌ها برای ظرفیت تولید سوخت و برق را برآورده کنند. این همکاری، دسترسی آفریقا به منابع مقرون‌به‌صرفه، قابل‌اعتماد، پایدار و سازگار با محیط‌زیست را فراهم می‌کند.»مدیرکل شرکت انرژی اتمی دولتی روس‌اتم، بار دیگر تأکید کرد که روسیه اکنون در حال توسعه حدود ۳۰پروژه انرژی در ۱۶کشور آفریقایی است. شرکت‌های انرژی روسی طیف گسترده‌ای از خدمات، از طراحی و تأمین تجهیزات گرفته تا نوسازی و ساخت تأسیسات تولیدی، را به شرکای آفریقایی ارائه می‌دهند. در زمینه تأمین مالی انرژی هسته‌ای، کلوین‌کم، فیزیکدان هسته‌ای و رئیس سابق شرکت انرژی هسته‌ای آفریقای‌جنوبی و رئیس فعلی شرکت مدیریت پروژه‌های هسته‌ای‌Stratek Global در پرتوریا، آفریقای‌جنوبی، باور دارد که بسیاری از مقامات اکنون شاهد یک حرکت ملموس و پایدار به سمت انرژی هسته‌ای در سراسر جهان هستند و این روند در حال شتاب گرفتن است. این امر به‌ویژه در مورد کشورهای آفریقایی، صادق است که بیش از پیش متوجه می‌شوند که رآکتورهای مدولار کوچک، مسیر آن‌ها به سوی رفاه است. بنابراین، نصب رآکتور مدولار کوچک باید با جدیت دنبال شود.
او معتقد است که یک ترکیب انرژی باید به‌گونه‌ای اجرا شود که از دیدگاه مهندسی مؤثر و همچنین از نظر اقتصادی واقعاً مولد باشد. از همین روی، آفریقا اکنون نه‌تنها با اعلام ساخت برنامه‌ریزی‌شده نیروگاه هسته‌ای بزرگ، بلکه با حمایت از معرفی رآکتورهای مدولار کوچک، در حال پیشبرد دستور کار هسته‌ای است.
ولادیمیر آپتکارف، معاون مدیرکل بخش انرژی شناور در شرکت مهندسی مکانیک روس‌اتم، به رسانه‌های محلی روسیه گفت: «علاقه کشورهای آفریقایی به فناوری‌های هسته‌ای رو به افزایش است و بسیاری از کشورهای این قاره شروع به ادغام انرژی هسته‌ای در برنامه‌های ملی خود کرده‌اند. این درک وجود دارد که انرژی هسته‌ای نه‌تنها یک تأمین‌کننده انرژی، بلکه محرک توسعه اجتماعی-اقتصادی و به‌عنوان بخشی از دستور کار زیست‌محیطی است.» 

اهمیت اجلاس مسکو
با عملیاتی‌شدن کامل واحدهای شناور برق، مذاکرات جدی و اساسی با تعدادی از کشورهای آفریقایی در مورد تأمین برق از واحدهای شناور برق صورت گرفته است. این موضوع در گردهمایی مهم که بیش از ۵۰۰۰نماینده برجسته از دولت، بخش سرمایه‌گذاری و متخصصان ارشد بخش انرژی را گردهم آورد و گفت‌وگوها در مورد راهبردهای نوآورانه برای تضمین امنیت انرژی آفریقا و رشد پایدار نهایی را تقویت کرد، مورد توجه قرار گرفت. علاوه‌بر این، کریل کوماروف، معاون اول مدیرکل توسعه شرکت‌ها و تجارت بین‌المللی روس‌اتم، در یک میزگرد تخصصی با عنوان «انرژی هسته‌ای در آفریقا: تأمین مالی، اقتصاد و استقرار پایدار» بر چالش‌های این بخش، از جمله توسعه زیرساخت‌ها، محیط‌های نظارتی و سازوکارهای تأمین مالی، تأکید کرد. کارشناسان در مورد بسیج سرمایه‌گذاری‌ها و تضمین پیشرفت پایدار پروژه‌های هسته‌ای در سراسر قاره، به تبادل‌نظر پرداختند. کوماروف تأکید کرد؛ توسعه انرژی آفریقا نیازمند راه‌حل‌های پیشگامانه‌ای است که با همکاری پایدار و بلندمدت پشتیبانی شوند. تجربه مصر به‌عنوان مدرکی قانع‌کننده نشان می‌دهد که فناوری هسته‌ای با همراهی سرمایه‌گذاری در سرمایه انسانی، زیرساخت‌ها و تعامل شفاف، می‌تواند امنیت انرژی ملی را به‌طور قابل‌توجهی تقویت کرده و توسعه پایدار را به پیش ببرد. بنابراین، روس‌اتم با شرکای آفریقایی برای ایجاد یک چارچوب انرژی متعادل و پایدار، به اشتراک گذاشتن تخصص عمیق و کمک به ایجاد یک اقتصاد مقاوم و کم‌کربن برای نسل‌های آینده، همکاری نزدیکی داشته باشد.
ولادیمیر آپتکارف، معاون مدیر کل بخش انرژی برق شناور، روس‌اتم، در اجلاس انرژی روسیه-آفریقا برای بررسی همکاری راهبردی بین روسیه و کشورهای آفریقایی در بخش‌های نفت، گاز و هسته‌ای شرکت داشت. این جلسه بر فرصت‌های انتقال فناوری، توسعه زیرساخت‌ها و تعمیق روابط اقتصادی، به‌ویژه در زمینه تقاضای فزاینده انرژی در آفریقا و اهمیت راه‌حل‌های قابل‌اعتماد و پایدار مانند انرژی هسته‌ای، متمرکز بود. حضور روس‌اتم در نمایشگاه انرژی هسته‌ای‌۲۰۲۵ همزمان با هشتادمین سالگرد صنعت هسته‌ای روسیه مصادف بود. این مناسبت تاریخی در طول هفته جهانی اتمی از ۲۵ تا ۲۸سپتامبر۲۰۲۵ در مسکو گرامی داشته شد. این رویداد، پیشگامان صنعت را در حول تعهدی مشترک برای تقویت همکاری‌های بین‌المللی و توسعه فناوری‌های هسته‌ای ایمن و قابل‌اعتماد در سراسر جهان متحد کرد.