خبر افتتاح چند قطعه از راه آهن خواف - هرات نویدبخش تحرک جدیدی در دیپلماسی اقتصادی و تجاری دو و چندجانبه است. جمهوری اسلامی ایران با داشتن پانزده همسایه در آب و خاک و برخورداری از منابع عظیم زیر زمینی و سرمایه‌های انسانی توانمند و شرکت‌های دانش بنیان می‌تواند با اراده و عزم ملی و همگانی و با سیاست‌ها و برنامه‌های دقیق و عملیاتی در یک بازه زمانی کوتاه با اقتصاد نفتی و خام فروشانه خداحافظی کند.
این مهم الزاماتی دارد. تدارک بازارهای متنوع در آسیا و جهان با تاکید بر سیاست همسایگی در غرب آسیا از جمله این الزامات است. داشتن دیپلماسی همسایگی، منطقه‌ای و قاره‌ای در قاره کهن و پهناور آسیا - که به درستی قرن ۲۱ میلادی آن نامیده‌اند - می‌تواند تسهیل‌گر این رویکرد نوین اقتصادی باشد.
موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک ایران زمین با تجربه تاریخی جاده ابریشم  و دالان‌های ارتباطی شمال - جنوب از یک سو و شرق - غرب از سوی دیگر فرصت‌های فراوانی را برای این دیپلماسی ایجاد می‌کند. کسب سهم مناسب از طرح بزرگ " یک کمربند- یک راه " نیازمند همزمان تحرک دیپلماتیک و فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب است.
افغانستان، علاوه بر پیوندهای تاریخی و فرهنگی در سطح دو جانبه، به عنوان "قلب آسیا" به تعبیر علامه اقبال لاهوری، می‌تواند نقش مهمی در سیاست آسیایی و نگاه به شرق ایفا کند. سرمایه گذاری در روابط با افغانستان در عرصه‌های گوناگون فرهنگی و اقتصادی تامین کننده منافع دو ملت و توفیق در دیپلماسی اقتصادی و تجاری منطقه‌ای و تضمین کننده صلح و امنیت در غرب آسیا است.
با توجه به عدم دسترسی افغانستان به آب‌های آزاد برای بهره مندی از حمل و نقل دریایی، تامین زیرساخت‌های مواصلاتی به ویژه راه آهن برای این کشور ضروری است. طرح‌های توسعه ریلی در شرق ایران برای دسترسی آسان به سواحل مکران و اتصال راه آهن چابهار به زاهدان و بیرجند و مشهد می‌تواند مکمل راه آهن خواف - هرات باشد. تکمیل قطعه‌های باقیمانده در داخل خاک افغانستان تا هرات در اسرع وقت می‌تواند شیرینی این افتتاحیه را تکمیل و مردم دو کشور به ویژه مرزنشینان و  تولیدکنندگان و بازرگانان دو کشور را بیش از پیش
 شادمان کند.
* دانشیار مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران و سفیر سابق ایران در یونسکو