گروه خودرو -  روز صادرات نزدیک است و این مهم بهانه ای شد که به بررسی یکی از ارکان مهم تجارت در کشور به پردازیم. صنعت و بازار خودرو بخش قابل توجهی از صادرات را به خود اختصاص داده اند، هرچقدر کشور در صادرات قطعات خودرو به منطقه یا فرامنطقه پتانسیل دارد، از آن سو صنعت خودرو چنین مزیتی ندارد. صادرات خودرو از کشور در سال جاری حدود ۵۱۴ دستگاه بوده است که این آمار در قیاس با سال ۱۳۹۹ گویای عدم دستیابی چند وزیر وزیرصمت  دولت گذشه، به برنامه صادرات یک میلیون دستگاهی ۱۴۰۴ است.به گزارش اقتصادسرآمد،علی رغم وجود زیرساخت‌های صنعتی و قدمت خودروسازی در کشور، بازار خودرو خاورمیانه در اختیار برندهای اروپایی، کره‌ای، ژاپنی و حتی چینی قرار گرفته است. نبود استراتژی مدون و عدم تکنولوژی روز در خودروسازی، این صنعت مهم را زمین‌گیر کرده است. با تعجب باید گفت،  آمار مالی منتشر شده خودروسازان در پنچ ماهه نخست سال حاکی از آن است که صادرات خودرو به کشورهای همسایه فقط ۵۱۴ دستگاه بوده است.
صادرات خودرو یکی از استراتژیک‌ترین برنامه‌های خودروسازان جهان بوده که منجر به توسعه بازار و محصولات آن‌ها می شود. اما در کشور این مهم چندان رنگ و بوی موفقیت به خود ندارد. پرچمدار صادرات خودرو از کشور متعلق به گروه خودروسازی سایپا است. این خودروساز ۱۳۸ دستگاه خودرو کامل و به اندازه ۳۶۰ دستگاه خودرو قطعات اس کی دی صادر کرده است. در مقابل بزرگترین واحد خودروسازی کشور یعنی گروه صنعتی ایران خودرو فقط ۱۶ دستگاه خودرو صادرات داشته است
صادرات خودرو ۱۴۰۰ تاکنون چقدر است؟
کاظم محمدی نیکخواه، کارشناس امور خودرویی در گفتگو با روزنامه اقتصادسرآمد در واکنش به وضعیت تامل برانگیز صادرات خودرو درسال جاری، به خبرنگار ما، می‌گوید: در دهه ۸۰ و اوایل ۹۰ شمسی صادرات خودرو از کشور به مقاصد عراق، سوریه، آذربایجان، روسیه و غیره امیدواری نسبت به توسعه این صنعت را ایجاد می کرد. اما کاهش آمار صادرات و حتی افول آن نشان داد که خودروسازان کارنامه مناسب از عملکرد و ماحصل تولیدات خود در بازارهای منطقه ندارند. زیرا محصولاتی که تولید می شوند در قیاس با ضعیف‌ترین خودروساز جهان یعنی هند قدرت رقابت ندارند.
وی در ادامه تصریح کرد: وزیرصمت دولت سیزدهم برای دست یابی به برنامه صادراتی که برای سال ۱۴۰۴ معرفی کرده بود باید سه اقدام مهم در صنعت خودرو انجام دهد، نخست این‌که کیفیت محصولات را به تدریج تا پایان آن دوره افزایش دهد. دوم این‌که فناوری خودروها را براساس نیاز بازار داخل و خارج از کشور افزایش دهد تا مشتریان راغب به خرید باشند. نکته دیگر این‌که به برندسازی محصولات که سال‌هاست خودروسازان از آن غافل هستند، بیشترین توجه را داشته باشد.
کاظمی با اشاره به این‌که سید رضا فاطمی امین وزیر صمت در تلاش است تا سال ۱۴۰۴ حدود یک میلیون دستگاه خودرو صادرات داشته باشد، افزود: باید حداقل تا پایان سال حدود ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو ساخت داخل را صادر کند. آمار خودروهای ناقص کف پارکینگ خودروسازان و فقدان سه موردی که به آن اشاره شد، نشان می دهد خودروسازان داخل چنین توانایی را ندارند.
ایام خوش خودروسازان ایرانی
این کارشناس صنعت خورو به موضوع آمار تولید خودروسازان در سال گذشته نسبت به سال جاری پرداخت و گفت: وضع خودروسازی ایران در سال گذشته بهتر بود. همین مساله سبب شده بود خودروسازان صادرات داشته باشند. تحریم های ظالمانه علیه کشور و کاهش نقدینگی توام با فقدان تکنولوژی پیشرفته در صنعت خودرو سبب شد که آمار صادرات خودرو کشور هر سال با کاهش جدی همراه شود. دولت برای تقویت تولید خودرو در گام نخست باید قیمت‌گذاری را آزاد و نقدینگی خودروسازان را تامین کند. پس از آن برنامه خصوصی سازی صنعت خودرو را با جدیت باید دنبال کند. تا شاید از هند کمی جلوبزنیم و بتوانیم در کشورهای مقصد خودروصادر کنیم.
به اعتقاد کاظم، نکته اساف‌بار این‌که، خودروسازان اقدامات لازم برای تثبیت و بهبود جایگاه صادراتی خود در این بازارها را انجام ندادند تا در نهایت آنها را یک به یک از دست بدهند. به نظر می‌رسد تا سه چالش کیفیت، قیمت و خدمات پس از فروش حل نشود، معضل صادرات در خودروسازی کشور برقرار خواهد بود. حالا در چنین شرایطی، وزیر صمت وعده صادرات یک میلیون دستگاهی را در سال ۱۴۰۴ داده است. طبق برنامه مدنظر رضا فاطمی‌امین، قرار است در سال ۱۴۰۴ تیراژ خودروهای داخلی به سه میلیون دستگاه برسد و یک میلیون آن نیز صادر شود.
با بررسی بازار صادرات خودرو دیده می‌شود، هرچند که صنعت خودروی کشور در بازارهای منطقه جایگاه چندان قابل قبولی ندارد، اما قطعه سازان از وضعیت بهتری برخوردار هستند. در آمار منتشر شده رسمی خودروسازان در صادرات خودرو، بخش اصلی صادرات را قطعات تشکیل می دهد. البته این موضوع بخش شفاف آن است، البته در بخش دیگر صنعت قطعه سازی صادرات قطعات نیمه ساخته و کامل توسط تولیدکنندگان داخلی به کشورهای اروپایی و حتی ترکیه سهم قابل توجهی در تولید محصولات آن ها دارد. به طور مثال رادیاتور یکی از شرکت های داخلی به بیش از ۳۰ کشور از جمله خودروسازان آلمانی صادر می‌شود. این درحالی است که از همین قطعه ساز، خودروسازان داخلی خرید محصول ندارند. در سال ۱۳۹۸ یکی از قطعه سازان داخلی حدود ۴ میلیون عدد پیستون به ترکیه صادرات داشته است. اگر اوضاع صنعت خودرو به ویژه قطعه سازی به دلیل تحریم ها به شرایط فعلی نمی رسید، رتبه ایران در بازار خودرو و قطعات خاورمیانه مقام نخست را به خود اختصاص می داد.