گروه جامعه - محمد تاجیک -  این روزها روند واکسیناسیون در کشور شتاب خوبی گرفته و واردات واکسن به سرعت در حال انجام است.  حالا مردم دیگر در صف واکسیناسیون قرار نمی‌گیرند و مراکز واکسیناسیون گسترش یافته است. تلاش تولید کنندگان واکسن در داخل کشور نیز همچنان ادامه دارد و برخی از واکسن‌های تولید داخل وارد چرخه واکسیناسیون شده است.واکسن فخرا بعد از یک سال و نیم تلاش که با همت بلند شهید فخری زاده ایجاد شد، پس از طی مراحل آزمایشگاهی و تست‌های حیوانی، بی‌ضرری و اثر بخشی واکسن به اثبات رسیده است.بنا به گفته مدیران این پروژه در تولید این واکسن تمامی استانداردهای لازم و با ایمنی کامل انجام شده است.واکسن ایرانی «فخرا» در سازمان «نوآوری و تحقیقات وزارت دفاع ایران» تولید شده است.
فرایند تحقیق و توسعه واکسن کووید ۱۹ از سال گذشته آغاز شده است؛ به طوری که با جداسازی ویروس کرونا از بین ۳۵ هزار نمونه بیماران ایرانی و کشت ۳۰ ایزوله مناسب، اولین بذر واکسن از بین آنها انتخاب و تولید شده و تابستان امسال مرحله کنترل کیفیت و تست‌های حیوانی آغاز شد.
فرآیند تولید شامل مراحل کشت سلول، تلقیح، تکثیر، جداسازی و تخلیص، غیرفعال‌سازی و فرمولاسیون در اندک زمانی راه اندازی و سپس تست‌های حیوانی و انواع تست‌های کنترل کیفی انجام شد.
این واکسن از ویروس غیر فعال انتخاب شده است و با ورود این ویروس غیر فعال، ایمنی بدن فعال می‌شود.
در شرایطی قرار داریم که مسؤولان وزارت بهداشت با واردات قابل توجه واکسن فرایند واکسیناسیون عمومی را سرعت بخشیده‌اند و اکنون واکسیناسیون در کشور روند و شکل خوبی به خود گرفته است. در میان واردات واکسن با برندهای مختلف به کشور، استفاده از واکسن‌های تولید داخل نیز در دستور کار قرار دارد اما چند روزی است که موضوع عدم همکاری وزارت بهداشت با تولید کنندگان واکسن کرونای فخرا در جامعه مطرح شده است و اظهارات مختلفی از سوی طرفین رد و بدل شده است.
برای واکاوی این موضوع و تنویر افکار عمومی در این خصوص، با احمد کریمی، مدیر پروژه واکسن کرونای فخرا به گفت‌وگو نشستیم.
وی در این گپ وگفت به موضوعات مربوط به فرایند تولید واکسن فخرا، قول و قرارهای وزارت بهداشت با سازندگان این واکسن، میزان واکسن تولید شده و دپو شده، سطح ایمنی‌زایی واکسن فخرا و موضوع مهم پیش خرید یا عدم پیش خرید واکسن از سوی وزارت بهداشت و دلائل آن اشاره کرده و مطالبی عنوان کرد.
آقای دکتر! ابتدا از آخرین وضعیت تولید واکسن فخرا برای مخاطبان بگویید؛ این واکسن اکنون در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
وقتی واکسن فخرا وارد فاز سوم کارآزمایی بالینی شد، عملا واکسیناسیون عمومی شکل گرفت و واکسن زیادی وارد کشور شد. این موضوع باعث شد دچار یک چالش شویم. وقتی از 12 سال به بالا همه را واکسن می‌زنید، با کمبود داوطلبان مواجه می‌شویم.
 البته ما از این روند ناراضی نبودیم، اما طبیعتا فکر می‌کردیم وزارت بهداشت برای واکسن‌سازانی که در این مرحله هستند فکری خواهند کرد؛ در جلساتی که داشتیم آنها قول دادند واکسن‌های تولیدی را پیش خرید کنند، اما تاکنون این موضوع اتفاق نیفتاده است.
آقای دکتر! قول پیش خرید این واکسن توسط کدامیک از مسؤولان وزارت بهداشت داده شد؟
 این قول را شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو در جلسه‌ای که دو هفته پیش بود به ما داد و از قبل نیز این موضوع را گفته بودند. ما گفتیم روند فاز سوم بالینی با این شرایط کند است و دوستان گفتند و پیشنهاد کردند این کار را انجام دهیم.
ما اکنون تولید واکسن را داشته‌ایم و در یخچال‌های ما وجود دارد؛ طبیعتا نمی‌توانیم ادامه دهیم؛ یعنی اگر کسی از ما پیش خرید نکند و تحویل نگیرد، برای چه تولید کنیم؟ و بعد از 6 ماه آنها را دور بریزیم؟
وزارت بهداشت قول پیش خرید 1.5 میلیون دز واکسن را داد
آقای دکتر! وزارت بهداشت قول پیش خرید چه تعداد واکسن را داد؟ 
آنها قول پیش خرید 1.5 میلیون دز واکسن را به ما دادند.
آقای دکتر! مبلغ واکسن‌های پیش خرید شده چقدر بود؟
قرار بود خودشان قیمت را تعیین کنند، اما تا امروز این اتفاق نیفتاده است. ما به دلیل اینکه قول داده بودیم ماهانه یک میلیون دز واکسن تولید می‌کنیم، این ظرفیت را ایجاد کرده بودیم و قول داده بودیم از آذرماه این میزان را به 5 میلیون دز می‌رسانیم که باز این را هم عملیاتی می‌کنیم؛ اما وقتی مشتری واکسن که وزارت بهداشت است، آن را تحویل نگیرد، طبیعتا نباید تولید کنیم و نمی‌توانیم آنها را در انبار قرار دهیم؛ این توقف تولید ما به این مفهوم است.
قول داده بودیم ماهانه یک میلیون دز واکسن تولید می‌کنیم، این ظرفیت را ایجاد کرده بودیم 
اگر همین امروز وزارت بهداشت بگوید واکسن را پیش خرید می‌کنیم ما مشکلی نداریم. این را یادآوری می‌کنم در جهان در مرحله تحقیقات سبد کوواکس خریداری شد و همه واکسن‌ها را دولت‌ها پیش خرید کردند. شما ببینید اکنون کجا یک واکسن هم پیش خرید شده است؟ ما با همه این اتفاقات و بودجه‌هایی که داشتیم تولید واکسن را انجام داده‌ایم و اکنون نیز آمادگی داریم. با وزارت بهداشت دعوایی نداریم و هر زمان اعلام کنند پیش خرید می‌کنیم و قرارداد ببندند، ادامه خواهیم داد.
آقای دکتر! اکنون چه تعداد واکسن را ذخیره کرده و چه تعداد آماده عرضه دارید؟ 
اکنون یک میلیون دز واکسن را دپو کرده‌ایم و 3 میلیون دز را آماده داریم.
با وزارت بهداشت دعوایی نداریم و هر زمان اعلام کنند پیش خرید می‌کنیم و قرارداد ببندند، ادامه خواهیم داد
آیا تاریخ مصرف واکسن‌های تولیدی منقضی نمی‌شود؟
 ما هم این نگرانی را داریم. اکنون تقریبا 15 روز است که آنها را انبار کرده‌ایم و اگر وزارت بهداشت خریداری نکند، این واکسن‌ها 6 ماه دیگر از بین می‌روند. این توقف به این مفهوم است و به مفهوم دیگر نیست. البته قاعده دست وزارت بهداشت است و باید تصمیم نهایی را وزارت بهداشت بگیرد.
 ما نیز ادعایی نداریم و هر وقت آنها خواستند انجام می‌دهیم و اگر واکسن نخواستند ظرفیت خطوط ما طوری است که حتما می‌توانیم کار دیگری انجام دهیم.
نکته مهم‌تر این است که همه افرادی که در فاز سوم واکسن ما را دریافت کرده‌اند و در ادامه نیز تقاضای آن را دارند، ما این کار را تا آخر ادامه می‌دهیم؛ این به معنای آن نیست که کار را قطع کنیم و حتما تمام تعهدات خود را انجام می‌دهیم.اگر در فاز عمومی وزارت بهداشت اجازه داد، حتما واکسن فخرا را در اختیار مردم قرار می‌دهیم
ما این کار را برای مردم انجام داده‌ایم و افرادی که واکسن فخرا بخواهند حتما به آنها  می‌دهیم؛ البته غالب وزارت بهداشت است. اکنون در فاز سوم کارآزمایی بالینی به ما اجازه داده شده و تا انتهای فاز ما از همه افراد شرکت کننده حمایت می‌کنیم و اگر در فاز عمومی نیز وزارت بهداشت اجازه داد، حتما واکسن را در اختیار مردم قرار می‌دهیم.
آقای دکتر! بالاخره به چه دلیل وزارت بهداشت واکسن فخرا را پیش خرید نمی‌کند؟
همان طور که توضیح دادم دو هفته پیش با آنها جلسه‌ای داشیم، آنها گفتند 1.5 میلیون دز را می‌خریم اما هر چقدر پیگیری کردیم اتفاقی نیفتاد.
اکنون ما در بلاتکلیفی هستیم؛ یعنی اگر می‌گفتند حتما می‌خریم ما کار را ادامه داده و واکسن‌ها را انبار می‌کنیم و نگران نیستیم، اما وقتی نگران می‌شویم نمی‌شود کاری کرد. وزارت بهداشت باید جواب صریح بدهد و به قول خودش عمل کند.