گزارش« اقتصاد سرآمد» از تهاجم 16 برابری حفر چاه آب‌ در کشور

مدیریت منابع زیرزمینی در اغما ء

گروه نفت و انرژی - میزان مصرف آب هر تن تولید فولاد بستگی شدید به تکنولوژی مورد استفاده و وضعیت خطوط دارد. مصرف آب در بخش احیای مستقیم یا کوره بلند تا محصول نهایی یعنی نورد بین 5 /3 تا حدود شش مترمکعب برای هر تن تولید است. بدون شک بحران آب را می‌توان یکی از جدی‌ترین مشکلات پیش روی صنعت فولاد دانست. اما سوالی که در این میان مطرح می‌شود این است که با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای تولید 55 میلیون تن فولاد تا افق 1404 آیا موضوع آب به عنوان یک ضدمحرک و بازدارنده پنهان در محاسبات مربوط به این طرح‌ها در نظر گرفته شده است؟.
به گزارش اقتصادسرآمد، کمبود منابع آبی و کاهش سطح منابع آبی در کشور به‌خصوص در مناطق مرکزی می‌تواند آینده تولید محصولات فولادی را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. در این زمینه فعالیت‌های مطالعاتی صورت گرفته نشان می‌دهد به‌خصوص طرح‌های فولادی که در مناطق خشک قرار دارند اثرات بیشتری را از این موضوع خواهند پذیرفت. مساله کمبود آب به عنوان یکی از ابر‌چالش‌های اقتصاد ایران شناخته‌شده که نه‌تنها دامنه خطر آن روی کاهش تولیدات متکی به آب در داخل اقتصاد نمایان شده بلکه حیات اجتماعی ایران در دهه‌های آتی را نیز تهدید کرده است. این مساله همزمان شده است با مقطعی که اقتصاد ایران به خاطر مسائلی از جمله بحران‌های متعدد اقتصادی از جمله بحران بیکاری، نیاز به رشد اقتصادی بالا و همه‌جانبه دارد. این در حالی است که به دلیل کمبود ذخایر آب، در سال‌های اخیر تولیدات در حوزه‌های مختلف از جمله کشاورزی و صنعت در معرض فشار رو به پایین قرار گرفته‌اند و برای سال‌های آتی اثر آن با شدت بیشتری پیش‌بینی می‌شود.
بررسی‌ها از میزان مصرف آب در بخش‌های مختلف اقتصادی در ایران نشان می‌دهد که سیاستگذار به منظور تقلیل زیان‌های کم‌آبی نیاز به تشکیل یک «تابع مصرف بهینه» آب دارد. از یک طرف ذخایر آبی ایران در مقایسه با میانگین جهانی به حد قابل توجهی پایین بوده، و از طرف دیگر نرخ کاهش ذخایر آبی در مقایسه با استاندارد جهانی نیز بالاست. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در گروه صنعت بخش «مواد غذایی و آشامیدنی»،  بیشترین مصرف آب را دارد و میزان بهره‌وری این بخش‌ یعنی ارزش افزوده خلق‌شده به ازای حجم مشخصی آب، در مقایسه با استاندارد جهانی بسیار پایین است.
جهش صنعت در گرو مدیریت انرژی
علیرضا برومندی کارشناس صنعت انرژی کشورمان اما در اینباره به روزنامه اقتصادسرآمد، گفت: به‌دلیل اثرگذاری گسترده بخش آب بر سایر بخش‌های اقتصادی و زیربنایی کشور، سیاست‌گذاری اصولی و صحیح در این بخش می‌تواند تاثیر مهمی بر موضوع جهش تولید داشته باشد. چرا که بحران آب در ایران از بُعد محیط زیستی خارج شده و ابعاد اقتصادی-اجتماعی به خود گرفته است.
وی با بیان این مهم که مصرف انرژی آب به صورت هدفمند مدیریت شود، افزود: مکانیسم مصرف آب از دو عامل نشات می‌گیرد، که یکی از انها  مولفه‌های فرهنگی است که در میزان هدررفت آب موثر است. 
عوامل تکنیکی و اقتصادی صنعت و آب
او یادآورشد: دیگر عامل نیز عوامل تکنیکی و اقتصادی است که میزان مصرف آب را به نقطه مورد هدف نزدیک می‌کند. از جمله این عوامل می‌توان به اجرای سیاست‌های تشویقی و تنبیهی یا سهمیه‌بندی اقتصادی اشاره کرد که به طور درون‌زا میزان تقاضای آب را از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این بین اما سیاست دوم شاید بتواند عامل فرهنگ را تحت تاثیر خود قراردهد.
تهاجم شانزده برابری حفر چاه‌
 به منابع زیرزمینی
کارشناس حوزه انرژی در ادامه با بیان این نکته که از حیث منابع آبی و وضعیت خشکی در ایران، حدود 84 درصد از کل مساحت کشور خشک و نیمه‌خشک است، تاکید داشت: با تاسف میزان برداشت از آب‌های زیرزمینی طی 40 سال اخیر چهار برابر شده است. افزون بر این در چهار دهه اخیر تعداد چاه‌های برداشت آب نیز 16 برابر شده است.یکی از جنبه‌های فنی نگهداشت آب، تغییر تکنولوژی تولید در صنایع مختلف به سمتی است که میزان آب‌بری کمتری داشته باشد. جنبه فنی دیگر نیز می‌تواند تخصیص آب‌های مختلف به تولیدات مختلف باشد. به عبارت دیگر، آب با کیفیت کمتر می‌تواند در فعالیت‌هایی قرار گیرد که به آب با کیفیت بالا یا قابل شرب نیاز نداشته باشند. اگر این سازگاری بین کیفیت آب و تولیدات رعایت شود انتظار می‌رود حجم قابل توجهی از منابع اتلاف‌شده به چرخه ذخایر آبی برگردد.
بهره‌وری بخش صنعت در خصوص میزان مصرف یکی دیگر از متغیرهای مهم است که کیفیت مدیریت مصرف آب را توصیف می‌کند. بهره‌وری به این معناست که به ازای مصرف هر واحد آب در یک بخش چه مقدار ارزش افزوده حاصل می‌شود. در سال گذشته حدود 85 /2 میلیارد مکعب آب در این بخش در ایران مصرف شده بود. به‌علاوه میزان ارزش افزوده بخش مذکور نیز حدود 222 میلیارد دلار بوده است. این میزان ارزش افزوده نشان می‌دهد که هر میلیارد مترمکعب آب در ایران، حدود 78 میلیارد دلار ارزش افزوده خلق می‌کند. بحران آب، یکی از ریسک‌هایی است که براساس گزارش‌های سالانه مجمع جهانی اقتصاد از ریسک‌های جهانی، به دلیل کاهش قابل توجه مقدار و همچنین کیفیت آب شیرین در دسترس به تهدیدی برای سلامت انسان و نیز فعالیت‌های اقتصادی او تبدیل شده است.
مدیریت منابع زیرزمینی در اغما ء
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه