بررسی« اقتصاد سرآمد» از شاکله وجودی اقتصاد مقاومتی
اقتصاد مقاومتی و سه اصطلاح در متون اقتصادی
گروه اقتصاد- دكتر محمد ماهي دشتي - در متون اقتصادی حداقل سه اصطلاح میتوانند به اقتصاد مقاومتی تعبیر شوند: يا اقتصاد براي مقاومت Resistance Economy 1) اصطلاح این سبک از اقتصاد به طور قطعی یک بار در تاریخ معاصر در#غزه رصد شده است. اصول این اقتصاد قطع تجارت خارجی و رفع نیازهای داخلی با منابع داخلی بر اساس اولویتبندی است.
در اقتصاد صدر اسلام چنین سبکی در شعب ابیطالب اجرا شده است. در جنگ جهانی دوم نیز بریتانیا با رفع نیازهای داخلی از طریق برنامهریزی اقتصادی، کمترین اثر منفی را از جنگ پذیرفت. شاید در 8 سال دفاع مقدس نیز چنین سبکی با نام «اقتصاد کوپنی» در ایران اجرا شد.
نکات مهم در این سبک اقتصادی عبارتند از::
1) نه انتخابی، بلکه تحمیلی است؛
2)نه بلندمدت، بلکه کوتاهمدت است؛
3) منافع فرد نه در جهت حداکثرسازی منافع جمع، بلکه قربانی آن میشود
هدف از اجرای این سبک اقتصادی عبور از یک بحران در سرمایهگذاری و تولید و به ویژه حل نارساییهای مصرفی با تبلیغات، تشویقات و دستورات است.
در این روش واردات کالاهای مصرفی کاملاً مذموم و ممنوع است و به دلیل مداخلات اقتصادی عموماً امکان صادرات و رشد اقتصادی وجود ندارد.
يا اقتصاد رياضتيAusterity 2) اصطلاح
در این سبک که در چرخههای رکود اقتصادی استفاده میشود، با وجود آنکه درآمد مردم کاهش یافته دولت مالیاتها را کاهش نمیدهد و مخارج و یارانههایش را کاهش میدهد.
بنابراین، سطح مصرف سرانه افت میکند اما دولت به هر صورت متعهد است که مجدداً با سیاستهای پولی، مالی و اعتباری اقتصاد را به چرخهی رونق برگرداند.
این نوع رفتار اقتصادی از جانب دولت به عنوان ذات اقتصادهای سرمایهداری پذیرفته شده و نوعی خودتعدیلی روند صعودی کلی اقتصاد است.
ویژگیهای این سبک آن است که:
1)كوتاهمدت است،
2) تا حدودی خودخواسته و تا حدودی اجباری است،
3) كسانی که در دورههای رونق بیش از حد بدهکار شدهاند، در دورههای رکود ورشکسته میشوند
هدف این سبک آن است که تورم و گسترش اعتبارات را در اقتصاد محدود کند.
طی سه سال گذشته اقتصاد ایران در چرخهی رکود بوده است.
يا پويايي برگشت پذير Resilient Dynamism اصطلاح
این اصطلاح به معنای پویا کردن اقتصاد است، به نحوی که در مقابل شوکها قابلیت برگشت به رشد و اشتغال زایی را داشته باشد..
این اصطلاح اخیراً در سطح بینالملل، به طور رسمی در مجمع جهانی اقتصاد در سال 2013 مطرح شد. اما قبلتر از آن مجموعهای از هنجارها در ایران تحت عنوان «اقتصاد مقاومتی» مطرح شد که به نظر میرسید این دو اندیشه با هم اشتراکات قابل توجهی داشته باشند. بعداً در ابلاغ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی مشخص شد که معنای آن، همان پویایی برگشتپذیر است.
ویژگیهای مهم این سبک آن است که:
1) بلندمدت است،
2) خودخواسته است،
3) منافع افراد در جهت منافع جمع است
راهکار کلی برای اجرای چنین سبکی از اقتصاد، «طراحی سازوکار برای انگیزهها» است، یعنی اصلاح نهادهایی که قواعد رسمی بازی را شکل میدهند به ویژه در حوزهی حقوق و سیاست و نهادهایی که به طور واقعی بازی را اجرا میکنند، یعنی قوای سه گانه. در این صورت بازار آزاد و قیمتها منافع فرد را با منافع جمع همسو میکنند..
این سبک از اقتصاد در بسیاری از کشورهای جهان که توسعهی سیاسی و اقتصادی یافتهاند، کموبیش با برخی اشکالات در حال اجرا است و از آن با اسامی مختلفی مانند «سرمایهداری جمعی» در ژاپن، «بازار اجتماعی» در آلمان و «سرمایهداری رفاه» در کشورهای اسکاندیناوی شناخته میشود.
جمعبندی
بر اساس سیاستهای ابلاغی اقتصاد مقاومتی، این سبک از مدیریت اقتصاد همان سبک جهانی «پویایی برگشتپذیر» است. بنابراین یک مدل بلندمدت، خودخواسته و نیازمند اصلاحات نهادی است. هر گونه برداشت از اقتصاد مقاومتی تحت عنوان «اقتصاد ریاضتی» یا «اقتصاد غزهای» چون آن را از مسیر اصلی خارج میکند اشتباه است.
به بیان دیگر اگر اقتصاد مقاومتی فقط در زمان بحرانها مورد نظر قرار بگیرد یا اجرای آن رفاه را به طور مستمر و قابل توجه افزایش ندهد، در مسیر اشتباهی قرار گرفته است. برداشت اشتباه دیگر از اقتصاد مقاومتی بردن آن به سمت اقتصاد معیشتی یا خودکفایی اقتصادی و قطع تجارت خارجی است. در مقابل باید با ایجاد ثبات اقتصادی زمینه را برای سرمایهگذاریهای داخلی و خارجی با فنآوریهای مدرن فراهم کرد. بر این اساس، به عنوان مثال، تلاشهایی مانند توافق هستهای ایران و 1+5 کاملاً در مسیر اقتصاد مقاومتی است. پس منتقدان برجام اصلاً نباید از آن به عنوان بیتوجهی یا کمتوجهی به اقتصاد مقاومتی یاد کنند.
به علاوه به نظر میرسد اجرای آموزههای علم اقتصاد توسعه، اقتصاد را مقاوم میکند و طرح مجدد آنها در غالب سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی صرفاً نشانهای از آن است که طی دورههای طولانی به دلیل نفتی بودن اقتصاد ایران و حجم بزرگ اقتصاد پنهان در آن، به «علم اقتصاد توسعه» بیتوجهی شده است و شوکهای بزرگی مانند سقوط قیمت نفت از 156 دلار به 26 دلار و تحریمهای گستردهی بینالمللی از طریق ایالات متحدهی امریکا، سازمان ملل متحد و اتحادیهی اروپا، این ضعف بزرگ، وخیم و مزمن جامعه و اقتصاد ایران را به خوبی آشکار کرده است.
در اقتصاد صدر اسلام چنین سبکی در شعب ابیطالب اجرا شده است. در جنگ جهانی دوم نیز بریتانیا با رفع نیازهای داخلی از طریق برنامهریزی اقتصادی، کمترین اثر منفی را از جنگ پذیرفت. شاید در 8 سال دفاع مقدس نیز چنین سبکی با نام «اقتصاد کوپنی» در ایران اجرا شد.
نکات مهم در این سبک اقتصادی عبارتند از::
1) نه انتخابی، بلکه تحمیلی است؛
2)نه بلندمدت، بلکه کوتاهمدت است؛
3) منافع فرد نه در جهت حداکثرسازی منافع جمع، بلکه قربانی آن میشود
هدف از اجرای این سبک اقتصادی عبور از یک بحران در سرمایهگذاری و تولید و به ویژه حل نارساییهای مصرفی با تبلیغات، تشویقات و دستورات است.
در این روش واردات کالاهای مصرفی کاملاً مذموم و ممنوع است و به دلیل مداخلات اقتصادی عموماً امکان صادرات و رشد اقتصادی وجود ندارد.
يا اقتصاد رياضتيAusterity 2) اصطلاح
در این سبک که در چرخههای رکود اقتصادی استفاده میشود، با وجود آنکه درآمد مردم کاهش یافته دولت مالیاتها را کاهش نمیدهد و مخارج و یارانههایش را کاهش میدهد.
بنابراین، سطح مصرف سرانه افت میکند اما دولت به هر صورت متعهد است که مجدداً با سیاستهای پولی، مالی و اعتباری اقتصاد را به چرخهی رونق برگرداند.
این نوع رفتار اقتصادی از جانب دولت به عنوان ذات اقتصادهای سرمایهداری پذیرفته شده و نوعی خودتعدیلی روند صعودی کلی اقتصاد است.
ویژگیهای این سبک آن است که:
1)كوتاهمدت است،
2) تا حدودی خودخواسته و تا حدودی اجباری است،
3) كسانی که در دورههای رونق بیش از حد بدهکار شدهاند، در دورههای رکود ورشکسته میشوند
هدف این سبک آن است که تورم و گسترش اعتبارات را در اقتصاد محدود کند.
طی سه سال گذشته اقتصاد ایران در چرخهی رکود بوده است.
يا پويايي برگشت پذير Resilient Dynamism اصطلاح
این اصطلاح به معنای پویا کردن اقتصاد است، به نحوی که در مقابل شوکها قابلیت برگشت به رشد و اشتغال زایی را داشته باشد..
این اصطلاح اخیراً در سطح بینالملل، به طور رسمی در مجمع جهانی اقتصاد در سال 2013 مطرح شد. اما قبلتر از آن مجموعهای از هنجارها در ایران تحت عنوان «اقتصاد مقاومتی» مطرح شد که به نظر میرسید این دو اندیشه با هم اشتراکات قابل توجهی داشته باشند. بعداً در ابلاغ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی مشخص شد که معنای آن، همان پویایی برگشتپذیر است.
ویژگیهای مهم این سبک آن است که:
1) بلندمدت است،
2) خودخواسته است،
3) منافع افراد در جهت منافع جمع است
راهکار کلی برای اجرای چنین سبکی از اقتصاد، «طراحی سازوکار برای انگیزهها» است، یعنی اصلاح نهادهایی که قواعد رسمی بازی را شکل میدهند به ویژه در حوزهی حقوق و سیاست و نهادهایی که به طور واقعی بازی را اجرا میکنند، یعنی قوای سه گانه. در این صورت بازار آزاد و قیمتها منافع فرد را با منافع جمع همسو میکنند..
این سبک از اقتصاد در بسیاری از کشورهای جهان که توسعهی سیاسی و اقتصادی یافتهاند، کموبیش با برخی اشکالات در حال اجرا است و از آن با اسامی مختلفی مانند «سرمایهداری جمعی» در ژاپن، «بازار اجتماعی» در آلمان و «سرمایهداری رفاه» در کشورهای اسکاندیناوی شناخته میشود.
جمعبندی
بر اساس سیاستهای ابلاغی اقتصاد مقاومتی، این سبک از مدیریت اقتصاد همان سبک جهانی «پویایی برگشتپذیر» است. بنابراین یک مدل بلندمدت، خودخواسته و نیازمند اصلاحات نهادی است. هر گونه برداشت از اقتصاد مقاومتی تحت عنوان «اقتصاد ریاضتی» یا «اقتصاد غزهای» چون آن را از مسیر اصلی خارج میکند اشتباه است.
به بیان دیگر اگر اقتصاد مقاومتی فقط در زمان بحرانها مورد نظر قرار بگیرد یا اجرای آن رفاه را به طور مستمر و قابل توجه افزایش ندهد، در مسیر اشتباهی قرار گرفته است. برداشت اشتباه دیگر از اقتصاد مقاومتی بردن آن به سمت اقتصاد معیشتی یا خودکفایی اقتصادی و قطع تجارت خارجی است. در مقابل باید با ایجاد ثبات اقتصادی زمینه را برای سرمایهگذاریهای داخلی و خارجی با فنآوریهای مدرن فراهم کرد. بر این اساس، به عنوان مثال، تلاشهایی مانند توافق هستهای ایران و 1+5 کاملاً در مسیر اقتصاد مقاومتی است. پس منتقدان برجام اصلاً نباید از آن به عنوان بیتوجهی یا کمتوجهی به اقتصاد مقاومتی یاد کنند.
به علاوه به نظر میرسد اجرای آموزههای علم اقتصاد توسعه، اقتصاد را مقاوم میکند و طرح مجدد آنها در غالب سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی صرفاً نشانهای از آن است که طی دورههای طولانی به دلیل نفتی بودن اقتصاد ایران و حجم بزرگ اقتصاد پنهان در آن، به «علم اقتصاد توسعه» بیتوجهی شده است و شوکهای بزرگی مانند سقوط قیمت نفت از 156 دلار به 26 دلار و تحریمهای گستردهی بینالمللی از طریق ایالات متحدهی امریکا، سازمان ملل متحد و اتحادیهی اروپا، این ضعف بزرگ، وخیم و مزمن جامعه و اقتصاد ایران را به خوبی آشکار کرده است.
ارسال دیدگاه
عناوین این صفحه
اخبار روز
-
پرداخت 2200 میلیارد تومان از مطالبات مراکز دانشگاهی طرف قرارداد
-
توزیع ۳۵ هزار بسته معیشتی در مناطق سیل زده استان سیستان و بلوچستان
-
تغییر نگاه به سرمایهگذاریها موجب شده تا بسیاری از دعواهای حقوقی با مذاکرات حل شود
-
بهسازی فضاهای بی دفاع شهری جهت کاهش آسیب های اجتماعی
-
تجهیز بیش از ۱۰۰۰ هکتار از زمینهای کشاورزی اردبیل به سیستم آبیاری تحت فشار
-
بهینهسازی طرح روسازی دال خط کوهاندار برای رفع معضل راهآهنهای کویری
-
استفاده از ظرفیت های مردمی در پروژه های اشتغال زایی با همت بنیاد برکت در سال جهش تولید با مشارکت مردم
-
اتمام خط کشی محوری جنوب به شمال خیابان ولیعصر (عج)
-
بهرهبرداری از نخستین نیروگاه خورشیدی حمایتی کشور در کاشان
-
تلاش مضاعف، برنامه محوری و تخصص گرایی - هم افزایی، سودآوری
-
اهمیت طراحی وبسایت برای کسب و کارهای سنتی
-
آغاز بهکار TV شهری در ورودی ساختمان منطقه دو پایتخت
-
۱۰۰ ساختمان بلند در پایتخت روی گسل قرار دارد
-
۱۴ شهر و روستای سیستان و بلوچستان تحتتاثیر زلزله قرار گرفت
-
اولویت همه شرکتهای صندوق ذخیره باید سودآوری و توجه به اقتصاد دانش بنیان باشد
-
اجرای طرحهای زنجیره سبز و آبی در پنج شهرستان استان خوزستان
-
اجرای طرح ویژه جمع آوری شنهای پخش شده در معابر شمال تهران
-
تشکیل" قرارگاه ویژه تامین مسکن معلم" در صندوق ذخیره فرهنگیان
-
همه چیز درباره خرید چمن مصنوعی که باید بدانید
-
قرارداد ساخت ۷۰۰ واحدی خوابگاه متاهلی دانشگاه مازندارن منعقد شد