نوشته ويرگول
گزارش دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی می‌گوید: احداث آبراه کشتیرانی خلیج فارس- دریای خزر با روش‌های متداول عبور از ارتفاع به لحاظ فنی قابل تحقق است و با استفاده از دانش مهندسی فعلی کشور و با بهره‌مندی از تجارب کشورهای پیشگام، انجام مطالعات مراحل بعدی با محوریت کارشناسان ایرانی امکان‌پذیر خواهد بود. این گزارش، طرح مذکور را «در نگاه نخست بسیار بلندپروازانه و به همان اندازه وسوسه‌انگیز» توصیف کرده است. لذا این پرسش که آیا مطالعات در این زمینه ادامه یابد یا خیر، به طور یقین پاسخی مثبت دارد.
دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس اذعان می‌دارد: این پروژه به نسل‌های آینده ایران تعلق دارد؛ آنان کسانی هستند که بیشترین بهره را از مواهب اجرای چنین پروژه‌ای خواهند برد. ایجاد اشتغال گسترده، ایجاد درآمد دایمی، زنده کردن زندگی طبیعی جدید در حدود یک‌چهارم از خاک‌های ایران عزیز و از همه مهم‌تر، کنترل انتقال حجم قابل توجهی از نفت توسط ایران، شرایط اقتصادی و سیاسی ایران را کاملا دگرگون خواهد کرد.(
در اهمیت ابعاد گسترده اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی طرح عظیم  آبراه ایران رود همین بس که آمریکا در سال ۱۹۹۷، طرح اتصال دریای خـــزر به خــلیج فارس را در فهـــرست تحریم‌های خود علـــــیه ایـران قرار داده است در این تحریم شرکت‌ها و کشورهایی که در نظر داشتند در این پروژه به تهران کمک کنند، به مجازات‌های مالی و اقتصادی گرفتار می‌شدند.
این موضوع نشان می‌دهد که غرب به رهبری آمریکا تا چه اندازه از افزایش قدرت ایران از نظر اقتصادی و کاهش وابستگی از طریق اجرای طرح آبراه ایران رود ، در وحشت هستند.
پیشینه طرح :
اولین طرح توسط مهندس هومان فرزاد در سال ۱۳۴۵ نوشته شده که وی این طرح را به سازمان پژوهش‌های علمی کشور ارائه داد. بر اساس این طرح باید بین دریای خزر و خلیج فارس دریاچه‌هایی ایجاد شود تا این دو دریا به هم متصل بشوند. در این ارتباط سه نقطه پست در ایران شامل چاله جازموریان، دشت لوت و دیگری هم دشت کویر در نظر گرفته شد.
سطح پایین تر آبهای آزاد جنوب نسبت به انتهای مسیر در کانال خوزستان مشکلی است که برای آن راه حلی عملی وجود دارد. ایجاد دریاچه ها و مخازنی معروف به لاک (Lock) در مسیر اتصال کانال به دریاچه قم که با تغییر ارتفاع آب آن بتوان کشتی های مسیر را از ارتفاع های مختلف عبور داد راه حل این مشکل است. چنین راه حلی در بسیاری از کانال های دنیا مانند کانال پاناما در آمریکا و کانال کیتلن در اروپا امتحان شده و با موفقیت اجرا شده است.
اخیرا در چین طرح مشابهی به طول ۱۷۷۶ کیلومتر انجام شده است که پکن را به هانژوا متصل می کنداین آبراه از پکن آغاز شده و پس از گذشتن از شهر تیانجین، از استان‌های هبی، شاندونگ، جیانگسو و ژجیانگ، به شهر هانژوا می‌رسد ، تاریخچه قدیمی‌ترین بخش‌های این آبراه به ۲۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد. این آبراه قدیمی‌ترین و طولانی‌ترین مسیر آبی ساخت بشر در جهان است لذا طول زیاد کانال خوزستان نباید به عنوان مشکلی حل نشدنی به نظر بیاید بلکه ایراد اصلی طولانی شدن مدت پروژه است که باید در این راه استقامت ورزید
مراحل هفت گانه فاز دو از طرح مهندس حمید رابعی
۱ ،  ورود به کانال زاگرس  و ادامه مسیر به سمت شمال همراه با عبور از ۱۰ لاک در طول مسیر تا دریاچه قم ۲ ،  تغییر مسیر به سمت کانال البرز و دریاچه قم ۳ ، ورود به دریاچه قم و عبور از آخرین لاک۴ ، عبور از کانال طبس و ورود به دریاچه لوت ۵ ، ورود به  کانال بم و دریاچه جازموریان همراه عبور از ۱۰ لاک در طول مسیر۶ ، خروج از دریاچه جازموریان و عبور از ۱۰ لاک در طول مسیر کانال ایرانشهر۷، ورود به آبهای آزاد بین المللی
برخی منتقدین با این ادعا که  ایجاد دریاچه و کانال،  اکوسیستم نواحی کویری ایران را به گونه ای غیر قابل پیش بینی عوض می کند تا کنون مانع تمرکز مسئولان بر روی این طرح شده اند ، با اینکه این سخن در نگاه نخست صحیح به نظر می رسد ولی باید توجه کرد که منطقه کویر مرکزی ایران از نظر گیاهی و جانوری فقیرترین منطقه جهان به حساب می آید و به نظر نمی رسد طرح ایجاد دریاچه و  کانال ، محیط زیست را بیش از این تخریب کند ، ضمن اینکه پیش از این نیز اکوسیستم این منطقه از ایران کاملا متفاوت از آنچه امروز شاهد آن هستیم بوده است و تغییر اقلیم و اکوسیستم بازگرداندن حیات و زندگی به آن خواهد بود
طرح دیگری هم توسط آقای مسعود قمی به آقای مهندس موسوی نخست وزیر وقت ارائه شد. ساخت این کانال در دوران دولت هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی نیز بررسی شد. مرکز پژوهش‌های مجلس نیز ساخت این کانال را بررسی کرده‌است. هم اکنون دکتر بدیع بدیع الزمانی در آمریکا به همراه برخی کارشناسان ایرانی دیگر پیگیر ساخت این طرح هستند و پروژه‌ای با نام «ایرانرود» (Iranrood) نیز آماده کرده‌اند.
تنی چند از کارشناسان محترم «دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی»، طرح بلند و گسترده پنج‌هزار صفحه‌ای ١٠ جلدی وزارت جهاد سازندگی را مورد مطالعه قرار دادند و سرانجام در آبان‌ماه سال ٨٤ گزارشی تحت عنوان «بررسی امکان‌پذیری اتصال آب‌های شمال و جنوب» از سوی این مرکز منتشر شد. از این گزارش گاهی باعنوان «گزارش بررسی گزینه‌های پیشنهادی طرح کانال کشتیرانی جنوب شمال» یاد می‌شود.
مهندس محمود شاهبداغی ، با استفاده از مدلسازی کامپیوتری از آخرین نقشه های ناسا ، ضمن اثبات محصور بودن سه دشت جازموریان ، لوت و دشت کویر طرح ایجاد سه دریاچه  را با استفاده از حفر ۱۲۶ کیلومتر تونل در شمال و جنوب جازموریان و پمپاژ آب در دو مرحله به ارتفاع ۵۰۰ متر به کویر لوت و  ایجاد یک کانال ۲۱ کیلومتری جهت انتقال آب به دشت کویر عملا مسئولان و مخالفان این پروژه را به چالش دعوت کرد
دکتر پیمان عابدی در کتاب بررسی اثرات طرح ایرانرود در بهبود موقعیت راهبردی ایران که نخستین کار پژوهشی از منظر استراتژیک به این آبراه است ، نیز یکی دیگر از طرحهای پیشنهادی پیرامون پروژه ایران رود را با نام آبراه تمدن خلیج فارس مطرح کرده است که طی آن یک شبکه رودخانه ای از دریای عمان تا دریای خزر تقریبا تمام مراکز و شهرهای مهم استانهای کشور را در بر میگیرد وی در پیام خود که در ارتباط با طرح خود در ابتدای کتابی که جهت معرفی این طرح منتشر کرده می آورد : در کنار ارائه مسیر جدید آبراه ایران رود و اتصال مراکز استانها و آبهای آزاد ، پیشنهاد میگردد که ضمن اجرایی شدن این طرح کلان در جمهوری اسلامی ایران و دستیابی به موقعیت و جایگاه راهبردی ویژه در سطح بین الملل ، این آبراه را به عنوان شاخص تمدن ایران نوین و با نام آبراه تمدن خلیج فارس به جهانیان معرفی نموده و …
گزینه پیشنهادی مهندس حمید رابعی که با هدف اجرای موفق ، کامل و موثر پروژه بزرگ ایرانرود و حاصل مطالعه دقیق و تلفیق طرحهای پیشین و با در نظر گرفتن تمام نقاط قوت و ضعف و بررسی تمام ابعاد اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی ، امنیتی ، مذهبی ، فرهنگی ، گردشگری و … آنها ارائه شده است ، گام بزرگی در جهت پیشرفت و توسعه پایدار ، توام با عدالت نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و اقتدار منطقه ای و بین المللی این سرزمین در ادامه حیاط با عزت خود در طول تاریخ پیش رو خواهد بود . گزینه پیشنهادی مهندس حمید رابعی در ۳ فاز و به صورت همزمان اجرا  می شود.