گروه انرژی - لیلا مرگن - دریاچه ارومیه تنها پهنه آبی کشور بود که بالاترین حمایت سیاسی و مالی از سوی دولت برای احیای آن وجود داشت، اما این حمایت‌ها به سرانجام مطلوب نرسید و امروز می‌توان گفت که پروژه احیای دریاچه ارومیه شکست خورده است. در حالی تابستان خشک ۱۴۰۱ را پشت سر می‌گذاریم که فقط پنج درصد از پهنه این دریاچه مرطوب است. مهمترین پروژه تعریف شده توسط ستاد احیا که مخالفان زیادی هم داشت و قرار بود آب رودخانه زاب را به دریاچه منتقل کند، به گفته جلال هناره کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی در دو کیلومتر انتهایی به سازند‌هایی برخورد کرده و تکمیل پروژه را با اشکال مواجه کرده است. گویا در حال حاضر بدون صرف هزینه‌های هنگفت نمی‌توان پروژه‌ای با ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی را به سرانجام رساند.
به گزارش اقتصاد سرآمد، دریاچه ارومیه تنها پهنه آبی کشور بود که بالاترین حمایت سیاسی و مالی از سوی دولت برای احیای آن وجود داشت، اما این حمایت‌ها به سرانجام مطلوب نرسید و امروز می‌توان گفت که پروژه احیای دریاچه ارومیه شکست خورده است. در حالی تابستان خشک ۱۴۰۱ را پشت سر می‌گذاریم که فقط پنج درصد از پهنه این دریاچه مرطوب است.
هامون، پریشان، بختگان و ده‌ها دریاچه دیگر در ایران خشک شدند، اما هیچ کدام به اندازه دریاچه ارومیه این شانس را نداشتند که بالاترین حمایت سیاسی و مالی را برای احیای خود داشته باشند. روزی که حسن روحانی در انتخابات شرکت کرد، یکی از مهمترین شعارهایش احیای دریاچه ارومیه بود. به دنبال روی کار آمدن دولت یازدهم، ستاد احیای دریاچه ارومیه تشکیل شد و بودجه برای احیای این دریاچه اختصاص یافت. آن روز‌ها قرار بود ستاد احیاء مجموعه‌ای باشد که تمام دستگاه‌های اجرایی فرامینش را مورد توجه قرار دهند. به همین دلیل در سطح ملی این ستاد تشکیل شد. برنامه‌های ستاد احیا روی کاغذ درست بود، اما امروز می‌توان گفت که هیچ یک از آن‌ها به سرانجام نرسید. با روی کار آمدن دولت سیزدهم، تیرخلاص هم به ستاد احیای دریاچه ارومیه زده شد، اعتباراتش دچار اشکال شد، مصوبات ستاد برای رهاسازی آب از مخزن سد‌ها به دست فراموشی سپرده شد و دبیرخانه ستاد احیا هم به آذربایجان غربی منتقل شد. به گفته علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت، اخیرا محمدصادق معتمدیان، استاندار آذربایجان غربی به سمت دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه منصوب شده است.
این روز‌ها حال دریاچه ارومیه خوب نیست. فقط پنج درصد از پهنه آبی دریاچه باقی مانده است، اما همچنان سیاسیون با دریاچه عکس یادگاری می‌گیرند و نسخه‌های روی کاغذ ستاد احیای دریاچه ارومیه را مرور می‌کنند. علی اکبر محرابیان وزیر نیروی دولت سیزدهم نیز در سفر به استان آذربایجان شرقی با گشتی در آسمان از دریاچه ارومیه بازدید می‌کند و از تلاش دولت سیزدهم در راستای تلاش برای احیای دریاچه ارومیه خبر می‌دهد. این در حالی است که وزارتخانه تحت امر او بر اساس اعلام ستاد احیای دریاچه ارومیه با بهانه عدم اتمام پروژه‌ها و کاهش بارندگی، حقابه دریاچه را تامین نمی‌کند.
اشکال فنی در تونل انتقال آب زاب به ارومیه
جلال هناره خلیانی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی در گفتگو با «انتخاب» از وجود یک اشکال فنی در تونل انتقال آب زاب به ارومیه خبر می‌دهد.
او می‌گوید: سرآمد پروژه‌های نجات دریاچه ارومیه بحث انتقال آب زاب سردشت به دریاچه (یا همان تونل کانی سیب) بود. دو تا سه کیلومتر انتهای تونل باقی مانده و گفته می‌شود که بودجه برای تکمیل پروژه در اختیار ندارند.
هناره می‌گوید: تکمیل تونل دچار اشکال شده است. این تونل به یک آبرفت یا چنین ساختاری خورده که امکان ادامه آن وجود ندارد. باید به مشاور طرح بگویند که چگونه این تونل را طراحی کرده است که در دو تا سه کیلومتر آخر آن، نمی‌توانیم مسیر را ادامه دهیم. مجری می‌گوید که باید پول بریزیم تا تونل تکمیل شود.
به گفته او حتی اگر تونل زاب به ارومیه کامل شود، سالانه ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب وارد دریاچه ارومیه خواهد کرد و طبق نظر ستاد احیای دریاچه، ۳۰۰ میلیارد متر مکعب آب برای احیای دریاچه نیاز است. به این ترتیب بدون در نظر گرفتن تبخیر و برداشت‌ها، احیای دریاچه از مسیر تونل زاب، ۶۰ سال طول می‌کشد بنابراین حساب بازکردن روی این پروژه درست نیست.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی مهمترین پروژه برای احیای دریاچه ارومیه را مدیریت مصرف و همان طرح‌هایی می‌داند که وزارت جهاد کشاورزی پیگیری می‌کرد، اما هیچ‌کدام از این طرح‌ها به نتیجه نرسیده است.
او اضافه می‌کند: جهاد کشاروزی چند دشت مهم مثل میاندوآب، ارومیه و ... را برای آبیاری تحت فشار و مکانیزه تحت پوشش قرار داد تا آب بیشتری به سمت دریاچه حرکت کند، اما اقدامات او نتیجه عکس داد، زیرا با هزینه دولت آبیاری قطره‌ای و مکانیزه در مزارع اجرا شد، اما در نهایت کشاورزان باغ‌های خود را توسعه دادند. یعنی نظارت اصلی برای جلوگیری از توسعه باغات انجام نشد و صرفا پول‌پاشی کردند تا آبیاری قطره‌ای اجرا شود.
هناره تاکید می‌کند: اصل قضیه نجات دریاچه ارومیه بحث مدیریت مصرف است. این کار خیلی سخت است و با امنیت سیاسی، غذایی و ... بازی می‌کند. یک کشاورزی اگر یکسال از زمینی برداشت انجام دهد، دیگر نمی‌توان او را متقاعد کرد که برداشتی انجام ندهد. هیج دولتی نمی‌تواند به کشاورز بگوید طرح نکاشت را اجرا کند.