بایستههای ژئواکونومیک ایرانی
دکتر حسین مختاری هشی
پس از جنگ سرد و با گسترش پدیده جهانی شدن، عوامل اقتصادی به ابزاری برای قدرت و رقابت تبدیل شدند.
مورد توجه قرار گرفتن اقتصاد در ژئوپلتیک به شکلگیری مفهومی به نام ژئواکونومی منجر شد که در آن بهطور کلی مباحثی نظیر پیامدهای ژئوپلتیک پدیدههای اقتصادی و پیامدهای اقتصادی روندهای ژئوپلتیک مورد بررسی قرار میگیرد. ژئواکونومی در حقیقت ادامه منطق ژئوپلتیک و ترکیب آن با ابزارهای اقتصادی در عصر جهانی شدن است و با وجود اینکه بهعنوان شاخه یا رویکردی در ژئوپلتیک است، ولی تفاوتهایی با ژئوپلتیک بهویژه در زمینههایی همچون تعدد زیاد بازیگران، پیچیدگی، توسل به ابزارهای متعدد و متنوع قدرت نرم دارد. کشورهایی که این رویکرد را دنبال میکنند، به بازیگران مهم عرصه بینالملل تبدیل شدهاند. با این اوصاف، اشاره کوتاه به وضعیت ایران از جهت رویکرد ژئواکونومیک هم می تواند توجهات بیشتری را نسبت به ضرورت اتخاذ آن رویکرد در سیاستهای داخلی و خارجی جلب نماید. از آنجایی که ماهیت مباحث ژئواکونومیک از نوع نرمافزاری هستند، بهنظر میرسد تحلیل مسائل کشور از زاویه رویکرد ژئواکونومیک میتواند به فهم جدیدی از آنها منجر شود که در این صورت راهکارهای ژئواکونومیکی شاید بتوانند مثمر ثمر واقع شوند. بخش عمدهای از مطالعات جغرافیای سیاسی در خصوص تحلیل نقش سیاست در فضای جغرافیایی است. جغرافیای سیاسی در بخشی از مطالعات خود به مطالعه نقش سیاست در بعد اقتصادی فضا میپردازد، امروزه بخش زیادی از مسائل اقتصادی در کشور اگرچه در ظاهر اقتصادی هستند، ولی در حقیقت از نوع سیاسی و ژئوپلتیک هستند. انزوای سیاسی و ژئوپلتیک که در دهههای اخیر بر کشور تحمیل شده است، یکی از مسائل کلانی است که بخشهای زیادی از مسائل اقتصادی را تحت تأثیر قرار داده است. با این وضعیت چنانچه به زیرساختها و بسترهای ژئوپلتیکی و ژئواکونومیکی اقتصاد کشور توجه نشود، بهترین برنامههای اقتصادی و توسعهای کارایی خود را از دست خواهند داد. بهطور کلی چنانچه کشور بخواهد قدرت ملی خود را حفظ و افزایش دهد، لازم است سیاستها و برنامههای منطبق با رویکرد ژئواکونومیک را با همه ملزومات آن پیگیری کند. توجه به رشد اقتصادی برای تقویت جایگاه کشور در نظام بینالملل، ایجاد و تبلیغ گفتمان ژئواکونومی، شناسایی توانایی و ظرفیت ژئواکونومیک و توجه به آنها، ملاک عمل قرار گرفتن ابزارهای ژئواکونومیک برای تحصیل منافع ملی، پرداختن به ابعاد ژئواکونومیک در همه سازمانها متناسب با مأموریت آنها، ژئواکونومیک کردن جنبههای رقابت در منطقه، تقویت زیرساختها در برابر حملات سایبری ژئواکونومیک، تقویت شفافیت و شایستهسالاری بهویژه در اقتصاد و سیاست، تدوین و تصویب قوانین مناسب برای پیشبرد زمینههای ژئواکونومی، توجه به بهبود مداوم فضای کسبوکار و رقابتی شدن فعالیتهای اقتصادی، توجه به تدریس ژئواکونومی در دانشگاهها، توصیههایی است که میتواند زمینه ساز رشد روز افزون ظرفیتهای منطقهای و آینده پژوهی بهتر شود.
* استادیار دانشگاه اصفهان
پس از جنگ سرد و با گسترش پدیده جهانی شدن، عوامل اقتصادی به ابزاری برای قدرت و رقابت تبدیل شدند.
مورد توجه قرار گرفتن اقتصاد در ژئوپلتیک به شکلگیری مفهومی به نام ژئواکونومی منجر شد که در آن بهطور کلی مباحثی نظیر پیامدهای ژئوپلتیک پدیدههای اقتصادی و پیامدهای اقتصادی روندهای ژئوپلتیک مورد بررسی قرار میگیرد. ژئواکونومی در حقیقت ادامه منطق ژئوپلتیک و ترکیب آن با ابزارهای اقتصادی در عصر جهانی شدن است و با وجود اینکه بهعنوان شاخه یا رویکردی در ژئوپلتیک است، ولی تفاوتهایی با ژئوپلتیک بهویژه در زمینههایی همچون تعدد زیاد بازیگران، پیچیدگی، توسل به ابزارهای متعدد و متنوع قدرت نرم دارد. کشورهایی که این رویکرد را دنبال میکنند، به بازیگران مهم عرصه بینالملل تبدیل شدهاند. با این اوصاف، اشاره کوتاه به وضعیت ایران از جهت رویکرد ژئواکونومیک هم می تواند توجهات بیشتری را نسبت به ضرورت اتخاذ آن رویکرد در سیاستهای داخلی و خارجی جلب نماید. از آنجایی که ماهیت مباحث ژئواکونومیک از نوع نرمافزاری هستند، بهنظر میرسد تحلیل مسائل کشور از زاویه رویکرد ژئواکونومیک میتواند به فهم جدیدی از آنها منجر شود که در این صورت راهکارهای ژئواکونومیکی شاید بتوانند مثمر ثمر واقع شوند. بخش عمدهای از مطالعات جغرافیای سیاسی در خصوص تحلیل نقش سیاست در فضای جغرافیایی است. جغرافیای سیاسی در بخشی از مطالعات خود به مطالعه نقش سیاست در بعد اقتصادی فضا میپردازد، امروزه بخش زیادی از مسائل اقتصادی در کشور اگرچه در ظاهر اقتصادی هستند، ولی در حقیقت از نوع سیاسی و ژئوپلتیک هستند. انزوای سیاسی و ژئوپلتیک که در دهههای اخیر بر کشور تحمیل شده است، یکی از مسائل کلانی است که بخشهای زیادی از مسائل اقتصادی را تحت تأثیر قرار داده است. با این وضعیت چنانچه به زیرساختها و بسترهای ژئوپلتیکی و ژئواکونومیکی اقتصاد کشور توجه نشود، بهترین برنامههای اقتصادی و توسعهای کارایی خود را از دست خواهند داد. بهطور کلی چنانچه کشور بخواهد قدرت ملی خود را حفظ و افزایش دهد، لازم است سیاستها و برنامههای منطبق با رویکرد ژئواکونومیک را با همه ملزومات آن پیگیری کند. توجه به رشد اقتصادی برای تقویت جایگاه کشور در نظام بینالملل، ایجاد و تبلیغ گفتمان ژئواکونومی، شناسایی توانایی و ظرفیت ژئواکونومیک و توجه به آنها، ملاک عمل قرار گرفتن ابزارهای ژئواکونومیک برای تحصیل منافع ملی، پرداختن به ابعاد ژئواکونومیک در همه سازمانها متناسب با مأموریت آنها، ژئواکونومیک کردن جنبههای رقابت در منطقه، تقویت زیرساختها در برابر حملات سایبری ژئواکونومیک، تقویت شفافیت و شایستهسالاری بهویژه در اقتصاد و سیاست، تدوین و تصویب قوانین مناسب برای پیشبرد زمینههای ژئواکونومی، توجه به بهبود مداوم فضای کسبوکار و رقابتی شدن فعالیتهای اقتصادی، توجه به تدریس ژئواکونومی در دانشگاهها، توصیههایی است که میتواند زمینه ساز رشد روز افزون ظرفیتهای منطقهای و آینده پژوهی بهتر شود.
* استادیار دانشگاه اصفهان
ارسال دیدگاه
عناوین این صفحه
اخبار روز
-
پرداخت 2200 میلیارد تومان از مطالبات مراکز دانشگاهی طرف قرارداد
-
توزیع ۳۵ هزار بسته معیشتی در مناطق سیل زده استان سیستان و بلوچستان
-
تغییر نگاه به سرمایهگذاریها موجب شده تا بسیاری از دعواهای حقوقی با مذاکرات حل شود
-
بهسازی فضاهای بی دفاع شهری جهت کاهش آسیب های اجتماعی
-
تجهیز بیش از ۱۰۰۰ هکتار از زمینهای کشاورزی اردبیل به سیستم آبیاری تحت فشار
-
بهینهسازی طرح روسازی دال خط کوهاندار برای رفع معضل راهآهنهای کویری
-
استفاده از ظرفیت های مردمی در پروژه های اشتغال زایی با همت بنیاد برکت در سال جهش تولید با مشارکت مردم
-
اتمام خط کشی محوری جنوب به شمال خیابان ولیعصر (عج)
-
بهرهبرداری از نخستین نیروگاه خورشیدی حمایتی کشور در کاشان
-
تلاش مضاعف، برنامه محوری و تخصص گرایی - هم افزایی، سودآوری
-
اهمیت طراحی وبسایت برای کسب و کارهای سنتی
-
آغاز بهکار TV شهری در ورودی ساختمان منطقه دو پایتخت
-
۱۰۰ ساختمان بلند در پایتخت روی گسل قرار دارد
-
۱۴ شهر و روستای سیستان و بلوچستان تحتتاثیر زلزله قرار گرفت
-
اولویت همه شرکتهای صندوق ذخیره باید سودآوری و توجه به اقتصاد دانش بنیان باشد
-
اجرای طرحهای زنجیره سبز و آبی در پنج شهرستان استان خوزستان
-
اجرای طرح ویژه جمع آوری شنهای پخش شده در معابر شمال تهران
-
تشکیل" قرارگاه ویژه تامین مسکن معلم" در صندوق ذخیره فرهنگیان
-
همه چیز درباره خرید چمن مصنوعی که باید بدانید
-
قرارداد ساخت ۷۰۰ واحدی خوابگاه متاهلی دانشگاه مازندارن منعقد شد