گروه دریامحور- محمد مونسان
(عضو گروه توسعه منطقه اي و دريامحور مجمع تشخيص مصلحت نظام و عضو هيات مديره انجمن مهندسي دريايي ايران)- سالهاي طولاني است که مردم ايران، با توجه به تاکيد مقام معظم رهبري در سال 88 در مورد لزوم توسعه سواحل مکُران، منتظر تحولات اساسي و تغيير چهره اين مناطق هستند ولي متاسفانه علي-رغم تلاش هاي انجام شده، شاهد تحولات گسترده و اساسي در طول ساحل نيستيم. 13 سال از آن زمان مي گذرد ولي بجز توسعه نقطه اي در چابهار و تا حدود کمي در جاسک، شاهد توسعه فراگير و همگن و تغيير چهره شهرها در اين سواحل محروم نيستيم. علت اصلي و اساسي در اين عقب افتادگي، درک نکردن تاثيرات شگرفت حوزه گردشگري است. يکي از ارزان ترين زمينه هاي ايجاد شغل نيز حوزه گردشگري است که متاسفانه تاکنون در توسعه مکُران کمتر به آن توجه شده يا به طور جدي توجه نشده يا نگاه هاي غيرمدرن و غيرمهندسي بر آن حاکم بوده است. فراموش نکنيم که کشور امارات و شهر دوبي، از زمان شروع تغييرات، در بازه زماني 10 ساله دچار تغييرات بزرگي شد که تکيه آن بر حوزه گردشگري بود.
پاکستان در کنار توسعه بندر گوادر، در حال توسعه زيرساخت هاي گردشگري است
 هم اکنون کشور پاکستان نيز به همراه چيني ها، در کنار توسعه بندر گوادر، در حال توسعه شتابان زيرساخت هاي گردشگري در اين مناطق هستند. کشورهاي عربستان و کويت نيز به تازگي به معجزه گردشگري پي برده و در حال سرمايه گذاري هاي کلان در زيرساختهاي گردشگري هستند.
چيزي به نام «معجزه گردشگري» در اشتغالزايي. چرا؟
نگاهي به آمار و ارقام ايجاد شغل در واحد سرمايه گذاري در اينترنت بخوبي اين معجزه اشتغال زايي را نشان مي دهد. مثلا به ازاي يک ميليون دلار سرمايه گذاري در صنعت ساختمان، 20 شغل، در صنايع توليدي 14 شغل، در حوزه انرژي و پالايشگاه و پتروشيمي نيز بدليل گران قيمت بودن اين صنعت حدود 10 شغل ايجاد مي گردد. در حوزه تجارت و خريد و فروش نيز 19 شغل در ازاي 1 ميليون دلار ايجاد مي گردد و بطور متوسط نيز نيز در بين کل مشاغل صنعتي و خدماتي و کشاورزي 17 شغل مي باشد. حال در اين بين حوزه گردشگري يک شگفتي بزرگ است: در ازاي هر 1 ميليون دلار سرمايه گذاري در حوزه گردشگري از 22 تا 35 شغل ايجاد مي گردد چراکه اشتغال خرد، خودجوش و فصلي زيادي را در خود جاي مي دهد. اين بدين معني ست که اگر ما در سواحل مکُران تمرکز خود را بر حوزه انرژي و پالايشگاه ها و پتروشيمي متمرکز کرديم در ازاي هر 1 ميليون دلار سرمايه گذاري حدودا 10 شغل ايجاد کرده ايم در حالي که همين سرمايه در حوزه گردشگري 35 شغل مي تواند ايجاد کند يعني سه و نيم برابر.
فرض کنيد هدف گذاري براي استقرار جمعيت 5 ميليون نفري در يک بازه 10 ساله (تا سال 1411) در اين مناطق باشد و مطابق فرهنگ منطقه، هر خانواده به طور متوسط 5 نفره در نظر گرفته شود. يعني بايد براي اسکان 5 ميليون نفر جمعيت، 1 ميليون شغل ايجاد گردد.اگر تمرکز بر حوزه انرژي با 10 شغل به ازاي 1 ميليون دلار باشد، نياز به 100 ميليارد دلار سرمايه گذاري است که ظرف 10 سال (يعني سالي 10 ميليارد دلار) بايد انجام شود که عدد بزرگ و غيرقابل حصولي است. اگر همين اشتغال 1 ميليون نفري (براي جمعيت 5 ميليون نفري) در حوزه گردشگري با 35 شغل به ازاي 1 ميليون دلار متمرکز شود، نياز به بودجه کمتر از 30 ميليارد دلاري در 10 سال (يعني سالي 3 ميليارد) است که منطقي تر و قابل حصول تر است چراکه بخشي از آن به پشتوانه سرمايه-هاي خرد و کلان بخش خصوصي و تعاوني تامين مي شود نه صرفا بودجه دولتي و 
سرمايه گذاري کلان خارجي. بديهي است که اشتغال پايدار بايد ترکيبي از مشاغل گوناگون باشد ولي در هر صورت، حذف کردن حوزه گردشگري از سبد اشتغال يک منطقه بکر مانند مکران، يک اشتباه فاحش است.
افزايش جمعيت ميليوني و توسعه همه جانبه سواحل مکران يکي از مطالبات مهم رهبري از سال 88 بوده است. همواره صحبت از چگونگي استقرار جمعيت 5 ميليون نفري در اين مناطق بوده است که تاکنون چندان توفيقي نداشته است. يکي از مهمترين علل آن اين بوده است که به حوزه گردشگري در اين مناطق و تامين زيرساختهاي آن براي سهولت دسترسي گردشگران داخلي و خارجي به اين مناطق بدرستي توجه نشده است. گردشگري حوزه اي است که در ازاي سرمايه گذاري مشخص، چندين برابر حوزه هاي صنعتي ديگر ايجاد اشتغال مي کند. اشتغالي که نه تنها دولتي نيست بلکه کاملا متکي به بخش خصوصي و تعاوني است.
باز هم گوادر و پاکستان گوي سبقت را در گردشگري مي ربايند؟
يکي از حوزه هايي که چيني ها در سواحل پاکستان بر روي آن متمرکز هستند، توسعه زيرساخت هاي گردشگري است تا علاوه بر توسعه نقطه اي بندر گوادر، کل سواحل پاکستان از کراچي تا گوادر را دچار تحول و آباداني شوند. چيني ها در حال سرمايه گذاري 6 ميليارد دلاري براي بازسازي 1870 کيلومتر از راه آهن پاکستان هستند که شامل قطارهاي مسافري با سرعت 160 کيلومتر بر ساعت مي باشد که علاوه بر نقش ترانزيت کالا، منجر به توسعه گردشگري ساحلي و دريايي در سواحل پاکستان از کراچي تا گوادر مي شود و يک فاصله حدودا 550 کيلومتري را شامل مي-شود و مي تواند تحول بزرگي را در اشتغال کشور 220 ميليون نفري پاکستان ايفا کند. همچنين قرار است 5 ميليارد دلار براي احداث 1100 کيلومتر آزادراه و بزرگراه براي دسترسي سريع و ايمن به بندر گوادر و سواحل پاکستان هزينه نمايد. همچنين 27 موسسه و شرکت معتبر چيني بر روي احياي گردشگري در سواحل پاکستان و گوادر متمرکز هستند تا توسعه منطقه گوادر، تک بعدي و نقطه اي نباشد.