علی احمدی خمامی- اقتصادسرآمد شناورهای سنتی ایران بیش از دو هزار سال است که معیشت صاحبان خود را تامین می کنند، و امروز جزو آثار ناملموس یونسکو به شمار می روند. با این حال ایران ابتدای سال جاری اعلام کرد که قصد امحای این شناورها را دارد، در حالی که هیات دولت امحای شناورهای سنتی را تصویب کرده است، سازمان بنادر و دریانوردی از تعمیر و احیای این شناورها خبر می دهد. خبری که می تواند امیدها را برای حفظ این میراث فرهنگی ثبت شده در یونسکو افزایش دهد. 
به گزارش اقتصادسرآمد، اردیبهشت ماه سال جاری، حسین عباس نژاد مدیرکل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی از بررسی «طرح جایگزینی شناورهای سنتی با ظرفیت کمتر از ۵۰۰ تن» در سومین جلسه کمیسیون اقتصاد دولت خبر داده و اظهارداشت: بر اساس دعوتنامه دبیر کمیسیون اقتصاد دولت، سومین جلسه کمیسیون تخصصی اقتصاد به منظور بررسی «طرح جایگزینی شناورهای سنتی با ظرفیت کمتر از ۵۰۰ تن»، موضوع ماده ۱۸ آئین نامه ورود کالا توسط ملوانان و کارکنان شناور با ظرفیت کمتر از ۵۰۰ تن در روز ۲۱ شهریورماه و به صورت ویدئو کنفرانس به دلیل شیوع ویروس کرونا برگزار شد.
وی افزود: این جلسه با حضور نمایندگان دستگاه‌های مختلف از جمله شورای‌عالی صنایع دریایی، نمایندگان سازمان برنامه و بودجه، وزارت امور اقتصادی و دارایی و گمرک و با حضور نمایندگان سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان نمایندگان وزارت راه و شهرسازی اعم از مدیرکل امور دریایی و رئیس اداره ثبت کشتی‌ها و صدور گواهینامه‌های دریایی برگزار شد.به گفته مدیرکل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی، همچنین در این جلسه روی پیشنهاد این سازمان در خصوص طرح افزایش انگیزه مالکان برای جایگزینی شناورهای سنتی که طی نامه شماره ۴۷۵۲۰/ ص مورخ سیزدهم بهمن‌ماه سال گذشته به کمیسیون اقتصاد ارسال شده بود، بحث و بررسی به عمل آمد.عباس نژاد افزود: با توجه به توضیحات نمایندگان سازمان بنادر و دریانوردی و نقطه نظرات سایر حاضرین در جلسه، ضمن تأیید پیشنهادات این سازمان مقرر شد برخی موارد از جمله توجیه اقتصادی پیشنهاد تخفیف عوارض گمرکی با در نظر گرفتن زمان لازم و نیز اقدام مشابه برای بند پیشنهادی تخصیص سوخت یارانه‌ای، اصلاحات مورد نیاز انجام و به کمیسیون ارسال شود.این اقدام در حالی انجام شد که شناورهای سنتی ایران بخشی از میراث فرهنگی کشور به شمار می روند. در متن تصمیم کمیسیون اقتصاد پس از اینکه اصلاحاتی در آن اعمال شد در توضیح شناور سنتی تجاری نوشته شده: شناورهایی با شکل و طرح لنج با فرم‌های معمول بوم، ناکو، سمبوک، جالبوت (شناور چوبی بادبانی) با جنس بدنه چوبی و فایبرگلاس که کاربری آن ها در گواهینامه ثبت «باری» درج شده است.این جا یک نکته اساسی وجود دارد و آن هم اینکه شناور با طرح لنج و فرم معمول بوم همان لنج‌های چوبی بادبانی هستند که در میان دریانوردان قدیمی به عروس دریا شناخته می‌شوند.از طرف دیگر در این طرح اعلام شد کارگروهی با مسئولیت سازمان بنادر و دریانوردی و با عضویت نهادهایی از جمله وزارت میراث فرهنگی در مدت یک ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این آئین نامه، برنامه جایگزینی شناورهای دریایی سنتی را طی پنج سال با شناورهای فلزی و با حذف و تغییر کاربری آنها، به هیئت وزیران ارائه کند. پس از آن که پیش‌نویس این طرح در جلسات مختلفی به شور گذاشته شد، اصلاحاتی در آن صورت گرفت که بخشی از این اصلاحات مربوط به کاربری گردشگری می‌شد. به این معنی که در این طرح آمده تغییر کاربری شناورهای جایگزین شونده به تفریحی و گردشگری، با رعایت استانداردها و دستورالعمل‌های وزارت راه و شهرسازی (سازمان بنادر) و وزارت میراث فرهنگی بلامانع است.بررسی و مطالعه دستورالعمل‌های سازمان بنادر برای شناورهای تفریحی و گردشگری کاملاً مشخص می‌کند که چه محدودیت‌هایی برای این شناورها وجود دارد از جمله این که هیچ کدام نباید بیشتر از دو مایل از مبدا فاصله داشته باشند و این که سن شناور نباید بیشتر از ۱۵ سال باشد این در حالی است که به عنوان مثال همان بوم و یا عروس دریاها از ۳۰ سال پیش تا کنون ساخته نشده‌اند بنابراین بوم‌های بادبانی نمی‌توانند در این حوزه تغییر کاربری دهند!اما اکنون اخباری امیدوار کننده در این حوزه به گوش می رسد. مدیر بنادر و دریانوردی شهید باهنر با اشاره به اجرای طرح ارتقا ایمنی عملیات تخلیه و بارگیری شناورهای سنتی، گفت: از ابتدای آبان‌ماه سال‌جاری تاکنون ۷۰ فروند شناور مورد غربالگری قرارگرفته است. حمیدرضا محمدحسینی تختی، مدیر بنادر و دریانوردی شهید باهنر و شرق استان هرمزگان در این رابطه اظهار داشت: بر اساس نتایج حاصله از کمیته بررسی سوانح و درس‌های آموختنی از حوادث پدید آمده در بنادر کشور اجرای طرح ارتقا ایمنی در فرایند عملیات تخلیه و بارگیری شناورهای سنتی مورد توجه همکاران این بندر قرار گرفت.وی تصریح کرد: این طرح از ابتدای آبان‌ماه با تشکیل کارگروهی متشکل از ادارات مختلف و با هدف ارتقا سطح ایمنی شناورهای سنتی، ارتقا سطح ایمنی فعالیت خنکاران، تعاونی لنجداران و بارچینی شناورهای سنتی آغاز شد.مدیر بنادر و دریا نوردی شهید باهنر و شرق استان ادامه داد: در فرایند اجرای این طرح کلیه شناورها بر اساس غربالگری در سطوح سه گانه بارنگ بندی سفید، نارنجی و قرمز قرار گرفته که هر رنگ مبین نتیجه امتیازاتی است که شناور در روند ارزیابی‌ها کسب کرده است.این مقام مسئول با اعلام اینکه تاکنون ۷۰ شناور مورد غربالگری قرار گرفته که از این میزان ۱۵ شناور نتوانسته‌اند امتیاز لازم را به‌دست آورده و در سطح قرمز باقی مانده‌اند، تاکید کرد: از تداوم فعالیت‌های این شناورها و قرار گرفتن در لیست بارگیری و سفر تا رفع نواقص و ارزیابی مجدد ممانعت به عمل خواهد آمد.به گفته حسینی تختی با اجرای این طرح که سطح ایمنی شناورهای سنتی را به لحاظ ایمنی، سطح دانش خدمه، نوع مدیریت شناور، وضعیت تعمیر و نگهداری، سابقه سانحه و یا شبه سانحه مورد ارزیابی قرار می‌دهد؛ ریسک سوانح مرتبط با فعالیت شناورهای سنتی تا ۷۰ درصد کاهش خواهد یافت.حال باید دید که آیا عروس دریا می تواند با تعمیر و نگهداری صحیح در دریا باقی بماند، یا پس از پنج سال لنج های ایرانی امحا خواهند شد.