به گزارش اقتصاد سرآمد، در دامنه کوه‌های سنگی و در کنار آب‌های زلال و نیلگون خلیج‌فارس، شهری آرام اما سرشار از روایت‌های کهن آرمیده است؛ بندر تاریخی سیراف. شهری که نامش با شکوه تجارت دریایی، فرهنگ، تمدن و رازهای نهفته در اعماق خاک و دریا گره خورده است. سیراف نه‌تنها یادگاری از گذشته‌های باشکوه ایران، بلکه آینه‌ای از زندگی مردم جنوب و پیوند جاودان آنان با دریاست. «سیراف» یکی از کهن‌ترین بنادر ایران است. رونق این بندر کهن به دوران ساسانیان بازمی‌گردد؛ زمانی که شاهراه‌های بازرگانی شرق و غرب از این نقطه می‌گذشتند. با آغاز دوران اسلامی، این بندر به اوج شکوفایی خود رسید و در قرون سوم و چهارم هجری قمری، به یکی از مهم‌ترین مراکز تجاری خلیج‌فارس و جهان اسلام تبدیل شد.
هفته گذشته بود که روابط‌عمومی میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان بوشهر اعلام کرد: سیراف، بندر تاریخی و کهن خلیج‌فارس، به‌دلیل جایگاه ممتاز خود در تاریخ دریانوردی، تجارت و تبادلات فرهنگی، در دستور کار وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای ثبت جهانی قرار گرفته است. براساس اعلام صورت‌گرفته؛ با توجه به اهمیت کم‌نظیر بندر تاریخی سیراف در شکل‌گیری شبکه‌های بازرگانی دریایی در خلیج‌فارس و اقیانوس هند، اقدامات اولیه برای تهیه پرونده ثبت جهانی این محوطه تاریخی در حال انجام است.

ویژگی‌های سیراف برای ثبت جهانی
«سیراف» در دوره‌های مختلف تاریخی، به‌ویژه در سده‌های نخستین اسلامی، یکی از مهم‌ترین بنادر تجاری ایران و منطقه به‌شمار می‌رفته و نقش تعیین‌کننده‌ای در ارتباط میان ایران، شبه‌قاره هند، شرق آفریقا و چین داشته است. وجود آثار ارزشمند باستان‌شناسی، از جمله دستکندهای تاریخی، بقایای معماری شهری، اسکله‌ها و شواهد گسترده از فعالیت‌های دریایی و تجاری، سیراف را به یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های بنادر تاریخی خلیج‌فارس تبدیل کرده است.
مدتی قبل ارسلان زارع، استاندار بوشهر در بیست‌وششمین نشست شورای راهبردی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با حضور سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر و اعضای این شورا، با بیان اینکه بندر تاریخی سیراف به‌عنوان یکی از درخشان‌ترین کانون‌های تمدنی جنوب ایران، از ظرفیت‌های ارزشمند و کم‌نظیری برای ثبت جهانی برخوردار است، تاکید کرد: بندر تاریخی سیراف تمامی مؤلفه‌ها و الزامات ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو را داراست.
استاندار بوشهر در همان جلسه تاکید کرد: سیراف یکی از سرمایه‌های راهبردی میراث‌فرهنگی کشور محسوب می‌شود و تاکنون اقداماتی برای معرفی و شناسایی هرچه بیشتر این بندر تاریخی صورت گرفته است. اعتقاد راسخ دارم که سیراف واجد تمامی قابلیت‌ها و استانداردهای لازم برای ثبت جهانی است و در این مسیر، تشکیل یک کمیته تخصصی می‌تواند فرایند جهانی‌شدن این بندر را تسهیل کند.
بسیاری از کارشناسان حوزه میراث‌فرهنگی نیز بر این باورندکه ثبت جهانی سیراف می‌تواند نقشی مهم در حفاظت پایدار از این محوطه ارزشمند، معرفی هرچه بیشتر تاریخ دریانوردی ایران و توسعه گردشگری فرهنگی در جنوب کشور ایفا کند. همچنین به اعتقاد این کارشناسان ثبت جهانی بندر تاریخی سیراف می‌تواند زمینه‌ساز توجه بیشتر به ظرفیت‌های تاریخی و هویتی سواحل خلیج‌فارس و تقویت دیپلماسی فرهنگی ایران در سطح بین‌المللی باشد.
آغاز مقدمات ثبت تاریخی سیراف
روزهای پایانی آذرماه سال‌جاری بود که برخی رسانه‌ها گزارش دادند با توجه به اهمیت کم‌نظیر بندر تاریخی سیراف در شکل‌گیری شبکه‌های بازرگانی دریایی در خلیج فارس و اقیانوس هند، اقدامات اولیه برای تهیه پرونده ثبت جهانی این محوطه تاریخی در حال انجام است. از طرف دیگر، طی روزهای گذشته نشست همکاری تهیه همزمان طرح‌های ویژه شهر سیراف و ثبت جهانی آن توسط دفتر ترویج معماری، طراحی‌ شهری و بافت‌های واجد ارزش وزارت راه و شهرسازی با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با حضور کارشناسان و مسئولان مرتبط از دو وزارتخانه برگزار شده است.
آنطور که «ایرنا» در گزارشی منتشر کرده است، سیداحمد حسینی‌نیا -سرپرست دفتر ترویج معماری، طراحی‌شهری و بافت‌های واجد ارزش وزارت راه و شهرسازی- در این رابطه می‌گوید: با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد تاریخی و باستانی، طبیعی و گردشگری شهر سیراف و وجود چالش‌های فراوان، ایجاد کارگروه مشترک تسهیل در ثبت جهانی با همکاری وزارت میراث‌فرهنگی، وزارت راه و شهرسازی، منطقه ویژه انرژی پارس، استانداری بوشهر، شهرداری سیراف و سمن‌های محلی ویژه در دستور کار قرار گرفت.
این مقام مسئول همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: بخشی از چالش‌های شهر سیراف شامل عوامل محدودکننده توسعه شهر، تقاضای ساخت‌وساز و لزوم صیانت از آثار باستانی و تاریخی، نحوه مواجهه با حقوق مالکانه در حریم‌ها و پهنه‌های میراثی و چالش ساخت‌وسازهای خارج از برنامه توسعه شهر، مسائل مرتبط با آلاینده‌های محیط‌زیستی ناشی از فعالیت پالایشگاه میعانات گازی درمنطقه ویژه اقتصادی پارس‌جنوبی، شیوه‌های مدیریت و تخصیص اراضی است.
به اعتقاد کارشناسان؛ تقارن تهیه طرح ویژه با موضوع ثبت جهانی شهر سیراف به‌عنوان فرصت مغتنمی است که می‌تواند با همکاری مشترک دستگاه‌های مختلف به احیای نقش تاریخی شهر منجر شود. این در حالی است که نخستین مستندات مربوط به ثبت جهانی بافت تاریخی شهر سیراف، در سال ۱۳۵۵ انجام شده و پژوهش‌های باستان‌شناسی توسط وایت هاوس صورت گرفته است. همچنین ضوابط میراث‌فرهنگی در سال ۱۳۸۴ برای محدوده عرصه و حریم طبیعی-تاریخی و فرهنگی شهر باستانی سیراف ابلاغ شده که لازم است هر اقدامی با مجوز میراث‌فرهنگی در این باره انجام شود.

مروارید خاموش در کرانه‌های خلیج‌فارس
امروزه بندر سیراف بخشی از شهرستان کنگان در استان بوشهر است و با وجود سکوت و آرامش، هنوز هم روح زندگی در آن جریان دارد. مردمان خون‌گرم و مهمان‌نواز این منطقه، با لهجه شیرین جنوبی و فرهنگ اصیل خود، وارثان راستین تمدنی بزرگ‌اند. گردشگران در سیراف می‌توانند ترکیبی از تاریخ، طبیعت و فرهنگ بومی را در کنار هم تجربه کنند؛ از بازدید آثار باستانی و تفریح و نشاط در آب‌های زلال ساحل این پهنه ارزشمند گرفته تا چشیدن طعم غذاهای دریایی تازه.
به اعتقاد برخی فعالان میراث‌فرهنگی سیراف را می‌توان «مروارید خاموش خلیج‌فارس» نامید؛ شهری که هرچند بخش‌هایی از آن در دل خاک و آب پنهان شده، اما یاد و روحش همچنان زنده است. این بندر تاریخی یادآور شکوه دریانوردی ایرانیان و نقش درخشان آنان در پیوند تمدن‌هاست. بازدید از سیراف، تنها دیدن یک مقصد گردشگری نیست، بلکه تجربه لمس تاریخ است؛ تاریخی که در صدای امواج، غبار کوه‌ها و در چشمان مردمان جنوب، هنوز زنده و جاری است.