گروه دریامحور - در روزهای اخیر که به دلایلی روند ترانزیت کالاهای ایرانی به تحریک همسایه ترک ما از مسیر جمهوری آذربایجان به روسیه و قفقاز با مشکلاتی مواجه شده است، ایران می‌تواند با برطرف‌ کردن موانع موجود در مسیر حمل و نقل دریایی خود در دریای خزر شرایط را برای تداوم و ثبات روند صادرات کالا و خدمات خود به کشورهای هدف فراهم ایجاد کند. چراکه این روزها بیش از هر زمان دیگر الزامات ارتقای جایگاه حمل و نقلی ایران در دریای خزر احساس می‌شود. بهترین ابزار راهبردی ایران برای جایگزینی مسیر صادرات زمینی استفاده از حمل و نقل دریای خزر است. چرا که این دریا، حلقه اتصال پنج کشور همسایه که مناطق آسیای میانه، خاورمیانه و قفقاز را به یکدیگر پیوند می‌زند، محسوب می‌شود. 
به گزارش اقتصادسرآمد؛ ایران به ‌سبب برخورداری از تنوع منابع زیستی و انرژی و همچنین از نظر قرارگرفتن در شاهراه انتقال منابع انرژی به غرب و شرق، در دهه‌های اخیر از نظر ژئوپلیتیکی پس از اتفاقات اخیر بین روسیه و اوکراین اهمیت بسیاری یافته است. به نظر می‌رسد یکی از راهکارهای مهم در واکنش به تهدید منافع ایران در خصوص تغییرات جغرافیای سیاسی در مرزهای شمالی و توقف روند صادرات زمینی به آسیای میانه، استفاده از ظرفیت بالای دریای خزر است. این اقدام می‌تواند علاوه بر حذف کشورهای واسط، موجب دسترسی آسان به کشورهای آسیای مرکزی، قفقاز شمالی و اروپا شود.
ضروری است تا برای بهره‌برداری از این ظرفیت و ارتقاء این جایگاه باید نکات مختلفی رعایت شود که مواردی چون افزایش کشتی‌های سردخانه‌دار، افزایش بنادر شمالی و اتصال بنادر شمالی به شبکه راه آهن کشور از این دست اقدامات هستند. اگر یک سال قبل در چنین روزهایی از انتشار محتوای مفاد توافقنامه آتش بس ناگورنو قره باغ غافلگیر شدیم، بعد از گذشت یک سال و با توجه به قرائن و شواهد فراوان در مورد توطئه شوم رژیم صهیونیستی، ترکیه و رژیم باکو نباید از غافلگیری سخن بگوییم.
فرصت جایگزینی مسیر دریایی شمال همراه با حفظ منافع ملی
حسام موحدیان، مدرس دانشگاه و کارشناس روابط بینالمل در گفت و گو با اقتصادسرآمد، گفت: از آنجایی که مخالفان جمهوری اسلامی به دنبال تغییر مرزهای سیاسی کشور به دنبال تضعیف مرزهای جغرافیایی ایران با ارمنستان هستند، بهترین زمان برای استفاده از ظرفیت بنادر حاشیه دریای خزر فراهم شده است. چرا که در صورت مسدود شدن مسیر صادرات زمینی و فراهم نشدن مسیرهای جایگزین مناسب برای آن، پیامدهای سنگین اقتصادی، ترانزیتی و مباحث مرتبط با انرژی به کشور تحمیل می‌شود که منافع ملی ایران را تحت تاثیر قرار خواهد داد. 
مسیر دریایی شمال و درآمدهای ارزی
وی با تاکید بر ضرورت ایجاد مسیر دریایی برای دسترسی کشورمان به مقاصد بین المللی خود به منظور انتقال بار و کالا، افزود:  ایران با گسترش شبکه حمل و نقل و ارتباط مطمئن و کارآمد می تواند از مزایای قرار گرفتن در مسیر دریایی عالی در راستای افزایش درآمدهای ارزی و ارتقای موقعیت استراتژیک خود در منطقه به نحو مطلوب استفاده کند.
تهدید منافع ایران در مرزهای شمالی کشور
 در این راستا و در مواجهه با تهدید منافع ایران در مرزهای شمالی کشور توسط جمهوری آذربایجان، بهترین زمان برای استفاده از این ظرفیت استراتژیک دریایی است، مورد مهم دگری بود که موحدیان به آن پرداخت و گفت: با افزایش ظرفیت، این مسیر حمل و نقل، ارتباط مستقیم با کشورهای روسیه و قزاقستان امکان‌پذیر، کشورهای واسط حذف و همچنین شرایط دسترسی آسان به کشورهای آسیای مرکزی، قفقاز شمالی و اروپا برای حمل و نقل کشورمان فراهم می‌شود.
باید بر صادرات به روس‌یه  وحوزه دریایی آن متمرکز شد
این کارشناس اقتصادی در این مورد اضافه کرد: با توجه به مواردی از جمله تخاصم رژیم باکو و برخی مشکلات دیگر که با ترکمنستان وجود دارد، به نظر می‌رسد توسعه بنادر در دریای خزر برای ایجاد یک کریدور مرتبط با روسیه بسیار متناسب‌تر و کاراتر خواهد بود، در نتیجه ما باید بر روی حوزه صادراتی روس‌ها و آن هم بیشتر در حوزه دریایی متمرکز شویم .
مسیرهای مختلف کریدور جنوب به غرب و مزیت آن برای ایران این است که دو کریدور جنوب به غرب بسیار حائز اهمیت است. یک مسیر از هند ، ایران و ترکیه به اروپا می‌رسد و در صورت ورود ما به توسعه عراق و سوریه از این کشورها خواهد گذشت. مسیر دوم ، اتصال راه ابریشم چینی و اتصال آن به کریدور ریلی (ITI) است که از غرب چین آغاز و با عبور از پاکستان و ایران از طریق مسیر ریلی به استانبول می‌رسد .مبادلات تجاری بین هند و اروپا حدود ۱۳۰ میلیارد دلار است و بیشتر این مبادلات مربوط به دو قطب ماشین آلات و دارو است، ایران به صورت بالقوه می‌تواند بازیگر بسیار خوبی در این حوزه داشته باشد اما مشکلات سیاسی از سوی هند و اروپا وجود دارد که به این دلیل حاضر به همکاری نیستند .
در نتیجه باید اهرم‌هایی در این زمینه فعال شود. یکی از مهم‌ترین این اهرم‌ها مسئله چین است. وقتی رقبای چین ببینند که یک کریدور چینی از مسیر ایران عبور می‌کند ، خود به خود نسبت به مشارکت در کریدور جنوب - غرب ترغیب خواهند شد . کریدور هند به اروپا به شدت برای ما منفعت دارد اما دچار مشکلات سیاسی است که راهکار آن را نه در این پرونده بلکه در پرونده چین باید جست‌و‌جو کرد. در نتیجه شاید منافع اقتضا کند که ابتدا از سمت چینی موضوع را پیگیری کنیم تا بحث تحریک منافع برای اروپا و هند وجود داشته باشد.