گروه اقتصاددریا - به اعتقاد بسیاری از کارشناسان ایران در دولت رئیسی در حال رسیدن به اوج خود است، به جای تمرکز مفرط بر جلب‌نظر و برقراری روابط با کشورهای بلوک غرب به توازن روابط با بلوک‌های غرب و شرق و تمرکز بیش‌تر بر بلوک شرق و به طور خاص همسایگان نزدیک خود روی آورده است. امضای قرارداد راهبردی 25 ساله با چین در دولت روحانی و اجرایی شدن آن در دولت رئیسی و امضای ظاهراً قریب‌الوقوع قراردادی مشابه با روسیه، صرفاً دو نمونه از این چرخش کانون تمرکز در سیاست خارجی ایران هستند. اما ادامه این روابط را برخی کاستی‌ها به مخاطره می‌اندازد.
به گزارش اقتصادسرآمد، نمونه بارز این نکته نیز تغییر مسیر حمل کالا در قالب کانتینر از سوی دو کشور روسیه و چین از کریدورجنوب - شمال ایران به سمت کریدور غرب یه شرق در کشور ترکیه و انتخاب این کشور از طرف شرکت‌های روسی است. درباره چرخش این این دو کشور در مسیر یاد شده با محمدرضا سبز علیپور به گفتگو نشستیم که در ادامه به آن می‌پردازیم.
روسیه ترکیه را به ایران ترجیح نداده است
محمدرضا سبزعلیپور، رئیس مرکز تجارت جهانی ایران در گفت و گو با اقتصادسرآمد با تاکید بر این که این کشور روسیه نیست که از مسیر جنوب - شمال ایران به ترکیه در بخش دریایی گرایش پیدا کرده و تنها یک شرکت با تبعیت از اقتصاد آزاد با ترکیه وارد همکاری شده است، به خبرنگار ما گفت: چرا روس ها کریدور جنوب به شمال را رها کرده و مسیر شرق به غرب را جایگزین آن کردند؟ متاسفانه یک شرکت روسی قرارداد حمل کانتینر از مسیر مذکور را با چین و ترکیه برای ترانزیت کالا از روسیه به مقصد چین را از ترکیه به بازارهای هدف ارسال کند پیش برده است. این مسیر در برگشت کانتینرها از مسیر دریا هم صادق است. پس از دستخوش برخی تحولات شدن روابط روسیه با غرب، روسیه پذیرفت تا از راه آذربایجان و ایران کالاهای خود را ترانزیت کند و طبق گفته مسئولان روسی این ظرفیت تا 10 سال آینده قرار بود به بیش از دوبرابر نیز افزایش پیدا کند. اما چرا این مهم دستخوش تغییر شد.
مانفع ملی تعارف بردار نیست
وی افزود: باید گفت در مسائل اقتصادی و در آنچه مربوط به منافع ملی هر کشوری است، هیچ کشوری تعارف را نمی پذیرد و نباید انتظار داشت کشوری منافع خود را تحت الشعاع مشکلات زیرساختی دیگر کشورها قرار بگیرد. این باور سخت اشتباه است زیرا بسیاری از روابط در سطح دریای بین الملل متاثر از منافع جهانی است و هر آن امکان تغییر در آن وجود دارد. این موضوع نیز ممکن است اتفاق بیفتد و گاهی دشمنان برای جذب منافع خود در چرخشی پیش بینی نشده در صدد انتفاع بر‌می‌آیند. چرا که این آمادگی وجود دارد که برای دستیابی به منافع ملی خود دشمنی را کنار گذاشته و روابط دوستانه‌ای را در پیش بگیرند.
دنیار روی شاخ اقتصاد دریا می‌چرخد
سبزعلیپور با بیان اینکه دنیا روی شاخ اقتصاد منافع دریایی بیش از دیگر بخش‌ها در گردش است و لذا نباید با دید احساسی در پی یافتن دلیل برای عملکرد کشوری مانند روسیه بود هر چند که روس ها نشان داده‌اند که همراهی خوبی با ایران نداشته‌اند و افزود: به همین منظور ما باید در برخورد با چنین رفتاری پیش‌بینی لازم را از قبل صورت داده باشیم. اما چرا روسیه و چین به تغییر مسیرحمل کانتینری دریایی روی آوردند؟ بخشی از ترانزیت کالا تامین امنیت است و ایران این روزها با اذربایجان اختلاف نظراتی را پشت سر‌می گذارد و از آنجا که بخشی از مسیر جنوب - شمال از این کشور می‌گذرد و لذا کمی نگرانی نزد روس ها طبیعی است و از سویی حدود 7 هزار کیلومترراه از روسیه تا دریای جنوب ایران باید طی شود که طولانی تر از کریدور شرق به غرب است و تامین امنیت آن چندان آسان به نظر نمی‌رسد.
 ضرورت ایجاد جذابیت حمل و نقل 
به گفته سبز علیپور، ضرورت ایجاد مسیر ریلی از دیگر جذابیت های حمل کالا در مسیر غب به شرق است که متاسفانه کشورما نتواسنته ان را تکمیل کند. ایجاد زیرساخت در کریدور جنوب - شمال در ترانزیت کالای دریایی مستلزم تامین منابع مالی چند ده هزار میلیاردی است که با وضعیت تحریم کشورمان و فروش حداقلی نفت و کاهش درآمدهای ارزی، منبع مالی مورد نیاز تکمیل این پروژه در اختیار نیست و تامین آن نیز از مسیر فاینانس به دلایل ذکر شده قطعا ممکن نخواهد شد. به این ترتیب نباید انتظار داشت روسیه در تبادل کالا با کشورهای هدف منافع خود را تنها به دلیل دوستی با ایران دچار مخاطره کند. قطعا دنیا تا ابد منتظر ایران نمی ماند مصداق بارز «یک سوزن به خود و یک جوالدوز به مردم است».
روسیه به ابران پشت نکرده است
او با بیان این مهم که قرارداد جدید شرکت روسی فسکو تنها میان یک شرکت و ترکیه منعقد شده و این به معنای تمام دولت روسیه و پشت کردن این کشور به همراهی با ایران در مسیر جنوب - شمال نیست و در اقصاد آزاد هر شرکت مختار به تعیین مسیر همکاری است و اجباری در آن نیست، گفت: لذا ایران برای جذب ترانزیت کالا باید با ایجاد زیرساخت‌ حمل و نقل و عادی سازی روابط بین‌الملل و آرامش داخلی تلاش بیشتری داشته باشد. اما نباید ناامید بود در ایجاد امنیت اهتمام بیشتری باید نشان داد و تکمیل زیرساخت‌ها و تامین امنیت مهم‌ترین مولفه‌ها در جذب شرکت‌های خارجی به سمت ایران است که قطعا درامدهای ارزی عظیمی را برای ما خواهد داشت و قدرت سیاسی ما را نیز قوت خواهد بخشید. با این اتفاق دنیا به سادگی از کنار اهمیت ترانزیتی ایران نخواهد گذشت.