حفظ هویت و خاطره ی جمعی بندر تاریخی کنگ

نویسندگان دکتر سید مجید هاشمی طغرالجردی - فرشاد ظریف - متین رستمی - اساسی ترین لایه و زیرسازساخت یک جامعه، فرهنگ می‌باشد و از مهمترین مولفه های هویت بخش آن جامعه، معماری و شهرسازی می‌باشد.
 بافت تاریخی بندرکنگ 
این بافت تاریخی منسجم و یکپارچه و پویا، با عناصر شاخصی مانند بادگیرهای قدیمی و کوچه های باریک و سایه انداز که یادآور شهرهای سنتی ایران و به عبارت بهتر نمونه‌ای از یک «ایران شهر» است؛ علاوه برارزش‌های فرهنگی که در سیمای کلی خود دارد و نیز سرزندگی و شادابی در آن دیده می‌شود، در برگیرنده‌ی دانه های معماری ارزشمندی است که هر یک راوی داستانی از تاریخ و سرگذشت این مرز و بوم است. نتایج مطالعات میدانی در خصوص معماری این بندر تاریخی نشان می‌دهد که تعداد بیش از ۲۸۰ خانه تاریخی در این بافت وجود دارد که در این میان بالغ بر خانه، ارزش ثبت اثر در فهرست آثار تاریخی کشور را دارند. این موضوع در نوع خود نشان از بی نظیر بودن شرایط کالبدی این بافت تاریخی دارد که میتواند تصویری حقیقی از الگوی شهرسازی ایران و معماری خانه های نواحی جنوبی کشور ایران ارائه نماید.
علاوه بر این موضوع، بالغ بر ۳۰۰ بادگیر در این شهر تاریخی هنوز سالم و پابرجا باقی مانده است که باعث تمایز و منحصر به فرد بودن این بافت نسبت به سایر شهرهای تاریخی کوچک شده است. به راستی پس از یزد می توان بندر کنگ را  شهر بادگیرها دانست؛ بادگیرهایی که در دورنمای کلی این شهر به عنوان عنصری نمادین از معماری ایران در کنار مناره‌های مساجد این شهر و درختان نخل و استوار آن جلوه های بی نظیر از شهرسازی ایران را به تصویر می کشند.
ترکیب و دانه بندی بافت بندرکنگ 
شرایط اقلیمی گرم و مرطوب و عوامل فرهنگی و معماری، موجب گشته پیکربندی عجزا بافت، نحوه ترکیب، شیوه استقرار دانه بندی ساختمان ها و شبکه بندی معابر دارای ویژگی خاص شود. تاثیر شرایط اقلیمی در شکل گیری بافت شهر به گونه‌ای است که در تهویه و حداقل جذب انرژی تابشی را داشته باشد. راهروها و کوچه‌های اطراف بناها به مثابه‌ی  کانال هایی هوایی را در اطراف بنا جریان داده سبب خنکی و تهویه هوا میگردد. در برخی قسمت های شهر اضلاع هر بنا در چهار طرف و در قسمت های مختلف شهر بر حسب بافت قدیم و جدید اندازه قطعات بافت متفاوت می‌شود. بناها پشت سر هم ولی بدون ردیف بندی کاملا منظم قرار گرفته و مجموعاً هرچند ساختمان یک بلوک طویلی  به سوی دریا قطار شده‌اند را تشکیل میدهند. از دو قسمت غربی و شرقی این قطعات کوچه های دراز و باریکی در جهت شمالی - جنوبی از کنار بلوک ها میگذرند. اغلب این بلوک ها در عرض به وسیله راهروهای باریکی از هم مجزا می‌شود که از اتصال آنها به هم یک رشته معابر کم عرض و مضر به وجود می آید.  این فضاهای باریک در ابتدا به قصد کوچه ساخته نشدند بلکه در واقع فضاها یا راهروهایی برای جریان یافتن هوا در اطراف بنا می باشد. در بافت قدیمی شهر در اثر تفکیک خانه‌های گسترده پدرسالاری قدیم واحدهای همجوار اغلب به هم چسبیده‌اند. لذا بافت شهر در بخش قدیمی فشرده تر و متراکم تر از بافت جدید به نظر می‌رسد. این وضع در نواحی توسعه های جدید کاملاً به پراکندگی میگراید و این راهروها و کوچه های چهار طرف بلوک ها یا واحدهای ساختمانی در بافت جدید شهر با وضوح بیشتری می نمایانند. 
خانه ها چون نواری از سنگ و چوب و سیمان پای در دریا و سر بر آسمان نظاره‌گر پاره ابری که شاید لختی درنگ کند و بامهای تشنه را سیراب کند. ایجاد بلوک های طویل به وسیله چند ساختمان به وسیله و کوچه‌های طویل و باریکی که از کنار بلوک ها میگذارند.
بررسی پارامترهای تاثیرگذار بر باززنده سازی با حفظ هویت و خاطره جمعی در بافت تاریخی بندر کنگ 
بناها و فضاهایی که ارتقای کیفیت کالبدی یافته‌اند (مرمت بناها، اصلاح جداره‌ها و غیره) 
از جمله اقدامات کالبدی که در سال‌های اخیر توسط شهرداری و میراث فرهنگی صورت گرفته است عبارتند از مرمت بادگیری های بافت، سنگفرش کوچه‌ها، خرید تعداد محدودی از خانه‌های بافت به منظور مرمت و تغییر کاربری. این اقدامات در راستای ثبت شهر بندر کنگ در فهرست جهانی یونسکو انجام پذیرفته است که تا حدودی پاسخگوی مشکلات کالبدی بوده است. احداث دفتر بافت تاریخی کنگ و انجمن معماری و شهرسازی از جمله اقدامات موثر و کارآمد در راستای  باززنده سازی بافت تاریخی است.
 سرانه‌ها و میزان دسترسی به خدمات شهری (بوستان و محله و غیر) 
با مقایسه ساده جدول تنهای شهر بندر کنگ در طرح تفصیلی سال ۱۳87 با جدول سرانه‌های سازمان برنامه و بودجه، سرانه تجاری با رقم 2.۴۵ متر مربع در وضعیت مطلوب، سرانه‌های ورزشی 8.19 مترمربع بر نفر و مذهبی با سرانه‌ 2.97 متر مربع بر نفر، از حداکثر سقف سرانه‌ی پیشنهاد شده بالاتر هستند. اما سرانه‌های آموزش با 1.97مترمربع بر نفر، درمانی با 45.0 متر مربع بر نفر، فرهنگی با 0.01 مترمربع برنفر، بوستان و فضای سبز با 2.6 متر مربع بر نفر، و سرانه گردشگری با 0.01 مترمربع بر نفر نسبت به جدول سرانه‌ی پیشنهادی کمتر هستند. به خصوص سرانه‌ی فرهنگی و گردشگری با 0.01 مترمربع برنفر کمترین حد ممکن را دارا می باشند و این امر مستلزم توجه ویژه مسئولین در قبال توجه به خدماتی رفاهی شهروندان است.
 اقدامات محیط زیستی شهرداری و ساکنان شهر 
اقدامات شهرداری در این مقوله، زدودن زباله های شهری توسط پاکبانان، جمع‌آوری مرتب نخاله‌های ساختمانی (طبق گزارش سایت شهرداری)، برگزاری برنامه های جمع آوری زباله های ساحلی به مناسبت های مختلف به همراه شهروندان.
حوزه تمایل سرمایه گزاران و گزارش های واگذاری فعالیتهای اقتصادی به بخش خصوصی (مناقصات و مزایدات و ...) 
به نظر میرسد جهت سرمایه گذاری در بندر به سرمایه‌گذارانی خارجی از اجتماع محلی نیاز است. اما توسعه معنی دار محلی فقط هنگام رخ خواهد داد که ساکنان، متعهد به سرمایه‌گذاری روی خودشان و منابعشان شوند. این نگرش توضیح می دهد که چرا به رغم تاثیر مثبت کمک های خارجی در توسعه دارایی ها، اجتماعات محلی هرگز با روند بالا به پایین و از بیرون به درون ساخته نمی شود. با بررسی آگهی‌های مناقصات و مزایدات شهرداری در میابیم که واگذاری فعالیت‌ها به پیمانکاران و بخش خصوصی در مواردی مثل: اصطلاح شبکه معابر، روکش آسفالت، واگذاری اراضی مسکونی و ... بوده است. مواردی که اگرچه برای بهبود و پیشرفت اقتصادی شهر لازم است اما محدود در حوزه محلی میباشد.
پتانسیل‌های شاخص اقتصادی 
وجود گمرک به عنوان سرمایه‌ی اقتصادی پشتوانه‌ی مناسبی برای توسعه شهر محسوب می‌شود. احداث پایگاه جهانی دانش لنجسازی و دریانوردی خلیج فارس در بندر کنگ و ثبت آن در یونسکو، اقدامی شایسته‌ در جهت شکوفایی مجدد اقتصادی این دانش که خواستگاه اصلی آن در بندر کنگ میباشد خواهد بود.
حفظ هویت و خاطره ی جمعی بندر تاریخی کنگ
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه