گروه دریامحور – فیروز اسماعیلی‌نژاد - چندي پيش اطلاعیه پذیرش دانشجوی متعهد خدمت شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران منتشر شد. در اين اطلاعيه آمده: شرکت كشتيراني جمهوري اسلامي ايران به منظور تامين نيروي انساني مورد نياز جهت اشتغال بر روی كشتي‌هاي اقیانوس پیما در رده های افسر دومی عرشه و مهندس سومی موتور با شرايط ذيل دانشجو مي‌پذيرد.
اين اطلاعيه يك نكته ويژه داشت كه نظر ما را به خود جلب كرد و بر آن شديم تا ديدگاه خود را بيان كنيم؛ زيرا انتظاري كه ما از يك «كاپيتان» داريم، بسيار بالاست و البته شايد جامعه کشتیرانی چنين انتظاري ندارد.
نكته اينجاست كه در يك بند از اين اطلاعيه در بخش شرايط اختصاصي آمده است:
حداقل نمره 14معدل کل ديپلم
اعلام نمره 14 (زير 15) براي ورود به عرصه كشتير‌اني براي ما سوال بزرگي ايجاد كرد؛ زيرا نمره 14 براي معدل كل، نمره بالايي محسوب نمي‌شود. 
ذهن جستارگر تحریریه اين روزنامه‌ به هزار راه رفت و هم‌چنان با سوال بزرگي برخورد مي‌كرد: چرا معدل 14؟
معدل‌هاي چه مي‌گويند؟
معدل‌ها كه با الف- ب- پ (A-B-C) بيان مي‌شوند، نشان‌دهنده سطح تحصيلي و تا حدي بهره هوشي يك محصل است. به طور طبيعي كسي كه بهره‌هوشي بالا دارد و از رفتار ذهني قوي برخوردار است، سطح الف را داراست. افراد متوسط سطح ب و ساير افراد در سطوح پايين تر قرار مي‌گيرند.
به زبان عدد، اعداد بين 17 تا 20 را سطح الف (A) مي‌نامند. يعني تراز اول با قوه ذهني بالا و قدرت استفاده از ذهن از حفظي تا يادگيري عالي.
اما نمرات پايين‌تر كه حد خوب يا متوسط را نشان مي‌دهند، بين 15 تا 17 هستند كه نشان‌دهنده يك ذهن متوسط( يا متوسط به بالا و خوب) است؛ اما نمرات پايين تر از اين حد، خبر خوشي به همراه ندارد. نشان مي‌دهند كه محصل يا از بهره هوشي پاييني برخوردار است و يا حوصله كار ذهني ندارد و قدرت يادگيري پاييني دارد. 
با اين توضيح ما اگر درست باشد، درخواست نمره 14 براي معدل براي افسري كشتي، كمي ذهن ما را تكان داد و براي هم‌انديشي با اهلش اين تحليل را ارائه داديم و تلاش كرديم چند نكته را تشريح كنيم:
اول: كار يك افسر كشتي
تصور شما از يك افسر كشتي چيست؟ يك كاپيتان كه بايد يك كشتي را راهبري كند  چگونه آدمي است؟ افسراني كه در يك كشتي غول پيكر به سفرهاي بسيار دور در دل اقيانوس‌ها مي‌روند چگونه به نظر مي‌رسند؟ آيا مي‌توانند آدم‌هايي باشند با بهره هوشي متوسط يا پايين؟ آيا مي‌توانند كساني باشند كه حال درس خواندن و فعاليت ذهني نداشته باشند؟ به نظر عجيب و غيرممكن مي‌رسد.
از ديدگاه ما كار يك افسر كشتي، كار بزرگي است و هم‌تراز با خلبان يك هواپيما از فراز و فرودهاي بلندي برخوردار است كه فقط از توان يك هوش بالا و يك قوه ذهني سرشار بر مي‌آيد. آيا براي خلباني هم نمره 14 طلب مي‌كنند؟
ما در روزنامه اقتصاد سرآمد به عنوان تنها روزنامه دريايي كشور، هر روز با افسران كشتي و كاپيتان‌ها و كشتيراني و... سر و كار داريم و با هم رسمي و غيررسمي گفت و گو مي‌كنيم و گپ مي‌زنيم؛ تا كنون هر چه ديده و شنيده‌ايم از ذهني قوي و سرشار و خلاق حكايت داشته است كه با معدل 14 هم‌خواني ندارد. پس چرا شرط معدل كل در اطلاعايه كشتيراني براي جذب افسر در رده 14 اعلام شده است؟ معدل 14 به بالا يعني از سطح پايين ذهني تا سطح عالي و  فاصله اين چند سطح با هم خيلي زياد است. در صورت درخواست همه سطوح آيا ناهم‌ترازي در آموزش‌ها رخ نمي‌دهد؟ و اگر همه درخواست كنندگان در رده 14 درخواست بدهند و به ناچار هم قبول بشوند، آينده كشتيراني چه مي‌شود؟
توجه كنيد كه بيان رده 14 در اين نوشتار از بهره‌هوشي و ذهني سخن مي‌راند نه از شخصيت افراد. شخصيت افراد جاي خودش را دارد و همواره محترم است اما بهره درسي يا هوشي يا ذهني يا هر اسمي كه بر آن بگذاريم، چيز ديگري را حكايت مي‌كند.
نگاهي به ساير رشته‌ها:
ساير رشته‌هاي شغلي را در نظر مي‌گيريم و مي‌پرسيم كدام رشته شغلي معدل را بر مبناي 14 قرار داده است؟ پزشكي؟ مهندسي؟ خلباني؟ يا....؟ 
چرا شغل كشتيراني در حد و حدود اين مشاغل نيست؟
چرا افرادي با معدل‌هاي بالا متقاضي افسري و كشتيراني نيستند؟ كه اگر بودند سطح رقم 14 به 17 ارتقاء پيدا مي‌كرد.
مشاغلي مانند درجه‌داري در ارتش را مي‌توان با معدل 14 و در اين سطح مي‌توان مثال زد. اما درجه‌داري در ارتش به طول كامل صفي است نه ستادي. يك درجه‌دار در ارتش –چه ايران و چه كشورهاي ديگر- صرفا براي كار صفي واجرايي استخدام مي‌شود و از او كار يك افسر –كه كار فكري و ستادي است- انتظار ندارند.
در ارتش‌ها چنين معدلي را براي كادر افسري هم اعلام مي‌كنند؛ اما نظامي‌گري كه با جنگ و نبرد سر و كار دارد، ممكن است توجيهي براي چنين معدل‌هايي باشد؛ زيرا متقاضي جنگي همواره كم است. اما آيا كشتيراني هم همان نظامي‌گري است؟
پايگاه اجتماعي كشتيراني
به نظر مي‌رسد بخشي از جواب را بايد در پايگاه اجتماعي كشتيراني جست‌وجو كرد كه ريشه فرهنگي دارد. 
تصوير و تصور نوجوانان ما كه قرار است در آينده جمعي از آن ها وارد عرصه كشتيراني شوند چيست؟ 
پاسخ به اين سوال مي‌تواند تمام تحليل ما را بشكافد و روشن كند. 
اولين نكته كه با توجه به اين محور به ذهن مي‌رسد اين است كه كشتيراني كاري شاق و سخت است و نياز به مهارت دست و پويايي ذهن بالايي دارد؛ بنابراين آن معدل 14 نمي‌تواند معرف ذهن پوياي يك كاپيتان، يك افسر كشتي و حتا يك ملوان كشتي باشد. بنابراين، دليل مهم اعلام عدد 14 فقط يك چيز مي‌تواند باشد و آن تقاضاي پايين براي شغل كشتيراني است. 
دليل تقاضاي پايين هم بسيار روشن است:
كشتيراني در ايران پايگاه اجتماعي و منزلت شخصيتي بالايي ندارد؛ به همين خاطر علاقه‌مند چنداني هم ندارد.
وقتي از يك نوجوان مي‌پرسيد در آينده مي‌خواهي چه‌كاره شوي، چه مي‌شنويد؟ چند نفر به شما پاسخ خواهند داد: دریانورد یا كاپيتان؟!
جالب است كه كاپيتان يك لفظ بسيار شيرين و دوست‌داشتني است و در منزلت شخصي و شخصيتي افراد وجه بالايي دارد و كم از دكتر و مهندس ندارد. اين عنوان اجتماعي بسيار دلپذير است اما از نوجوانان بايد بپرسيد وقتي كلمه كاپيتان را مي‌شوند ياد چه چيزي مي‌افتند. جواب اين سوال را به خود شما وا مي‌گذاريم.
در بطن اجتماع، بارها شنيده‌ايد كسي را به عنوان دكتر يا مهندس خطاب كنند و ديگران هم از شنيدن اين عنوان اصلا تعجب نمي‌كنند. اما چند بار شنيده شده در جامعه – در بازار و كوچه و خيابان- كسي را به نام كاپيتان صدا بزنند؟
به نكات اجتماعي دقت مي كنيم. و تلاش مي‌كنيم پايگاه اجتماعي كشتيراني را از نظر بگذرانيم. ميزان الفت و انس افكار عمومي با افسر كشتي يا كاپيتان را بسنجيم. يك سنجش سرانگشتي و كاملا خودماني. 
پايگاه اجتماعي حكايت از ميزان مشهوريت و مقبوليت يك صنف، شغل يا حرفه دارد. وقتي مي‌گوييم پزشك، پايگاه اجتماعي آن مشخص است: فردي است تحصيل‌كرده، با شخصيت بالا و درآمد بالا. شغلي براي سلامت و بهداشت فرد و جامعه.
وقتي مي‌گوييم مهندس، دقيقا همين تعابير به ذهن مي‌رسد شغلي براي سازندگي و زيبايي جامعه.. اما وقتي مي‌گوييم  درجه‌دار ارتش يا افسر –در هر كشوري- ياد مسائل جنگي و نظامي مي‌افتيم. همچنين يك افسر نيروي انتظامي را با مشخصات اجتماعي خودش تصور مي‌كنيم و...
در باره دریانورد يا كاپيتان، جامعه چه تصور و تصويري دارد؟ نوجوانان و حتا جوانان از عنوان نام افسر كشتي چه چيزي به ذهن مي‌آورند؟ يا كاپيتان چه چيزي؟ آيا اولين چيزي كه به ذهنشان مي‌رسد كاپيتان فوتبال نيست؟
همه اين نكته‌ها نشان مي‌دهد كه اساس و بنيان ضعف در بخش فرهنگي است كه ناخدا، كاپيتان، ملوان و.. را آشناي ذهن جامعه نكرده است. اگر بگوييم نوجوانان كشتي و كشتيراني و كاپيتاني و ملواني را با دزدان دريايي و جك گنجيشكه مي‌شناسند، آيا سخن درستي گفته‌ايم يا سخني غلط و حتا توهين‌آميز؟ براي بخش سومش عذرخواهي مي‌كنيم اما اجازه بدهيد راحت در باره موضوع سخن برانيم و براي اين كه بگوييم پايگاه اجتماعي كشتيران و كشتيراني نياز به تقويت دارد، ذهن‌مان را سانسور نكنيم.
اهالي كشتيراني بگويند
اين نكات را –خوب يا بد، غلط يا درست- تا همين جا بگذاريم و در شماره‌هاي آتي برويم سراغ اهالي كشتيراني و همين نكات را با آن‌ها در ميان بگذاريم. آيا منزلت شخصي و پايگاه اجتماعي كشتيراني در جامعه مثبت است؟ 
آيا نياز به تبليغات و فعاليت‌هاي فرهنگي براي حوزه كشتي و كشتيراني داريم؟
آيا معدل 14 به عنوان مبناي استخدام در كشتيراني جمهوري اسلامي مثبت ارزيابي مي‌شود؟ آيا برداشت منفي از آن مي‌شود داشت؟ آيا در سطح كشورهاي پيشرفته جهان وصضعيت به همين منوال است؟
اصولا و به طور كلي و بنيادين، وضع موجود چيست و وضعيت مطلوب كدام بايد باشد؟
ما در روزنامه دریایی اقتصادسرآمد زماني كه با دانشجويان دانشكده مهندسي دريا دانشگاه امير كبير مصاحبه مي‌كرديم متوجه شديم بخش مهمي از آن‌ها هنوز تجربه مستقيمي از دريا ندارند. عده‌اي فقط به دليل انتخاب رشته پا به فضاي دريايي‌ها گذاشته‌اند و از دريا و كشتي و كشتيراني و... هيچ اطلاع مستقيم و مشاهده عيني نداشته اند. همه اين‌ها بر مي گردد به اين نكته كه:‌ براي شناخت و شناساندن كشتيراني و به طور كلي فعاليت‌هاي دريايي و ارتقاي پايگاه اجتماعي آن تلاش كرد و ثابت كرد كه شماره 14 نماد و نشان اهالي دريا نيست.
ضمن اين كه خوشحال خواهيم شد كشتيراني جمهوري اسلامي ایران به نقد ما توضيحي كه افكار عمومي را ارشاد و ما را درس بياموزد مبادرت كند.