تاریخ انتشار:1404/10/8
رشد صنایع دریایی ایران در گرو برنامه راهبردی است

«سرآمد» بررسی می‌کند؛

رشد صنایع دریایی ایران در گرو برنامه راهبردی است

اقتصادسرآمد- محمدرحیمی - تأکید مقام معظم رهبری برنگاه راهبردی به دریا، ناشی از تأثیر زیاد آن در امنیت و اقتصاد کشور است. ایران با سابقه حضور تاریخی در عرصه دریا، توانمندی‌های فنی و سرمایه غنی انسانی، می‌تواند اساس اقتدار اقتصادی، سیاسی و نظامی خود را بر پایه توسعه دریایی بنا کند.

به گزارش اقتصادسرآمد، توسعه دریامحور و اقتصاد دریا که بر استفاده پایدار از ظرفیت منابع و گستره‌های آبی اعم از اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ایجاد اشتغال و درنهایت افزایش تولید ناخالص داخلی تأکید دارد، راهبردی اساسی، توسعه‌ای و کنش‌گرا و درنهایت، تحول آفرین است.

در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان، سهم عمده‌ای از تولید ناخالص ملی خود را از دریا تأمین می‌کنند. اما ایران علیرغم آن که ۴۰ درصد مرزهای آن، دریایی است و بیشتر از ۹۰ درصد صادرات و واردات آن از طریق دریا انجام می‌گیرد، حدود ۱۰ درصد از تولید ناخالص ملی خود را از دریا تأمین می‌کند که با توجه به پتانسیل‌های موجود در کشور، رقم پایینی تلقی می‌گردد.
موقعیت ژئوپلیتیک، منابع غنی انرژی، نقش آفرینی به عنوان کریدور شمال- جنوب در منطقه جنوب غرب آسیا، دسترسی به آب‌های آزاد و اشتغال‌زایی بالا، تنها بخشی از ظرفیت‌هایی است که به واسطه دریا در اختیار ایران قرار دارد. همچنین صنایع دریایی به عنوان یکی از راهبردی‌ترین حوزه‌های صنعتی کشور است که توجه به این صنعت موجبات رشد و توسعه اقتصاد کشور را فراهم می‌سازد.
فشارهای اقتصادی تحمیل شده طی چند دهه اخیر در کشور و مسائل حادث شده ناشی از آن، راهبرد نگاه به درون و تکیه برتوان داخلی ـ به عنوان اصلی اساسی اقتصاد مقاومتی ـ را پررنگ کرده است که اقتصاد دریامحور با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد خود و پتانسیل‌های ارزش‌آفرین آن، می‌تواند به عنوان یکی از ستون‌های اقتصادمقاومتی کشور، پیشران توسعه کشور و سبب امنیت اقتصادی گردد. 
ضرورت تقویت اقتصادی کشور ـ همچنان که مقام معظم رهبری در سخنرانی ابتدای سال جاری تأکید کردند و مسأله اقتصاد را مسأله اصلی کشور و تولید را یک فعالیت مبنایی در اقتصاد دانستند ـ لزوم بهره‌گیری از پتانسیل‌های مغفول مانده مانند اقتصاد دریاپایه را برای کشور واجب کرده است.
نسبت مساحت کل کشور به مناطق ساحلی (به میزان ۶/۳ متر بر کیلومترمربع)، به ظرفیت بالای کشور در بهره برداری از منافع حاصل از توسعه صنایع دریایی اشاره دارد و در این میان، صنعت کشتی‌سازی که از جمله صنایع بزرگ و مادر در هر کشوری محسوب می‌شود، به عنوان یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های اقتصاد دریاپایه باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد.
صنعت کشتی‌سازی به عنوان صنعت استراتژیک و مادر در دنیا شناخته می‌شود. ازاین رو، سرمایه‌گذاری و تلاش برای توسعه این صنعت، در دستور کار بسیاری از کشورها قرار دارد. در کشور ما، صنایع کشتی‌سازی، جدای از مزیت‌های حمایتی ترانزیتی آب‌های بین‌المللی و وجود مرزهای آبی، موجب رونق بسیاری از صنایع داخلی نیز می‌شود؛ زیرا فرصت‌های بی‌شماری در بخش دریا وجود دارد که ازجمله این فرصت‌ها حضور در صنعت تعمیر و نگهداری کشتی‌های اقیانوس‌پیما، صنعت حمل و نقل بار و مسافر، توسعه بنادر، بانکرینگ و ساخت دکل‌های حفاری و... است. 
صنعت کشتی‌سازی در کشور ما دارای سابقه بیش از ۵۰ سال می‌باشد و بزرگ‌ترین مجتمع صنایع دریایی و فراساحلی کشور در سال ۱۳۵۲ با نام مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحلی ایران (ایزوایکو) با طراحی شرکت آلمانی (بلوم اندفوس) به منظور جذب بخش بزرگی از بازار تعمیرات و ساخت شناور با وسعت ۱۱۰۰ هکتار در ۳۷ کیلومتری غرب بندرعباس احداث شده است. این مجتمع، یک منطقه ویژه اقتصادی است که توان بالایی را در ساخت و تعمیر انواع شناور، سازه‌های دریایی و سکوهای نفت و گاز با بهره‌گیری از نیروهای متخصص، تجهیزات و کارگاه‌های منحصر به فرد دارد و طرح‌های بزرگ و ارزشمندی را در سال‌های گذشته به انجام رسانده است.
«ایزوایکو» در سال‌های اخیر با ساخت و تحویل موفقیت‌آمیز سه کشتی اقیانوس‌‌پیما توانست توانایی خود را در زمینه ساخت این کلاس از شناورها به اثبات برساند. توجه به مشخصات کشتی اقیانوس‌پیمای ساخته شده توسط این مجموعه یعنی کشتی افراماکس، توانمندی بالای این شرکت را نمایان می‌سازد: عرشه افراماکس دو و نیم برابر یک زمین فوتبال است و تجهیزات مختلف مربوط به عملیات بارگیری و تخلیه نفت به وزن ۳ هزار و ۶۶۰ تن بر روی آن نصب شده است، همچنین، در ساخت هر فروند از نفتکش‌های افراماکس، ۳۲۸ کیلومتر جوشکاری، ۵۶ کیلومتر لوله‌کشی و ۱۲۵ کیلومتر کابل‌کشی شده است.
از سال ۱۳۹۶ با راه اندازی حوض‌های خشک (درای داک)، ایزوایکو به بالاترین ظرفیت ساخت و تعمیرات شناورها دست یافت. ایزوایکو پس از راه‌اندازی «درای داک» توانایی تعمیر انواع کشتی‌های پهن پیکر و شناورهای موجود در دنیا را دارد و تخصص و توان لازم برای تعمیر کشتی‌های کانتینربر، فله بر، فرآورده بر، کشتی‌های خاص مانند لوله گذار و لایروب، انواع دکل‌های حفاری و سازه‌های فراساحلی در این مجموعه وجود دارد. در سال ۱۴۰۱، رکورد  بالاترین تعداد تعمیرات شناور کشور را در کارنامه خود دارد.
ساخت سکوهای گازی مختلف و متعدد پارس جنوبی، سکوهای نفتی هنگام و هندیجان و تعمیر ریگهای حفاری ـ به عنوان سازه‌های استراتژیک در زمینه توسعه میادین نفتی، این مجموعه را پشتیبان مطمئنی برای صنعت نفت کشور کرده است.
طی سال‌های اخیر، رقابت سنگینی بر سر تصاحب سهم بیشتر از بازار ساخت و تعمیر کشتی وجود داشته است. کشورهای چین، کره و ژاپن در سال‌های گذشته نزدیک به ۹۰ درصد تناژ ساخت کشتی در دنیا را به خود اختصاص داده‌اند. کشورهای فوق الذکر طی چند دهه اخیر با توجه به تأثیرات بسیار قابل توجه این صنعت بر صنایع جانبی و همچنین اشتغال ایجاد شده، برنامه‌های گستردهای را در دستور کار خود قرار داده‌اند و توانسته‌اند سفارشات بین‌المللی فراوانی را در زمینه ساخت کشتی به دست آورند.
براساس برنامه راهبردی صنایع دریایی کشور، پیش بینی می‌شد در کوتاه مدت و با اصلاح زیرساخت‌های قانونی، صنایع دریایی رشد ۳۰ درصدی در تولید را تجربه کند. برای تحقق این مهم، لازم بود ظرفیت تولید و ساخت کشتی کشور از ۱۵۰ هزار تن در سال، به حدود ۵۶۰ هزار تن در سال افزایش یابد تا بتوان اهداف کمّی مد نظر را تحقق بخشید. در راستای تحقق این مهم، تا سال ۱۴۰۴، به تأمین ۵۰۰ میلیون دلار برای توسعه ظرفیت تولید و ایجاد سخت افزار و امکانات ساخت انواع کشتی نیاز خواهد بود.
با توجه به مدت زمان مورد نیاز برای ایجاد ظرفیت‌های جدید، باید عمده سرمایه‌گذاری مورد نیاز تا سال ۱۳۹۸ صورت می‌گرفت. این در حالی است که به نظر می رسد، دستیابی به هدف گذاری انجام شده در خصوص سرمایه گذاری مورد نیاز تا سال ۱۳۹۸ محقق نشده است.
در کشور ما، تأمین سرمایه  صنایع دریایی از طریق صندوق توسعه صنایع دریایی است و به جزء این صندوق، پشتوانه مالی دیگری ندارند و باید با سرمایه‌های خود، پروژه‌ها را انجام دهند؛ درحالی که در کشورهایی که از صنعت دریایی خود حمایت می‌کنند، بخشی از آورده‌های نفتی در کنار مؤسسات مالی و اعتباری قرار می‌گیرند. باید دقت کرد، اگرچه ایران از نظر شرایط محیطی، فضای مناسبی برای استفاده از دریا دارد، به دلیل مشکل تأمین مالی، تنها از ۲۰ درصد ظرفیت کشتی‌سازی استفاده می‌کند.

برچسب ها : صنايع دريايي ایران اقتصادسرامد امنیت و اقتصاد کشور

اخبار روز
ضمیمه