دکتر حسین سلطان زاده، ناعمه دبیری نژاد - احساس آسایش خاطر و مطلوبیت مکان به ویژه برای جنس مؤنث از دغدغه و اهداف معماران از دیرباز بود؛ زنان با استفاده از سرشت خاص خود ویژگی و نیازهای متفاوت، منجر به خلق فضا و ارتباط فضایی شدند که در راستای مطلوبیت و برطرف کردن نیازهایشان است. 
این منطقه دارای هوای گرم، تابستان‌هایی با گرمای شدید و زمستان متعادل و کوتاه، رطوبت بالا، یادهای ساحلی و طوفانهای مداوم، بارانهای نامنظم و سیل آسا، تبخیر و تعریق بالا است. انسان در طول حیات خود توانسته راه حلهایی جهت ناملایمات طبیعی برای تأمین آسایش به کار گیرد که جز بر معماری در پوشش و روش زندگی مردم نمایان است.
بندر کنگ در طول تاریخ ۴ بار تخریب و از نو ساخته شده، کنگ جدید بر روی خرابه های قبلی برپا و قدمت آن به ۱۸۰۰ سال میرسد. براساس شواهد، باستان شناسان آن را به دوره اشکانی در سده سوم میلادی نسبت میدهند، در برخی کتب خطی به عنوان بندر لشتان نام برده و تا قرن دهم هجری به این نام معروف بود. آثار هنری با قدمت ۳ هزار سال در تپه های اطراف که در اثر زلزله یا آتش سوزی مدفون شده، یافت شده است. شهر را جهانگردان با عنوان مکانی کوچک متشکل از کلبه های دامداران نام برده‌اند که در قرن ۹ و ۱۰ کانون اصلی تجارت دریایی به اقیانوس هند می شود. ورود استعمار در ساختار سنتی اجتماعی و اقتصادی منطقه تأثیر گذاشته و زمینه ساز تحولات بزرگ در ابعاد مختلف جوامع حاضر در منطقه شد.

معماری
ساختار کالبدی فضای خانه را دو عامل آب و هوا و فرهنگ شکل داده است. وجود بافت تاریخی نشانگر هویت ارزشمند تاریخی است. نیازهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، اقلیمی با عملکرد مطلوب به منظور حفظ آسایش و امنیت، معماری پایدار در زمان خود ایجاد کرده است.
شهر از گسترش سه محله: هوجا، گل کنی و بی بی عایشه به وجود آمده. در خانه کنگ فضاها با اصولی طراحی شده تا کیفیت زندگی را بهبود بخشد از ویژگیهای منحصر به فرد بافت تاریخی گنگ بادگیرهایی است که همچنان مورد استفاده و با توجه به تعداد خانوار و وضعیت مالی خانواده ۱ الی ۵ اتاق بادگیر وجود دارد که در فصول گرم برای اسکان یا به عنوان مجلسی (اتاق مهمان) استفاده میشد، در فصول سرد برای نگهداری مواد غذایی استفاده یا بادگیر آن مسدود می‌شد.
بافت تاریخی دارای پویایی و سرزندگی است و هنوز زندگی و کسب و کار در آن رونق دارد. خانه ها یک یا دو طبقه و رو به دریا بوده و هر چه از دریا فاصله می‌گیرد گسترده‌تر می‌شود. استفاده از مصالح بومی و سازگار با محیط، باز بودن و گستردگی پلان، وجود فضای باز و بسته و نیمه باز، عدم استفاده از زیر زمین استفاده از رنگ روشن، وجود سکو وجود حیاط مرکزی و باغچه های پایین تر از حیاط برای دفع آب بارانهای سیل آسا، وجود آب انبار از شاخصه های معماری شهر گنگ است.

فرهنگ
فرهنگ، هویت یک منطقه و نتیجه چند هزارساله‌ی یک قوم است که شامل آب و هوا، آداب و رسوم، پوشش، گویش، مسکن، خوراک، رفتار انسان و هر آنچه در یک اجتماع وجود دارد.
ورود استعمار در جنوب بر ساختار سنتی منطقه تأثیر گذاشت، اما بندر گنگ از نمونه شهرهایی است که آیین اجداد خود را بعد از گذشت سالها حفظ کرده است. میراث شهر رو به گذشته ندارد، فرهنگی اصیل برآمده از بستر همواره زنده و پویاست.  مردم به جهت تأثیرات محیطی پردوام بردبار، نکته بین و خوش محضرند. بیشتر اهل کنگ از پیروان امام شافعی و به زبان فارسی صحبت می کنند اما نوشته ها و نامه ها و اسناد آنها به زبان عربی بوده است.
خانه ها در بندر کنگ از لحاظ اجتماعی و اقتصادی در شهر جای گرفته و شهر را به کوش(شرق) و شمال (غرب)، سهیل (جنوب) و گاه(شمال) تقسیم میکند. اهالی کنگ از مردم ثروتمند آن منطقه محسوب می شدند و خانه‌های اعیانی نسبت به سایر شهرهای حاشیه ی خلیج فارس داشتند.
به دلیل کمبود آب، کشاورزی رونق چندانی در منطقه نداشته، مردم به بازرگانی، ماهیگیری، دامداری می پرداختند. برای ماهیگیری از ابزار سنتی مانند تور، قلاب و گرگور (قفس) استفاده میشد. دامداران به نگهداری سنتی و خانگی از کهره (بز) گوسفند، گاو و ... می‌پرداختند. مردها به سفرهای دریایی کوتاه و بلند میرفتند، سفرها به هند و آفریقا از سفرهای طولانی بحرین و امارات از سفرهای کوتاه مدت محسوب می شدند.
ادامه دارد....