دکتر حسین سلطان زاده، ناعمه دبیری نژاد - احساس آسایش خاطر و مطلوبیت مکان به ویژه برای جنس مؤنث از دغدغه و اهداف معماران از دیرباز بود؛ زنان با استفاده از سرشت خاص خود ویژگی و نیازهای متفاوت، منجر به خلق فضا و ارتباط فضایی شدند که در راستای مطلوبیت و برطرف کردن نیازهایشان است. 
در برخی خانه ها چند ورودی متعدد بسته به شیوه زندگی و نوع معیشت اهالی خانه وجود دارد، اغلب ورودی ها در جبهه شرقی و جنوبی قرار دارند و به دلایلی از جمله تعدد ،خانوار، ورودی مهمانان و اهالی منزل جدا می‌شود (به جز خانه های کوچک و تک‌خانواری)، علاوه بر این عوامل دیگری در تعداد ورودی دخیل است به طور مثال در خانه علی گلبتان که دارای فضای تجاری در قسمت جنوبی است، چندین درب برای مراجعه کنندگان وجود دارد تا لوازم مورد نیاز خود را تهیه نمایند، همان طور که در نقشه این خانه می بینیم فضای تجاری از فضای اصلی خانه مجزا و ورودی اهالی منزل از درب دیگری است. اتاق میهمان نیز در فضای تجاری جای گرفته است که به نوعی ایجاد فضای اندرونی و بیرونی شده است.

اتاق مهمان
در خانه های بندر کنگ در عین داشتن احترام و حرمت مهمان، حریم اهالی خانه نیز حفظ می شود و آرامش درونی برای اعضای خانه و میهمان فراهم می.شود. اتاق مجلسی در خانه بزرگ تر از سایر اتاق ها است. دو نوع اتاق مهمان وجود داشت، اتاقی که مربوط به مهمانان مرد است در سمت ورودی قرار گرفته و ارتباط آن با حیاط و فضای اندرونی خانه، جدا است و دیگر اتاق مهمانی آشنایان است که مختص مراسمات آیینی و رسم و رسوم زنان، از جمله مراسم چهاردهی و یا دورهمی های خانوادگی و ...که در فضای اصلی خانه قرار داشت.

مطبخ (آشپزخانه)
مطبخ مهمترین عرصه حضور زن در خانه است. تفکیک عرصه ها در خانه های گنگ کاملاً مشهود است تا زن در خانه به راحتی فعالیتهای خود را انجام دهد، مطبخ از دید ورودی و اتاق مجلسی محفوظ است و به ورودی نزدیک و با انبار و سایر فضاهای مورد نیاز ارتباط دارد، عموما در جبه‌های واقع شده‌اند که ورودی نیز در همان سمت است تا به محض ورود افراد به حیاط، آشپزخانه کمترین دید را داشته باشد.
در خانه علی گلبتان مطبخ در کنار ورودی اعضای خانه (ورودی جبهه غربی) قرار گرفته است و ورودی مهمانان و مراجعه کنندگان (ورودی جنوبی) دید بر روی آن داشته (در جبهه جانبی)، شاهد عقب رفتگی مطبخ هستیم تا محرمیت در این فضا بهتر ایجاد شود.
فضای مطبخ به دلیل حرارت زیاد در جایی از خانه قرار می‌گرفت که تهویه در آن به خوبی صورت گیرد و بعضی کارها بر روی سکوها در حیاط و فضای سایه انداز ساباط (ایوان) میگرفت اما در بعضی از خانه ها شاهد مطبخهای فصلی در پشت بام هستیم تا زنان در فصول گرم با تهویه مطبوع به انجام کارهای خود بپردازند. آشپزخانه های فصلی در معماری مرکزی ایران مشاهده نمی‌شود و از دستاوردهای این ناحیه با توجه به اقلیم و اهمیت به زن و منزلت او در خانه است.
در برخی خانه ها دو مطبخ وجود دارد که عوامل مختلفی در ایجاد آن دخیل است از جمله استفاده از مطبخ جداگانه برای آماده سازی غذای مهمان و اجاره دادن اتاقها به غریبه ها که نیاز به یک آشپزخانه مجزا داشت؛ اگر اهالی از یک خانواده باشند زنان به نوبت غذا درست کرده و کارهای خانه را تقسیم و سر یک سفره غذا می خوردند.

حمام
خانه های این منطقه برخلاف سایر شهرها دارای حمام بود. در شهرهای کویری ایران شاهد حمامهای عمومی هستیم، در شهرهای جنوبی نیز مردم اکثراً از حمام عمومی استفاده می‌کردند و کمتر خانه‌ای بود که دارای حمام باشد. خانه های کنگ از خانه های اعیانی محسوب میشد و وجود حمامهای متعدد در اتاقها اهمیت به آراستگی را نشان میدهد در گذشته های دور اهل سنت بر این عقیده بودند که وجود حمام درون خانه مکروه است و حمام را به وسیله «پیش مغ» (برگهای درخت خرما) با سقف «سوند» (حصیر بافته شده از برگ درخت خرما) در حیاط خانه می ساختند با گذشت زمان و استعمار این مناطق و روند اقتصادی و مسافرت به کشورهای دور و نزدیک به مرور بر روی باورها و فرهنگ و به طبع فضای خانه تأثیر گذاشت و حمام به داخل خانه راه یافت. 
ادامه دارد.....