گروه اقتصاد دریاپایه - محمد راستاد - برای این که بندری بتواند به صورت مؤثر در اقتصاد دریا پایه نقش آفرینی نماید، مجموعه‌ای از امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری را باید در اختیار داشته باشد. نحوه اداره و مدیریت بندر و مقررات حاکم بر فعالیت‌های آن نیز تأثیر بسزایی در رونق و رقابت‌پذیری بندر خواهد داشت. لذا یک بندر علاوه بر ملزومات فیزیکی مورد نیاز برای انجام عملیات دریایی و بندری، به سازوکارهای اجرایی و عوامل جانبی دیگری احتیاج دارد تا بتواند به عنوان بندری موفق و کارآمد، علاوه بر تأثیرگذاری بر اقتصاد کلان کشور، در ساختار اجتماعی و اقتصادی محدوده پیرامون خود، ایفای نقش نماید.
توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است که در مکان یابی احداث بنادر جدید، مقوله چگونگی برقراری دسترسی دریایی به دقت مورد قرار گرفته و بهترین و ایده‌آل ترین نقاط از نظر سهولت ایجاد دسترسی دریایی انتخاب شوند. البته شاخص‌های متنوع دیگری نیز در انتخاب مکان مناسب احداث یک بندر دخیل بوده، اما به دلیل هزینه‌های بسیار زیاد اولیه برای ایجاد کانال دسترسی دریایی و حفظ عمق در مکان‌هایی که عمق طبیعی کمی دارند و احیاناً رسوب‌گذاری آن‌ها بالاست، در مکان‌یابی، توجه ویژه به این مسئله کاملاً ضروری است؛ چراکه رونق و رقابت‌پذیری یک بندر تجاری تا حد زیادی به آن بستگی خواهد داشت.

دسترسی پسکرانه ای
 (Hinterland Accessibility)
علاوه بر دسترسی دریایی، کیفیت و چگونگی دسترسی پسکرانه‌ای یک بندر تجاری نیز اهمیت زیادی دارد. موقعیت جغرافیایی بندر از نظر قرار گرفتن در فضایی که بتواند بدون معارض به اماکن پشتیبانی در خشکی و مجاورت خود دسترسی مناسبی داشته باشد، تعیین کننده یکی از مزایای بندر خواهد بود. همچنین این موقعیت باید به گونه‌ای باشد که کالاهای ورودی یا خروجی از به بندر بتوانند با حداکثر سرعت و حداقل هزینه و زمان، مسیر دسترسی را طی نمایند. لازمه این امر دسترسی مناسب به سایر شقوق حمل و نقل، به ویژه حمل و نقل جاده ای است. اگر بندری، تجاری درون یا در مجاورت محدوده شهری واقع شده باشد، نه تنها ورود و خروج کالا همواره با مشکلات و مسائل ترافیکی مواجه می‌شود، بلکه آثار و تبعات منفی اجتماعی نیز از ناحیه جوامع شهری متوجه فعالیت‌های روزمره بندر خواهد بود. بنابراین، برقراری جریان سریع و بدون اختلال تبادل کالا از/ به بندر، به طوری که در زنجیره فعالیتهای به هم پیوسته و پیچیده آن محدودیت و توقف ایجاد نشود، مستلزم دارا بودن یک دسترسی مناسب پس کرانه‌ای است. همچنین بلامعارض بودن فضای پیرامو بندر، میتواند شرایط را برای توسعه‌های آتی اماکن نگهداری کالا وفعالیت های لجستیکی مورد نیاز، فراهم نماید.
محدودیت پسکرانه‌ای ممکن است به واسطه عوارض طبیعی پیرامون بندر نیز ایجاد شود. به عنوان مثال چنانچه بندر در نوار ساحلی کم عرض و محصور در ارتفاعاتی همچون تپه و رشته کوه واقع شده باشد، علاوه بر امکان‌پذیر نبودن توسعه محوطه‌های عملیاتی و پشتیبانی، ممکن است عدم تناسب بین فضای عملیاتی مورد نیاز خشکی با روند رشد ترافیک دریایی به وجود آمده و نیاز به انتقال کالا به محوطه‌های پشتیبانی خارج از بندر که مستلزم هزینه‌ای مازاد است، تشدید گردد. در چنین حالتی، دسترسی به سایر شقوق حمل و نقل دچار محدودیت خواهد شد. بنابراین در مجموع باید به این نکته توجه داشت که کیفیت دسترسی پسکرانه‌ای نیز در مکان یابی بنادر باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. 
چنانچه از منظر دسترسی پس کرانه‌ای، بنادر ایران را مورد بررسی قرار دهیم، متأسفانه به استثنای بنادر شهید رجایی و امام خمینی در جنوب و بندر امیرآباد در شمال، سایر بنادر اصلی کشور دچار محدودیت دسترسی پسکرانه‌ای هـستند. بندر چابهار علی‌رغم دارا بودن دسترسی بسیار خوب و مناسب دریایی، به دلیل مجاورت با محدوده شهری و اتصال بندر به جاده دسترسی از طریق یک نوار باریک خشکی ما بین مناطق شهری و دریا، فاقد دسترسی مناسب پس کرانه‌ای است. بنادر بوشهر، لنگه، آبادان، خرمشهر در جنوب و بنادر انزلی و نوشهر در شمال نیز، کاملاً توسط شهر احاطه شده و از نظر امکان توسعه و دسترسی به سایر شقوق حمل و نقل، به شدت دچار محدودیت هستند. هرچند در سال‌های اخیر اقداماتی برای احداث جاده‌های دسترسی مستقل برای برخی از بنادر مذکور انجام شده، اما کماکان محدودیت‌ها به خصوص برای توسعه اماکن پشتیبانی آنها وجود خواهد داشت.
همان طور که اشاره شد، بنادر شهید رجایی، امام خمینی و امیرآباد که سهم عمده‌ای از ترافیک دریایی کشور را به خود اختصاص می‎دهند، از نظر دسترسی پسکرانه ای شرایط مطلوب و مناسبی دارند. این بنادر نه تنها در محدوده شهری واقع نشده‌اند، بلکه دارای محوطه‌های وسیعی بوده در پیرامون آن ها نیز فضا برای توسعه اماکن پشتیبانی وجود دارد. به علاوه، کیفیت دسترسی جاده‌ای این بنادر را هم می توان خوب و مناسب ارزیابی کرد.
زیر ساخت های بندری (Port Infrastructure)
اسکله - مهم ترین زیرساخت هر بندر که نقطه اتصال دریا و خشکی است، اسکله ها هستند. مانند دسترسی‌های دریایی و پسکرانه‌ای، تناسب بین طول اسکله‌های عملیاتی و ظرفیت سایر اجزای بندر ضروری است. در غیر این صورت، زمان انتظار کشتی‌ها برای ورود به بندر و پهلوگیری به اسکله افزایش یافته و بیش از حد معمول و متعارف خواهد گردید که ضمن تحمیل جریمه دیرکرد (دموراژ) به صاحبان کالا، در مجموع خسارات قابل توجهی به ذی نفعان مختلف وارد شده و عملاً باعث تنزل رقابت پذیری بندر خواهد شد. همچنین دارا بودن اسکله های منطبق با کاربریهای متنوع- با توجه به انواع کشتی‌هایی که به یک بندر تردد میکنند ـ حائز اهمیت است.  به عنوان مثال برای کشتی‌های کانتیتربر، اسکله های دارای ظرفیت مناسب، ریل برای قرار گرفتن گنتری کرین و متصل به محوطه نگهداری کانتینر ضروری است، حال آن که برای اسکله‌های مخصوص کشتی‌های فله‌بر حامل کالاهای فله خشک و یا برای کشتی‌های حمل کننده کالاهای فله مایع، مشخصات و مختصات اسکله ها متفاوت است. بنابراین هر بندر باید از نظر طول، عمق، نوع و ظرفیت اسکله ها، توان تأمین بدون وقفه نیازهای متناسب با ترافیک کشتی و کالا را داشته باشد. حوضچه آرامش  - برای فراهم نمودن امکان پهلوگیری و عملیات تخلیه و بارگیری بدون توقف کشتی ها، بنادر احتیاج به حوضچه آرامش دارند که اسکله ها و کشتی های پهلو گرفته در کنار آنها را از تلاطم دریا - ناشی از تحولات جوی و دریایی - مصون نگه دارد. در برخی بنادر که درون رودخانه و یا خور قرار دارند و اسکله ها در حاشیه آن‌ها احداث شده، حوضچه آرامش به طور طبیعی در اختیار بندر است، اما در اکثر بنادر با احداث موج شکن در نوار ساحلی، حوضچه آرامش برای احداث اسکله و پهلوگیری کشتی ها تأمین میگردد. طول و جنس مصالحی که به وسیله آن‌ها موج شکن احداث میشود، متنوع بوده ولی در اکثر موارد از سنگهای معدنی در ابعاد مختلف برای زیرسازی و تحکیم و تثبیت استفاده می‌شود و برای به حداقل رساندن هزینه احداث موج شکن سنگهای موجود در نزدیکترین معادن به محل احداث بندر استخراج شده و به کار می‌روند. شکل و نحوه احداث موج شکن ها به عوامل متعددی از جمله جنس بستر و جریانات دریایی و رسوبات بستگی دارد. مساحت حوضچه آرامش، وابسته به ابعاد موج شکن به ویژه طول بازوهای آن می‌باشد و طبعاً هر چه مساحت حوضچه بیشتر باشد عملیات دریایی با سهولت بالاتری انجام شده و به لحاظ امکان احداث اسکله های بیشتر درون آن، بندر میتواند ظرفیت بالاتری داشته باشد بنابراین در اجزای شکل دهنده یک بندر، موج شکن به عنوان زیر ساختی مهم محسوب می‌شود.