بررسی سرآمد از رابطه معنادار فرهنگ‌سازي و اقتصاددرياپايه

فرهنگ‌سازي، غفلت بزرگ اركان دريايي كشور

گروه دريامحور – امید متین - «فرهنگ» مهمترين عنصر يك جامعه است و اصلي‌ترين زيربناي رشد و پيشرفت متوازن و همه جانبه است؛ به نحوي كه به ضرص قاطع بايد گفت كه بدون فرهنگ هيچ چيزي به وجود نمي‌آيد و ماندگار نمي‌شود. 
اقتصاددرياپايه همه ازاين قاعده مستثني نيست. اين نوع از تفكر اقتصادي هم نياز به زيربناي فرهنگي ويژه دارد؛ به همين دليل مباحث فرهنگي در اين بخش حائز اهميت هستند و متاسفانه بسيار بسيار مغفول مانده و تقريبا هيچ فرهنگ‌سازي در اين وادي به طور مشخص و رسمي وجود ندارد. براي درك بيشتر ماجرا نگاهي خواهيم داشت به مقوله فرهنگ و ضرورت فرهنگ‌سازي براي دريا.

فرهنگ چیست؟ - ابتدا بهتر است بدانيم فرهنگ چيست؟ 
فرهنگ یک مفهوم گسترده‌است که شامل عموم  ارزش‌های اجتماعی  و هنجارهای موجود در جوامع بشری و هم‌چنین دانش‌، باور، هنر، زبان و ادبيات، قوانین، آداب و رسوم، توانایی‌ها، ذائقه‌ها و عادت‌های افراد يك جامعه می‌شود كه همواره از جامعه‌اي به جامعه ديگر و از گروهي به گروه ديگر مي‌تواند متفاوت باشد.
   تبلور (۱۹۱۷–۱۸۳۲) فرهنگ را، مجموعه پیچیده‌ای از دانش ها، باورها، هنرها، قوانین اخلاقیات، عادات و هرچه که فرد به عنوان عضوی از جامعه خویش فرامی‌گیرد تعریف می‌کند.
 هر منطقه از هر  کشوری می‌تواند فرهنگ متفاوتی با دیگر مناطق آن کشور داشته باشد. براي مثال، فرهنگ حوزه مناطق دريايي به طور مشخص با فرهنگ حاكم در مناطق كوهستاني، كويري و جنگلي متفاوت است. اگر كافه جامعه به فرهنگ دريايي آشنا و مانوس نباشند، نتيجه طبيعي آن اين است كه سواحل خالي از جمعيت يا كم جمعيت خواهد بود؛ چيزي كه اكنون در كشور ما نمود عيني دارد. 
 
 گسترش فرهنگ
 فرهنگ از راه‌هاي گوناگون، از جمله آموزش، به نسل بعدی منتقل می‌شود؛ در حالی که ژنتیک به وسیلهٔ،وراثت منتقل می‌شود؛ با اين حال بايد دانست كه بخشي از فرهنگ نيز به صورت ژنتيك منتقل مي‌شود و اين همان نكته بسيار مهمي است كه لازم است به آن دقت وافر شود. به عبارت ديگر، بخشي از فرهنگ وراثتي است و از نسلي به نسل ديگر منتقل مي‌شود؛ هر چند كه اين نوع از فرهنگ را تحت آموزش مي‌توان دست‌كاري كرد.
همچنین فرهنگ راهکارهای شایع موجه در یک جامعه  است برای رفع هرگونه نیاز واقعی یا غیر واقعی، از اين روست كه مهم است. اين فرهنگ است كه هر چيزي را موجه يا غيرموجه مي‌كند. مثلا در چين خوردن لاك‌پشت و كرم و قورباغه امر عادي و حتا لذت‌بخش است؛ چيزي كه در كشوري مانند كشور ما مضحك، خنده‌دار و صدالبته چندش آور است. همچنين ديكر رفتارها، ذائقه‌ها و... همه و همه تحت تاثير فرهنگ هستند.
به بيان ديگر، فرهنگ همواره نرم‌افزار است و تمدن شامل آن و سخت افزارهاست كه البته اين سخت‌افزارها هم تحت تاثير همان فرهنگ بنيادين قرار دارد. مثلا در ژاپن، ساختن شمشير(سخت افزار) تحت تاثير ريشه فرهنگي-تاريخي آن است. در شهري مانند صحنه در كرمانشاه، ساخت تنبور(سخت افزار) به شدت از فرهنگ مردم اين شهر در احترام به تنبور متاثر است. در شمال و جنوب كشور، پختن ماهي(سخت‌افزار) به طور مستقيم به فرهنگ بومي و ذائقه غالب مردم آن سامان بر مي‌گردد. طرز حرف زدن، نشستن و برخاستن، غذا خوردن، پوشيدن و... همه و همه تابعي است از فرهنگ. 

رسم و راه مشترك زندگي
فرهنگ، راه مشترک زندگی، اندیشه و کنش انسان در یک جامعه است. فرهنگ، دربرگیرنده این چیزهاست:
•سازگاری کلی با نیازهای غریزی و فطری و اقتصادی یا محیط جغرافیایی پیرامون
•سازمان مشترکی که برای فرونشاندن نیازهای اجتماعی و سیاسی که از محیط پیرامون برخواسته‌اند، پیدا شده‌است
•مجموعه مشترکی از اندیشه‌ها و دستاوردها
فرهنگ، شامل هنر، ادبیات علم  ، آفرینش‌ها، فلسفه و دین  است.  هنجارهای   فرهنگی رفتار قابل قبول یک جامعه را تعیین می‌کند؛ و به عنوان راهنمای نحوه رفتار، پوشش لباس، زبان، و حرکت در یک موقعیت خاص و همچنین انتظارات در یک گروه اجتماعی عمل می‌کند. 
 
مسير فرهنگ‌سازي
انجمن روانشناسی آمریکا(APA) بر مباحث نسلي و سني تاكيد دارد و فرهنگ‌سازي را يك مسير طولاني به اندازه عمر فرد و بشرمي داند. اين انجمن براين باور است كه «فرآیندهایی که از اوایل کودکی آغاز می شوند و از طریق آن‌ها برخی از ارزشها، عقاید، نگرش ها و رفتارهای فرهنگی به اعضای یک جامعه منتقل می شود. به آن انتقال اجتماعی نیز می گویند».
در نقطه نظر ویکی پدیا انگلیسی، (wikipedia) فرهنگ سازی فرایندی است که در آن افراد پویایی فرهنگ پیرامون خود را فرا می گیرند و ارزش ها و هنجارهای مناسب یا لازم با آن فرهنگ و جهان بینی آن را به دست می آورند. به عنوان بخشی از این فرایند، تأثیراتی که فرد را محدود می کند، هدایت می کند و یا فرد را شکل می دهد (خواه عمداً یا نه)؛ شامل والدین، سایر بزرگسالان و همسالان می شود. در صورت موفقیت، فرهنگ سازی منجر به شایستگی در زبان، ارزش ها و آیین های فرهنگ می شود. همچنین فرهنگ با جامعه پذیری همراه است.»
فرهنگ جامع روانپزشکی(CDP) مي‌نويسد:
«فرآیندی که به‌وسیله آن کسی به فرهنگ جدید انطباق یافته و بالاخره آداب و رسوم و ارزش های آن را می پذیرد.»
همه نكات و نظرها بر جند محور مشخص هستند:
اول: فرهنگ‌سازي زمان‌بر است
دوم: همه كس و همه چيز را در بر مي‌گيرد
سوم: انديشه و ذهن و رفتار را كنترل مي‌كند

فرهنگ زندگي دريايي
دريا هم به عنوان يك منطقه مشخص، ويژگي‌هاي خود را دارد و فرهنگ خاص خودش را دارد .اصولا هر گروهي فرهنگ خاص خودش را دارد؛ مثلا فرهنگ رانندگان تريلي با فرهنگ رانندگان تاكسي متفاوت است و هر كدام زبان و ادبيات خاص خودشان را دارند و حتا از نظر پوشش و لباس با هم متفاوت هستند. 
مردم دريا هم فرهنگ خاص خودشان را دارند و نزديك شدن به آن‌ها  و تجربه زندگي دريايي، نيازمند كسب و يادگيري فرهنگ آن‌هاست؛ در غير اين صورت زندگي كردن تقريبا سخت و حتا غيرممكن مي‌شود.توجه كنيد: اگر در اطراف شهرهاي خشك، به افرادي زمين بدهند و يا بفروشند، از آن بسيار استقبال مي‌شود؛ اما اگر همين زمين‌ها در سواحل عرضه شود، متقاضي زيادي نخواهد داشت؛ مگر اين كه بخرند كه بفروشند. دليلش روشن است: آدم‌هاي خشكي را نمي‌توان براي زندگي به دريا برد و نيز دريايي‌ها را نمي‌توان خشك‌نشين كرد، مگر اين كه فرايند آموزش و گاهي هم اجبار در كار باشد.

فرهنگ‌سازي براي دريا
با اين گفتار روشن است كه براي دريا و اختصاصي دريا از زندگي در سواحل تا كار در دريا، سواحل و فراساحل بايد فرهنگ سازي مشخص و برنامه‌ريزي شده‌اي آغاز شود. يك متولي با معني و مشخص لازم است اين كار را به عهده بگيرد تا به صورت راهبردي و كلان و بلندمدت اين مهم را كليد بزند و به پيش براند. به طور طبيعي براي هر فرهنگ‌سازي عموم اركان يك كشور- به خصوص اركان رسانه‌اي- بايد به ميدان بيايد. 
واقعيت اين است كه ما سواحل بسيار زيادي داريم كه مورد استفاده قرار نگرفته است. اقتصادي بر پايه دريا وجود دارد كه ما آن را به كار نگرفته‌ايم. تمامي كشورهاي پيشرفته بر دريا متكي و متوجه‌‌اند و ما نيستيم. مردم ما به زندگي دريايي گرايش ندارند زيرا فرهنگ سازي مناسب صورت نگرفته است. تاكيد و اصرار ما بر فرهنگ‌سازي براي دريا، مشخص شدن شخصيت تك تك آحاد جامعه نسبت به درياست و مي‌دانيم تا اين مهم محقق نشود، اقتصاددرياپايه يك شعار در حد كوبيدن بر طبل تو خالي است.
 فرهنگ‌سازي، غفلت بزرگ اركان دريايي كشور
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه