گروه امنیت دریایی– توحیدورستان - تقریباً یک دهه پیش، تصور نمی‌شد که چگونه کاربردهایی هوش مصنوعی (AI) می‌تواند به فناوری پیشرفته در عصر انقلاب صنعتی چهارم اضافه شود. در بودجه دفاعی ایالات متحده برای سال ۲۰۱۹ حدود ۶۲.۵ میلیون دلار برای تحقیق در مورد هوش مصنوعی اختصاص یافت که با ریاست جمهوری جو بایدن، بودجه سرمایه گذاری در تحقیقات هوش مصنوعی به ۶ میلیارد دلار افزایش یافت که نشان دهنده اهمیت این موضوع در راهبرد سیاست خارجی ایالات متحده است.

 تاثیر هوش مصنوعی در کشتی‌سازی
به گزارش اقتصادسرآمد، تنها چند سال از سرمایه‌گذاری‌های نظامی در حوزه هوش مصنوعی می‌گذرد که منجر به برآوردهای استراتژیک بین‌المللی در مورد مسابقه تسلیحاتی هوش مصنوعی بین ایالات متحده آمریکا و چین شده است. گزارش کمیته امنیت هوش مصنوعی آمریکا در سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که چین رقیب قدرتمندی بوده و حتی می‌تواند در این زمینه پیشتاز باشد و برتری نسبت به آمریکا در زمینه هوش مصنوعی را یکی از اهداف استراتژیک خود قرار داده است. وزارت دفاع ملی چین نیز برای این منظور، موسسات تحقیقاتی از جمله مرکز تحقیقات هوش مصنوعی و مرکز تحقیقات سیستم‌های بدون سرنشین ایجاد و اتاق فکر اصلی نظامی در آکادمی علوم نظامی (AMS) دکترین خود را به روز کرده است. برای همگام شدن با توسعه فناوری هوش مصنوعی، تحلیل‌های آمریکایی نشان داد که حدود ۲ درصد از قراردادهای ارتش چین تا نوامبر ۲۰۲۰ به هوش مصنوعی مربوط می‌شد. در این زمینه، نیروی دریایی آمریکا - به عنوان بزرگترین نیروی جهان - در حال تلاش برای ادغام کاربردهای هوش مصنوعی در سیستم‌های دفاعی خود در مقیاس وسیع است که می‌توان آن را در صحنه عملیات منطقه خاورمیانه مشاهده کرد. بستر آمریکایی ادغام سیستم‌های هوش مصنوعی در نیروی دریایی ایالات متحده نشان می‌دهد که حوزه دریایی برای معرفی این سیستم‌ها در آزمایش، توسعه و بهره‌برداری همزمان اولویت اصلی را دارد. از سوی دیگر، مطالعه‌ای که توسط مجله چینی سیستم‌های تولید یکپارچه کامپیوتری (فوریه ۲۰۲۳) منتشر شد، نشان داد که یک تیم چینی قادر به استفاده از یک برنامه هوش مصنوعی برای طراحی سیستم الکتریکی کشتی جنگی در یک روز بوده است، کاری که نزدیک به یک سال به تیمی از انسان‌ها با ابزارهای کامپیوتری پیشرفته نیاز دارد. مرکز طراحی و تحقیقات کشتی چینی اعلام کرد کرد که هوش مصنوعی موفق شده بیش از ۴۰۰ کار طراحی دشوار را به طور کامل  انجام دهد. از همین روی، هوش مصنوعی برای کاربردهای مهندسی در صنعت کشتی‌سازی آماده است تا پیشرفت‌های لازم را افزایش دهد. بطوریکه مقامات چینی بارها هشدار داده‌اند که ناوگان دریایی چین از نظر اندازه از آمریکا پیشی گرفته و سریع‌تر از توانایی تولیدکنندگان آمریکایی در برابر آن رشد می‌کند. روسیه به همراه کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و همچنین ژاپن، کره جنوبی و هند وارد رقابت بین‌المللی شده که می‌توان آن‌ها را قدرت‌های جهانی در نظر گرفت.

 نقش پهپادهای دریایی
 در ماموریت‌های رزمی  
اگرچه کاربردهای هوش مصنوعی در سیستم‌های رزمی دریایی هنوز در مراحل ابتدایی است، علاقه به آن‌ها در وسایل نقلیه دریایی بدون سرنشین (پهپادهای دریایی) نیز افزایش یافته است که می‌توانند از راه دور عملیاتی شوند. به همین ترتیب، AUVها (وسایل نقلیه زیردریایی خودکار) می‌توانند جایگزین‌های آینده برای زیردریایی‌های جنگی باشند و آن ها را به سیستم‌های تسلیحات خودکار مرگبار (LAWS) تبدیل کنند. همچنین احتمالا از پهپادهای دریایی برای از حفاظت بنادر، کشتی‌های بزرگ، کاروان‌های تجاری، خطوط ارتباطی دریایی و حتی زیردریایی‌های هسته‌ای استفاده خواهد شد. ده‌ها یگان دریایی بدون سرنشین «پهپادهای دریای» در ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا (CENTCOM) در خلیج فارس و دریای عرب در قالب گروه ویژه ۵۹ مستقر شدند که در سپتامبر ۲۰۲۱ تشکیل و وابسته به فرماندهی نیروی دریایی (NAVCENT) است. همچنین از طریق پهپادهای دریایی، علاوه بر ردیابی کشتی‌ها، می‌توان وزن بارهای آن را تخمین زد که می‌تواند، تفاوت در وزن طبیعی بار را نشان دهد. برای نمونه کشتی‌های ماهیگیری که محموله‌های تسلیحات سنگین را حمل می‌کنند از این طریق قابل شناسایی هستند.

چهار کارکرد هوش مصنوعی در دریا
بر اساس گزارش اقتصادسرآمد و به گفته شویلر مور، افسر ارشد فناوری در سنتکام، در یک سخنرانی با مرکز بین المللی مطالعات استراتژیک (CSIS)، کارکردهای اصلی برنامه‌های کاربردی هوش مصنوعی، تجزیه و تحلیل داده‌ها است. این کمک شامل چهار عملکرد اساسی است که برای کوتاه کردن زمان انتقال داده‌ها، محافظت از حریم خصوصی و بهبود شبکه‌های ایمنی در عملیاتی دریایی کاربرد دارد. ۱-تفسیر اشیا: رایانه‌های مرتبط با دستگاه‌های تصویربرداری و سنجش، سیستم‌ها و برنامه‌هایی با پشتیبانی هوش مصنوعی و توانایی تفسیر هزاران یا حتی میلیون‌ها تصویر منتقل شده را  ارائه می‌کنند. ۲- بررسی فعالیت‌های غیرقانونی دریایی: این فعالیت‌ها را می‌توان از طریق تجزیه و تحلیل تصویر در زمان ثبت کاوش کرد و هنگامی که تصاویر بیشتری از طریق سیستم‌های بدون سرنشین (USV) پشتیبانی شده توسط (AI) ارسال شد، می‌توان پیشرفت‌های حاصل از آنها را مرتب و برای تصمیم گیری در مورد آنها به مرکز عملیات فرستاد. برای نمونه، اشیاء شبیه مین دریایی که به کشتی‌ها متصل شده و از راه دور منفجر می‌شوند. ۳- تسهیل فرماندهی و کنترل: هوش مصنوعی برای پهپادها به طور کلی (هوا و دریا) بدون دخالت انسان استفاده می‌شود و زمانی که اشیاء عجیب یا غیرعادی شناسایی شوند، یک سیستم عملیاتی واحد از تمام داده‌های عظیم در صحنه عملیات وجود دارد که بدون نیاز به مداخله حرکت کند. ۴- توسعه فرآیندهای شبکه چندسیستمی: این امر از طریق فناوری Edge Intelligence و مشارکت با شرکای تجاری در سراسر جهان به ویژه افراد حاضر در صحنه حرکت می‌کنند، البته در این سیستم آموزش‌هایی به شرکای تجاری در مورد کار سیستم‌های  دریایی ارائه می‌شود.

تغییر موازنه قوا
در نتیجه‌، هوش مصنوعی در سیستم‌های بدون سرنشین (پهپادهای دریایی و هوایی) به پیشرفت عملیاتی دست یافته است. در واقع، صحبت در مورد پیشرفت پهپادهای دریایی بدون ارتباط این موضوع با پهپادهای هوایی و همچنین سیستم‌های بدون سرنشین سنتی دشوار است. اما نگرانی‌ها در مورد پیامدهای ضد قدرت رقابت‌های تسلیحاتی ایالات متحده و چین را نمی‌توان نادیده گرفت، به‌ویژه که هر دو طرف در مرحله رقابت ژئوپلیتیکی هستند. از همین روی، ایالات متحده علاوه بر محدودیت‌هایی که بر نیمه هادی‌ها و تراشه‌های الکترونیکی اعمال می‌کند، از متحدان خود در همسایگی چین در فناوری‌های هوش مصنوعی نیز حمایت می‌کند. در مقابل، پیشرفت دریایی چین عامل تعیین کننده اصلی در رقابت اقیانوس هند -آرام است. همچنین، کاربرد هوش مصنوعی در نیروی دریایی ایران در تنگه راهبردی هرمز و کلا خلیج فارس می‌تواند موازنه قوا در منطقه را تغییر دهد.