گروه اقتصادبین الملل - توحیدورستان - تعدادی از رویدادهای اخیر حاکی از افزایش فعالیت دیپلماتیک چین و ژاپن، دو قدرت پیشرو آسیایی، با کشورهای جزیرهای واقع در اقیانوس آرام است. در گذشته نفوذ بریتانیا و فرانسه به دلیل کشف آن‌ها قابل توضیح بود اما با ظهور «قطب‌های» جدید (روسیه، ایالات متحده، ژاپن)، آن‌ها نیز در این امر به مبارزه پیوستند. جزایر اقیانوس آرام نیز از جنگ‌های جهانی که این «قطب‌ها» دو بار در قرن گذشته به راه انداختند، بی‌تأثیر نماندند. این امر به ویژه در مورد جنگ جهانی دوم صادق است.

افزایش فعالیت آنگلوساکسون‌ها علیه چین
در این راستا، تداعی مکرر وضعیت کنونی جهانی با اوایل و اواسط دهه ۳۰ قرن گذشته بی‌دلیل نیست. به ویژه، تلاش برای جلوگیری از گسترش نفوذ یک بازیگر جهانی جدید، یعنی چین، در کشورهای جزیره‌ای اقیانوس آرام، کاملا واضح است. این تلاش‌ها توسط حریف اصلی ژئوپلیتیک پکن یعنی واشنگتن آغاز می‌شوند که باوجود پیکربندی‌های مختلف، ماهیت ضد چینی دارند. به عنوان مثال، ایجاد شرکای اقیانوس آرام آبی (PBP) در اوایل سال ۲۰۲۳ علیه جمهوری خلق چین در این راستا است. این پلت فرم با اهداف اعلام شده تامین روابط اقتصادی و دیپلماتیک با کشورهای جزیره‌ای اقیانوس آرام است. چهار کشور آنگلوساکسون (ایالات متحده، استرالیا، انگلستان، نیوزلند) و ژاپن در آن شرکت کردند. در واقع، رهبران فعلی «جهان آنگلوساکسون» سعی دارند در خط مقدم حمله به چین در منطقه هند و اقیانوس آرام به طور کلی و در آب‌های اقیانوس آرام به طور خاص قرار دارند. 

چین و کشورهای اقیانوس آرام
براساس گزارش نشریه نئو ژورنال؛ چین در همه مناطق جهان پروژه کمربند و جاده خود را به اجرا می‌گذارد که در راستای مفهوم فلسفی رهبری چین در مورد نیاز به ایجاد «جامعه سرنوشت مشترک» است. فرمت BRI مشکلات کلیدی مرتبط با هم کشورهای شرکت کننده مانند فقر و بی‌سوادی جمعیت، اپیدمی‌های ویرانگر، توسعه نیافتگی زیرساخت‌ها و عقب ماندگی اقتصادی عمومی را حل می‌کند. چندین شاخه از BRI در کشورهای مختلف هند و اقیانوس آرام، از جمله کشورهایی واقع در اقیانوس آرام، اجرا می‌شوند. تا دسامبر ۲۰۲۳، حدود ده کشور از آن‌ها در فهرست کشورهای عضو BRI (از جمله، نیوزلند) وجود داشت. این تعداد بیش از نیمی از پیکربندی انجمن جزایر اقیانوس آرام (PIF) است که در سال ۱۹۷۱ توسط واشنگتن برای اطمینان از کنترل بر منطقه مهم ایجاد شد. نماد گسترش سریع نفوذ چین در این منطقه که از نیمه دوم دهه گذشته آغاز شد، سفر وانگ یی وزیر امور خارجه چین در ماه مه تا ژوئن ۲۰۲۲ به ۸ کشور عضو PIF بود که مخالفان جهانی-منطقه‌ای پکن این سفر را بلندپروازانه توصیف کردند. سپس سفر مقامات جمهوری وانواتو و جزایر سلیمان به جمهوری خلق چین به دعوت نخست وزیر لی چیانگ در اواسط ژوئیه سال جاری نشان دهنده اهمیت این رابطه است. توجه داشته باشید که هر دوی این کشورها در سال‌های اخیر توسط دستگاه تبلیغات غربی به عنوان «پایگاه‌های نظامی چین» معرفی شده‌اند. اما هیچ اثری از «پایگاه چینی» در هیچ کجای اقیانوس آرام یافت نشده است، اگرچه چنین پروژه‌هایی به طور قطع در دستگاه نظامی چین در حال مطالعه هستند. البته نکته در «پایگاه‌ها» نیست، بلکه در این واقعیت است که پکن به حوزه نفوذ آن‌ها یعنی به برتری قاطع «جهان آنگلوساکسون» در تأثیرگذاری بر رویدادهای اقیانوس آرام ورود کرده است. 

افزایش حرکت ژاپنی‌ها در اقیانوس آرام
بار دیگر، واشنگتن یک متحد کلیدی منطقه‌ای - ژاپن - را برای نقش متحد اصلی ایالات متحده در منطقه هند و اقیانوس آرام به طور کلی و در اقیانوس آرام به طور خاص معرفی می‌کند. در همین راستا، هم تور وانگ یی و وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه وقت آمریکا، که یک ماه پس از تور فوق الذکر برگزار شد. در این میان، دیدار او با معاون وزیر دفاع ژاپن در جزایر سلیمان، نمادین شد. این رویداد را می‌توان آغازی برای افزایش توجه ژاپنی‌ها به امور کشورهای جزیره‌ای اقیانوس آرام دانست. ابزار اصلی در این فرآیند مربوط به این واقعیت است که ژاپن برای مدت طولانی تقریباً از نظر همه شاخص‌های کمی و کیفی یکی از اقتصادهای پیشرو در جهان بوده است. مطمئناً برای کشورهای «جنوب جهانی» به عنوان شریک در توسعه روابط دوجانبه جالب است. در این میان، کمک رسمی توسعه یا ODA نقش مهمی در این فرآیند ایفا می‌کند که در سال ۱۹۵۴ برای ارائه انواع کمک به کشورهای جنوب جهانی راه اندازی شد. به هر حال، چین زمانی در میان تقریباً ۱۹۰ کشور دریافت کننده این کمک (در مجموع حدود ۴۰۰ میلیارد دلار) قرار داشت. نقش کلی ژاپن در توسعه اقتصادی چین در دهه ۶۰-۷۰ قابل توجه بود. در مجموعه ابزارهای فوق الذکر، روند افزایش نقش توکیو در عرصه بین المللی را تقویت کرده است. دلیل موجهی که اهمیت روزافزون این مؤلفه در سیاست خارجی ژاپن را تأیید می‌کند، هفتاد و
پنجمین سالگرد تشکیل نیروهای دفاع از خود (SDF) در ۱ ژوئیه ۱۹۵۴ بود. این تعبیر همچنان به نیروهای مسلح کاملاً مدرن این کشور اشاره دارد. منافع اصلی ژاپن (و در نتیجه نگرانی‌های SDF) در «بخش غربی اقیانوس آرام» که از سواحل شرقی قاره آسیا امتداد دارد، تعریف شده است. در نتیجه، اکثر دولت‌های جزیره‌ای واقع در این محدوده در حوزه منافع/نگرانی ژاپن قرار می‌گیرند. این امر باید در رابطه با دهمین نشست رهبران جزایر اقیانوس آرام (PALM) که در تاریخ ۱۶ تا ۱۸ ژوئیه در توکیو با حضور نخست وزیر ژاپن از یک سو و نمایندگان PIF برگزار شد، در نظر گرفته شود. این بار، چهار کشور در بالاترین سطح نمایندگی داشتند، از جمله جمهوری وانواتو که نخست وزیر آن تنها چند روز قبل از پکن بازدید کرده بود. چند روز قبل از این رویداد، گزارش شده بود که فرماندهی نیروی دریایی ژاپن قصد دارد بازدید از کشتی‌های جنگی در بنادر برخی از کشورهای اقیانوس آرام را افزایش دهد. این واقعیت که یک انجمن PALM دیگر برگزار شد و به ویژه رفتار ژاپن در این رویداد، واکنش مورد انتظار چین را در پی داشت، نشان دهنده مشکلات در روابط بین این دو قدرت پیشرو آسیایی در اقیانوس آرام است.