گروه دریامحور –ایرج گلشنی - گفت‌وگويي صميمي و مفصل با دكتر سامان رضايي- دبير انجمن صنفي دريانوردان ايران- پيش روي شماست. سخن در باره انجمن‌هاي دريايي از يك سو و نيازمندي‌هاي توسعه دريايي و اجراي سياست‌هاي كلي توسعه درياپايه از ديگر سو، بسيار زياد است. بخشي از ديدگاه‌هايي كه مرتبط با انجمن‌هاي حوزه دريايي كشور را در اين گزارش مي‌توانيد ملاحظه كنيد و در اين باره، از ديدگاه‌ها و نقطه نظرات شما استقبال مي‌كنيم: 
در شماره پیشین روزنامه دریایی اقتصادسرآمد به پنج مورد از جمله  انجمن‌های دریایی ایران - دکتر سامان رضایی - پاسخ به یک سوال اساسی - مثلث موفقیت انجمن صنفی و پنجمین مبحث  روند تاریخی-تحلیلی انجمن اشاره کردیم در ذیل به ادامه این مباحث می پردازیم:

ششم :  مطالبات صنفی دریانوردان 
رضایی در ادامه به خبرنگار روزنامه دریایی اقتصادسرآمد مي‌افزاید: اولین حوزه فعالیت ما، توجه به مطالبات صنفی دریانوردان بود. مشکلات زیادی از ابتدا پیش روی داشتیم. شغل دریانوردی چندان شناخته شده نبود. عدم شناخت جامعه از این شغل، مساله فرهنگی –رسانه ای را در مقابل ما قرار داد. لازم بود و لازم است که در فضای فرهنگی کشور، اقدامات رسانه ای و تبلیغی گسترده ای رخ دهد تا ضعف جایگاه و پایگاه اجتماعی صنف دریانوردان رفع شود. این منوط به شناخت عمومي ‌جامعه از این شغل مي‌باشد.

هفتم : اشراف به حق و حقوق قانونی
رضايي مي افزايد: متوجه شدیم که دریانوردان به حق و حقوق قانونی خود اشراف کامل ندارند. این نقص بزرگی بود. برای رفع این نقص وارد حوزه مباحث حقوقی و قانونی شدیم و ارتقاء سطح آگاهی عمومي ‌را در دستور کار قرار دادیم و هم زمان، مطالبات پایه ای مانند معافیت دریانوردان را پیگیری مي‌کنیم. طبقه بندی مشاغل و  مانند این‌ها جزو دستور کار انجمن  قرار گرفت و در موارد متعددی هم موفقیت حاصل شد. برای مثال، در بحث مشاغل سخت و زیان آور، موفق شدیم که شغل دریانوردی را در شرکت‌های کشتیرانی اصلی و ناوگان ملی جزو این رده شغلی قرار دهیم.
در سه سال گذشته، واحد شکایات انجمن در پاسخ به مطالبات ثبت شده دریانوردان ایرانی و خارجی، حدود یک میلیون دلار حقوق و دستمزد دریانوردان را از کارفرمایان بازپس گرفته ایم. بازگرداندن حقوق قانونی و  مطالبه دریانوردان کاری سخت و پیچیده است. تلاش انجمن  در این باره به نتایج خوبی رسیده است. 

هشتم:  انجمن در دیگر کشورها
رضایی می‌گوید: در کشورهای حوزه خلیج چنین انجمنی وجود ندارد. در بحرین و عمان دو شبه انجمن که البته دولتی هستند وجود دارند که با توجه به سبقه و ماهیت دولتی آن‌ها، چندان صنفی محسوب نمي‌شوند. به طور کلی در میان کشورهای حوزه خلیج این خلاء وجود دارد و  ما از این خلاء استفاده کردیم و در سطح بین المللی هم فعالیت خود را گسترش دادیم. ما جزو ده عضو فعال فدراسیون بین المللی حمل و نقل  ITF هستیم. این مجموعه معتبر بین المللی با نزدیک به 19 میلیون عضو در 150 کشور دنیا فعال است که مورد تایید و شناخته شده برای سازمان ملل مي‌باشد. 

نهم: روحیه  مطالبه گری
رضایی در ادامه گفت و گو با خبرنگار روزنامه دريايي اقتصادسرآمد بر این باور است که اگر در یک جامعه، روحیه مطالبه گری وجود نداشته باشد، یک جانبه گرایی از یک سو و خمودگی از دیگر سو حاکم بر فضای کسب و کار مي‌شود. این روحیه اجتماعی نیازمند بسترسازی و تهمیداتی است که از توان بی نهایت افکار عمومي ‌یک جامعه بر مي‌خیزد و این نیازمند اقدامات فرهنگی برای شناساندن یک شغل یا یک گروه شغلی به جامعه کلان است. از این روست که انجمن صنفی دریانوردان به شدت باور دارد به  فعالیت‌های  فرهنگی و فرهنگ سازی برای دریا و فعالان دریا. از این رو مي‌توان گفت که  شناساندن  شغل دریانوری به جامعه از فعالیت‌های اصلی انجمن است. احقاق حقوق دریانوردان در هر مرتبه و تخصصی که باشند، فعالیت دیگری است که به آن اهتمام داریم. 

دهم: ارتباطات انجمن 
انجمن به کار گزارش و گزارش‌دهی اهمیت داده و  به طور مرتب و منظم به صورت شش ماهه و مجامع سالیانه، گزارش عملکرد هیات مدیره را به صورت عمومي‌ منتشر مي‌کند. و در گزارشات سه ماهه آخرین وضعیت پرونده‌ها و شکایات دریانوردان را به ITF  ارسال واز آن طریق در سامانه مشترک IMO-ILO  ثبت مي‌نماید. رضایی در این باره مي‌گوید: این گزارشات به مجلس، بخش‌های مختلف دولت و  مراجع ذیصلاح بین  المللی ارسال مي‌شود. هر کدام از این ارکان به فراخور کار خود از گزارش‌های انجمن بهره برداری مي‌کنند. شناسایی مرجعیت انجمن در مباحث تخصصی و منابع انسانی دریایی در مراکز معتبر بین‌المللی یک دستاورد و آورده ملی است که باید حفظ گردد.

یازدهم:  فقر نیروی انسانی
با این همه، انجمن صنفی دریانوردی از فقر نیروی متخصص رنج مي‌برد. بررسی ما نشان مي‌دهد که این انجمن نسبت به کارایی که دارد و کارهایی که انجام مي‌دهد، چندان در کشور خود ما شناخته شده نیست. ضعف اطلاع رسانی مشهود است تا جایی که باور ارتباطات گسترده بین‌المللی این انجمن چندان به باور نمي‌نشیند. همچنین، بررسی نشان مي‌دهد که فعالیت‌های انجمن قائم به تعداد محدودی از فعالین در انجمن مي‌باشد. بدیهی است با نبود این افراد به هر دلیلی، قطار انجمن از کار مي‌ایستد و یک باره تمامي‌دستاوردها به سمت صفر نیل مي‌کند. جایگزینی برای فعالان فعلي، دیده نمي‌ شود یا حداقل این که فعالیت شخص دیگری در این انجمن، رسانه ای نشده است و  ما شناختی از وی نداریم. رضایی در این باره مي‌گوید: شش سال است که در تلاشیم تا کادرسازی کنیم، اما واقعیت این است که کسی حاضر نیست وقت زیادی برای یک فعالیت عام‌المنفعه بگذارد، زحمت بکشد، به دیگران سود برساند، اما خودش منفعتی به صورت مستقیم دریافت نکند. این انجمن افتخاری است و آورده چندانی برای شخص ندارد. حضور افتخاری و فعالیت پر تلاش در این انجمن، به یک باور قوی و درک مسئولیت اجتماعی نیاز دارد که شخص را مجاب کند از وقت و انرژی خود بگذرد. با توجه به این که نزدیک به انتخابات جدید انجمن  هستیم، علاقه‌مندیم که نیروهای تازه و جوان وارد عرصه شوند و در انتخابات پیش‌رو برای هیات مدیره هشتم  شرکت کنند تا این مشکل به معضل تبدیل نشود. مسلما حضور افراد سالم ، توان‌مند و با انگیزه در ارکان مختلف این ارگان صنفی مي‌تواند بستری برای بروز ایده‌های جدید با توانی مضاعف در عرصه صنف و به تبع آن صنعت دریایی و کشتیرانی باشد. ما برای تحویل هدایت این کشتی به جانشینانی شایسته صنف دریانوردی آماده‌ایم و از این مشارکت استقبال مي‌کنیم.  

دوازدهم : فهرست کارهای انجمن 
در انجمن صنفی دریانوردان ایران کارهای متعدد و خوبی انجام شده است. بررسی فهرست این فعالیت‌ها، نشان مي‌دهد که نسبت به تعداد فعالان و توان مالی و انسانی انجمن، کارهایی که شده، قابل تحسین هستند. فهرست دیگری نشان مي‌دهد که کارهایی برای شدن، در دستور کار است که نشان از پویایی و برنامه کاری انجمن دارد. رضایی در این باره مي‌گوید: کارهایی بود که به رغم اهمیت و ضرورت به سرانجام نرسیده و متوقف شده و حسرت آن برای ما مانده است؛ اما به طور کلی حرکت انجمن رو به جلو بوده است و با توجه به جمیع جهات، نتایج به دست آمده قابل قبول است و موجب اعتبار بزرگی برای جامعه دریانوردی شده است. 

سیزدهم : انجمن و منافع ملی 
موضوع منافع ملی اهمیت دارد و اگر انجمنی بتواند در این بعد اثرگذار باشد، بسیار قابل ارج است. انجمن صنفی دریانوردان توانسته است اعتبار بین المللی کسب کند، اما آیا برای منافع ملی استفاده کرده است؟ رضایی در این باره توضیح مي‌دهد: در حوزه بین‌الملل با توجه به تحریم گسترده دریایی کشور، ورود انجمن  بسیار کارساز  و موثر بوده است. شرکت‌های مهم کشتیرانی ایرانی در مراجعی ICS  ، BIMCO  و OCIMF  و ... عضویت ندارند. و مناقشات سیاسی بر جایگاه دولت ایران در مرجع تخصصی همچون‌IMO  آسیب رسانده و تضعیف شده است در چنین شرایطی انجمن صنفی دریانوردی، فعال مستمر بوده و این باعث اعتبار انجمن در داخل کشور  هم  شده است  تا جایی که اکنون مورد وثوق و تایید برخی منابع آماری، حقوقی و قانون‌گذاری کشور است. منافع ملی کشور برای ما مهم است. درکنار حفظ منافع کارگری و کارفرمایی، به مسائل و  منافع ملی توجه ویژه داریم. انجمن در مسائل ملی در  سطح بین‌الملل همواره یک کنش‌گر مطمئن و موثر بوده است.
در چند سال اخیر بالاخص در منطقه خاورمیانه ، کشتیرانی و دریانوردی تجاری به واسطه مناقشات سیاسی دچار تهدیدات مستمر امنیتی شده ... حمله به کشتی‌های تجاری بارها صورت گرفت و توقیف آن‌ها به وسیله کشورهای مختلف مشکل بزرگی ایجاد كرد. انجمن با ورود به حل مناقشه‌ دراین موارد گام و کار بزرگی انجام داد.
رضایی در این باره اقتصادسرآمد می‌گوید: گزارش منظم ماهیانه و سه ماهه از پرونده شکایات دریانوردان داریم که به طور مرتب و مکتوب به مراجع ذیصلاح داخلی و بین‌المللی ارسال مي‌کنیم. با رسانه‌‌ها در ارتباط هستیم و خبرها و نظرها را منعکس مي‌کنیم؛ اما سطح مطلوب حاصل نشده است و یک خبر دریایی در بین انبوهی از خبرهای دیگر گم مي‌شود و در نهایت، انعکاس دلخواه حاصل نمي‌شود. 

چهاردهم: ابتکاری برای اثرگذاری
هیات مدیره‌ها معمولا فهرستی از کسانی است که منافع مشترک دارند و از دوستان قدیمي‌ و آشناهای حرفه‌ای محسوب مي‌شوند. معمولا برای انتخابات فهرستی مي‌دهند که چهره‌های مشخصی کنار هم قرار مي‌گیرند. اما گویا در هیات مدیره انجمن صنفی اتفاق دیگری افتاده است. رضایی در این باره مي‌گوید: سیاست ما جذب حداکثری و حضور متنوع از تمامي‌گروه‌های  مختلف دریانوردی از نا محدود تا فراساحل ، از فرمانده تا ملوان و آشپز ، از افسر تا مهندس و... از شرکت‌های مختلف است. در گذشته  معمولا یک گروه خاص هیات مدیره  انجمن  را عهده دار بود و شعاع گسترده  و عمومي‌فعالیت نداشت. اما اکنون با حضور نمایندگان این گروه‌ها در هیات مدیره هفتم، باعث وسعت دید و اثر  انجمن شده است.  این رویکرد که از همه گروه ‌ها در هیات مدیریه نماینده داشته باشیم  مورد توجه و استقبال اعضا قرار گرفت و همواره اقبال‌ حداکثری عموم به لیست فراگیر بوده است. وقتی این عزیزان به عنوان عضو هیات مدیره و بازرسی انتخاب شدند، تازه متوجه عمق مسائل و تکثر و پیچیدگی مشکلات مي‌شوند. 

پانزدهم: سند چالش
جنس و ماهیت مطالبات و مشکلات دو بخش دریانوردان محدود و دریانوردان نامحدود از هم جدا هستند و ما در انجمن به طور اختصاصی به بررسی هر بخش مي‌پردازیم. در بخش محدود متوجه بسیاری از چالش‌ها و معضلات شدیم که حضور انبوه کارگران و دریانوردان خارجی به جای دریانوردان ایرانی، یکی از آن‌ها بود. این چالش مهمي‌است. مجموع این چالش‌ها را به انضمام تحلیل و راه کارهای مناسب، به مراجع ذیصلاح و قانون‌گذار منعکس کردیم که تا کنون مثمر ثمر نبوده و علیرغم پیگیری بیش از 5 سال با بی‌تفاوتی عملی سازمان‌های متولی مواجه هستیم و هر یک این مسئولیت را به دیگری پاس مي‌دهد به عبارت بهتر در مواجه با سازمان‌ها و ارگان‌های متعدد در دولت متاسفانه در واقعیت و در حوزه عمل  امر نظارت و مدیریت بر اشتغال دریانوردان بر شناورهای فراساحل و محدود در کشور متولی و مسئول ندارد و در این خلاء نظارتی جولان و تکثر دریانوردان خارجی مشغول به کار بر شناورهای ایرانی در کنار بیکاری دریانوردان ایرانی ، قلب هر ایرانی وطن‌دوستي را به درد مي‌آورد. نقض سیستماتیک قانون توسط تعدادی از مالکین و کشتی‌داران در بی‌توجهی ضابطان قانون، قصه‌ای است تکراری و بی‌پایان و در این ورطه و آشفتگی، انجمن تلاش نموده با ریشه‌یابی این مشکل و ارائه راه حل‌های منطقی با رعایت منافع ذینفعان، صدایی رسا برای دریانرودان باشد ، اما وقتی متولیان امر بی‌توجهی مي‌کنند و مسئولیت را به یک دیگر پاس مي‌دهند ، نتیجه ملموسی حاصل نمي‌شود.   

شانزدهم: خلاء برزگ
آن چه با تحلیل نقطه «افکار عمومی» در باره همه انجمن‌ها و همه فعالان و فعالیت‌های دریایی ایران – به خصوص همین انجمن صنفی دریانوردی با حجم بزرگی از فعالیت‌های داخلی و بین المللی- توی ذوق مي‌زند، نبود و کمبود خبررسانی و اطلاع‌رسانی مفید با هدف فرهنگ‌سازی موثر برای تقویت توسعه دریایی است. برای تحقق این مطالبه چه راه حلی مي‌تواند وجود داشته باشد؟ هر فعال دریایی – به خصوص در انجمن‌‌ها و دستگاه‌های دولتی- چیزی به اسم روابط عمومي‌دارند؛ اما بر روی کاغذ و چارت تشکیلاتی. در فضای بهبود افکار عمومی، فعالیت گسترده ای در شان دریا و در گستره دریایی ایران ندارند. رسانه بزرگ و مشترکی که بتوانند مسیر افکار عمومي ‌را تحت تاثیر قرار دهند ندارند. فعالیت‌های جانبی مانند نمایشگاه‌ها، معمولا ساده و بی‌جانبه اجرا مي‌شود و به طور کلی، جریان فرهنگی و رسانه ای در حوزه دریا عجیب ابتر و ناقص است. 
واقعیت امر این است که به طور کلی رسانه‌های حوزه فعالیت‌های دریایی ضعیف هستند. در بین بیش از 300 روزنامه رسمي‌کشور فقط یک روزنامه به طور مستمر و تخصصی به حوزه دریا مي‌پردازد. باقی رسانه‌ها از روزنامه گرفته تا خبرگزاری‌ها و... بخشی عمومي ‌و زیرمجموعه برای دریا دارند. رسانه‌های مجازی حوزه دریایی هم اغلب داخلی محسوب شده و شعاع اطلاع‌رسانی گسترده‌ای ندارند، ضمن این که همین مقدار هم خالی از تحلیل‌ها و بررسی‌های رسانه‌ای است و صرفاٌ به کپی  و بازتاب خبرهای همدیگر مبادرت مي‌کنند. 
رضایی با تایید موضوع، به تلاش‌هایی برای رفع این نقص‌ها اشاره کرد که عموما بنا به دلایلی- مخصوصا نبود بودجه برای تامین نیروی انسانی حرفه‌ای- ناموفق بوده است. این در حالی است که قبول دارد که دنیای امروز دنیای رسانه-فرهنگ و تبلیغات است، نقد ما را در باب ضعف فرهنگ‌سازی دریایی کشور را مي‌پذیرد؛ با این وصف، حرکتی نه از این انجمن، نه از انجمن‌های دیگر و نه از نهادهای دولتی یا شرکت‌های بزرگ برای رفع این نقیصه دیده یا شنیده نمي‌شود. رضایی این فعالیت را مستلزم هزینه مناسب مي‌داند که معمولا از سوی انجمن‌هایی که درآمد ندارند، قابل تآمین نیست. حق عضویت اعضا به عنوان منبع مالی انجمن‌ها، برای امور معمول کفایت نمي‌کند تا برسد به فعالیت‌های تکمیلی. به عنوان یک راه کار پیشنهاد شد که رسانه‌ای مانند روزنامه اقتصاد سرآمد، حامي‌ رسانه‌ای انجمن‌ها و دیگر فعالان باشد تا بتوانند با حداقل هزینه ممکن، همواره یک رسانه سراسری در کنار خود داشته باشند. این پیشنهاد برای عموم فعالان دریایی در هر سطح قابل ارائه و بررسی است.