هدف از برگزاری مسابقه «طراحی خانه بومی» در بوموسی چیست؟
​​​​​​​گروه توسعه دریامحور – امید عباسی- زمانی که از رویکرد پایداری اجتماعی و تثبیت ماندگاری جمعیت در طراحی فضای مسکونی برای ساکنان یک منطقه صحبت می‌کنیم، هدف طراحی فضاهایی زیست‌پذیر است که بتواند ضمن پاسخگویی به نیازهای متنوع ساکنان، در فراهم کردن زندگی باکیفیت همراه با آسایش و آرامش باشد. با چنین نگاهی انتشار فراخوان برگزاری مسابقه معماری طراحی خانه در جزیره بوموسی به عنوان یکی از جزایر استراتژیک ایرانی در خلیج فارس، اهمیت بالایی پیدا می‌کند.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، شهرستان بوموسی که پیش‌تر به نام ابوموسی شناخته می‌شد، متشکل از ۶ جزیره بوموسی، سیری، تنب بزرگ، تنب کوچک، فارور بزرگ و فارور کوچک بوده و مرکز آن هم جزیره ۱۲ کیلومترمربعی بوموسی است که در فاصله ۷۵ کیلومتری جنوب بندرلنگه و ۲۲۲ کیلومتری بندرعباس واقع شده است. جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و بوموسی در نزدیک‌ترین فاصله با تنگه راهبردی هرمز واقع شده‌اند که یکی از مهم‌ترین تنگه‌های بین‌المللی است و خلیج‌فارس را به دریای عمان و اقیانوس هند پیوند می‌دهد.
اواخر آبان ماه گذشته بود که مصوبه ساخت واحد‌های مسکونی در جزیره بوموسی ابلاغ و در کوتاه‌ترین زمان (حدود ۲ هفته) کلنگ احداث ۱۱۰ واحد در این جزیره توسط وزیر راه و شهرسازی به زمین زده شد. حالا و در فاصله زمانی کمتر دو ماه از ابلاغ مصوبه ساخت واحدهای مسکونی در بوموسی، فراخوان برگزاری مسابقه معماری طراحی خانه در این جزیره نیز توسط دبیرخانه آن منتشر شده است.

برنامه دولت برای اسکان پایدار در جزایر
با اقدامات انجام شده طی هفته‌های گذشته از سوی دولت، مردم استان هرمزگان نسبت به گذشته امیدواری بیشتری پیدا کرده اند که با اجرای طرح‌های مختلف و حمایت از سرمایه‌گذاران زمینه ماندگاری بومیان در جزیره بوموسی بیش از سال‌های قبل مهیا شود و شاید بتوان ظرف چند سال آینده جمعیت این جزیره را به حدود ۲۰ هزار نفر رساند. از طرف دیگر بسیاری از مسئولان می‌گویند که در حال حاضر با اجرای طرح‌هایی همچون احداث آب‌شیرین‌کن، برقراری خط مسافری و توجه به بخش‌های شیلات، کشتیرانی و... چراغ توسعه این جزیره روشن شده است.
بسیاری از مسئولان دولت چهاردهم پیش از این گفته‌اند که مسکونی‌سازی جزایر از اولویت‌های ویژه دولت در استان هرمزگان است. این اقدامات به دنبال منویات مقام معظم رهبری، سیاست مسکونی‌سازی در همه جزایر کشور بخصوص جزیره بوموسی در حال اجراست. البته در سال‌های گذشته این موضوع با ساخت خانه در جزیره بوموسی کلید خورده و بیش از 100 واحد هم در سال‌های اخیر ساخته شده است. در حال حاضر با پیگیری‌ها و حمایت‌های دولت، ساخت خانه‌های جدید در جزیره بوموسی در دستور کار قرار گرفته است و زمینی به مساحت 2.5 هکتار توسط سازمان ملی زمین و مسکن به عنوان فاز اول طراحی یک مجموعه ۴۸۰ واحدی در نظر گرفته شده است.

برگزاری مسابقه طراحی خانه بومی در بوموسی
در همین حال دبیرخانه مسابقه معماری طراحی خانه در جزیره بوموسی، ارتقای کیفیت سکونت و جبران کمبود واحدهای مسکونی در این جزیره را مهمترین خواسته برگزارکنندگان این مسابقه اعلام کرد. بر این اساس رعایت شیوه زندگی ساکنان این جزیره در طراحی خانه‌ها، کمک به جمعیت‌پذیری جزیره و تسهیل امر سکونت به عنوان مشوق جذب جمعیت پایدار و همچنین تشویق ساکنان جزیره بوموسی به تداوم سکونت از طریق امکان تبدیل به احسن خانه‌ها از دیگر خواسته‌ها و نیازهای برگزارکنندگان این مسابقه است.
دبیرخانه این مسابقه ملی معماری در تشریح اهداف برگزاری این مسابقه اعلام کرد: الگوسازی در زمینه تأمین مسکن حمایتی بر مبنای اولویت کیفیت زیست محله‌ای نسبت به کمیت تأمین مسکن، الگوسازی در زمینه توسعه‌های آتی در شهر بوموسی و تحریک توسعه پایدار، مؤثر و کم‌عارضه، دستیابی به ترکیب متوازن و متنوع از واحدهای مسکونی با رابطه توده و فضای بوم-فرهنگ سازگار به مثابه مدل کوچکی از محله و جلب توجه جامعه تخصصی و مدیریتی بر ضرورت مشارکت در محرومیت‌زدایی از نواحی دورافتاده و کم‌برخوردار از جمله اهداف برگزاری این مسابقه است. برای رتبه نخست جایزه معماری بوموسی یک میلیارد تومان در نظر گرفته شده و جوایز بعدی به ترتیب برای رتبه دوم معادل پانصد میلیون تومان، برای رتبه سوم ۳۰۰ میلیون تومان، رتبه چهارم ۱۲۰ میلیون تومان و رتبه پنجم ۸۰ میلیون تومان است.

مسکونی‌سازی جزایر نیازمند حمایت ملی
در همین ارتباط پیش از این احمد مرادی، نماینده مردم بندرعباس، قشم، حاجبی‌آباد، جزایر بوموسی، تنب بزرگ و کوچک در مجلس شورای اسلامی گفته بود: فاز نخست طرح بزرگ مسکونی‌سازی بوموسی کلید خورده و هم‌اکنون مسئولان در کنار ساخت خانه باید فراهم کردن خدمات زیربنایی و رفاهی را نیز برای اهالی جزیره در دستور کار قرار دهند.
این نماینده مجلس با بیان اینکه یکی از مشکلات مردم این جزیره تردد است، تصریح کرد: این موضوع در سفر اخیر وزیر راه و شهرسازی به ایشان اعلام شد و در حال حاضر با مساعدت دولت تعداد پرواز‌ها افزایش یافته است. البته در احکام برنامه و بودجه هم تأکید شده که برای توسعه زیرساخت‌های این جزایر بودجه اختصاصی تعلق گیرد.
اواخر آذرماه گذشته نیز سید حمید پورمحمدی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز در بازدید از جزیره بوموسی، توسعه جزایر را از اولویت‌های مهم دولت در راستای سیاست اقتصادی دریا محور دانست و اعلام کرد: در این راستا با همکاری و همدلی نیروی دریایی سپاه و استانداری هرمزگان بتوانیم برنامه‌ریزی خوبی برای توسعه جزایر به خصوص بوموسی، تنب بزرگ و کوچک داشته باشیم.

الزامات طراحی معماری مسکونی در پایداری 
باید در نظر داشت که موضوع پایداری جمعیت مشتمل بر جامعه، اقتصاد و محیط زیست است و البته به موضوعات اجتماعی، فرهنگی، فهم رابطه انسان و طبیعت و انسان‌ها با یکدیگر و همچنین مدیریت و سیاست‌گذاری عمومی می‌پردازد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که پایداری اجتماعی یکی از اجزای اصلی توسعه پایدار به شمار می‌رود که بر ارزش‌ها باورها و سنت تکیه دارد. پس از بررسی روابط انسانی در پایداری اجتماعی بحث رابطه انسان با محیط و رسیدن به توسعه پایداری در نواحی و مناطق جغرافیایی به عنوان زیرشاخه‌ای از پایداری مطرح می‌شود. با چنین نگاهی تهیه یک نقشه راه منسجم اجتماعی برای افزایش پایداری جمعیت و ماندگاری اجتماعی در جزایر ایرانی خلیج فارس اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
همچنین باید گفت که دستیابی همزمان به پایداری نظام‌های بوم شناختی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را ایجاب می‌کند با توجه به اینکه پایداری اجتماعی با تحقق چهار اصل کلیدی شامل هویت اجتماعی، نظم اجتماعی، امنیت و آسایش در دو بعد روانی و فیزیکی محقق می‌شود؛ باید برنامه‌ریزی‌هایی صورت گیرد که بتواند دربرگیرنده تمامی نیازها و الزامات حیاتی و رفاهی ساکنان جزایر شود.
از سوی دیگر بسیاری از معماران مطرح کشور می‌گویند که مسکن مطلوب فضایی است که فراهم آورنده آرامش و آسایش برای ساکن خویش باشد. شناخت و توجه به نیازهای انسان، بیش از هر پروژه‌ای در مسکن نمود پیدا می‌کند و این موضوع از چنان اهمیتی برخوردار است که می‌توان آن را مرکز دنیای فرد نامید بنابراین خانه باید در فضای درونی و جلوه بیرونی خود توقع مرکز دنیای فرد بودن را برآورده کند. این در حالی است که برای طراحی فضاهای مسکونی در جزیره بوموسی باید بسیاری از ارزش‌های انسانی، اجتماعی و بومی و فرهنگی نیز مورد توجه ویژه قرار گیرد.

آغاز مطالعه ساختار فضایی سکونتگاه‌های 
جدید ساحلی
در همین حال روز شنبه هفته جاری بود که شهرام ملکی، مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید از آغاز طرح مطالعاتی یکپارچه ساختار فضایی سکونتگاه‌های ساحلی خبر داد و در این باره گفت: این طرح که برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های منحصربه‌فرد سواحل جنوبی کشور تدوین می‌شود، دربرگیرنده همه مناطق ساحلی از خلیج فارس تا دریای عمان است.
معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: مطالعات طرح یکپارچه ساختار فضایی سکونتگاه‌های جدید ساحلی بر سه اصل کلیدی «ایجاد شهرهای اقتصادی و کارکردی»، «ارتباط مستقیم شهر و دریا» و «بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های بخش خصوصی» استوار است. ملکی تصریح‌کرد: این اصول در کنار انطباق با برنامه‌های آمایش استانی و ملی، نظیر طرح توسعه و عمران سواحل مکران و مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی، مسیر توسعه پایدار و اقتصادی در این مناطق را ترسیم می‌کند.
مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید همچنین گفت: این طرح که با همکاری متخصصان حوزه‌های شهرسازی، اقتصاد، محیط زیست و پدافند غیرعامل در حال تهیه است، به شناسایی قابلیت‌های مناطق جنوبی کشور، تدقیق محدوده‌های مناسب برای احداث سکونتگاه‌ها، برآورد جمعیت‌پذیری و تعیین نقش اقتصادی هر منطقه می‌پردازد. ملی تاکید کرد: عملیات اجرایی شهر جدید تیس نیز به طور جدی با رویکرد ارتقای ظرفیت‌های سرمایه‌پذیری و بهره‌گیری بیشینه از پتانسیل‌های بخش خصوصی، در حال پیگیری است.

برنامه ایجاد سکونتگاه‌های جدید در سواحل
اردیبهشت ماه گذشته بود که سعید غفوری، سرپرست وقت شرکت عمران شهرهای جدید در گفتگویی اعلام کرد که ۷ نقطه از ۲۷ سکونتگاه هدف‌گذاری شده در دولت سیزدهم شامل ۶ شهر جدید و یک شهرک ساحلی وارد مدار مدیریت اجرایی و فرآیند عملیاتی شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این ۶ شهر جدید و یک شهرک ساحلی، فاز اول از مدیریت اجرایی سکونتگاه‌های ساحلی محسوب می‌شوند که هم به لحاظ موقعیت و هم کارکرد به نوعی جز پروژه‌های پیشران در حوزه توسعه سواحل محسوب می‌شوند.
شهرهای جدید تیس، مکران مرکزی، شهر جدید در شهرستان جاسک، شهرهای خلیج‌فارس، بریس، کوشک وشهرک آفتاب از مجموعه سکونت گاه‌هایی هستند که ضمن داشتن نقش و کارکردهای متنوع اقتصادی و اجتماعی، تلاشی برای ارائه الگوهای جدیدی از شهرسازی و معماری متناسب با شرایط اقلیمی در عین حال توان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است.
برای تمامی این نقاط طرح‌های مکان‌یابی، ضرورت سنجی و جامع تهیه شده و برخی از آنها طرح تفصیلی و آماده سازی و معماری نیز دارند؛ همچنین برای تمامی این سکونتگاه‌ها، مطالعاتی در قالب نظام تأمین مالی و سرمایه گذاری با هدف جذب توان‌های بخش خصوصی تهیه شده و در این مرحله بسته‌های مشخصی برای ارائه به سرمایه گذاران داخلی و خارجی آماده شده است.