فرهاد شرف پور- روستای تاریخی پی پشت وجامعه محلی جزیره جهانی قشم میزبان  رویداد فرهنگی «گماش»معرفی دریانوردان و لنج سازان منطقه تمدنی تنگه هرمز و خلیج فارس و پاسداشت میراث ناملموس و گنجینه های میراث انسانی این جزیره بود. برگزاری این رویداد فرهنگی در جزیره جهانی قشم مهد تمدن خلیج فارس فرصتی گرانبها برای بزرگداشت تاریخ و میراث ارزشمند دریانوردی جنوب ایران و هنر اصیل لنج سازی و دریانوردی است که از مهم ترین نمادهای هویت و فرهنگ این خطه از ایران به شمار می رود.
اجرای برنامه های جذاب آیینی، هنرهای بومی و سنتی، هنرنمایی موسیقایی، سخنرانی های علمی - فرهنگی و شگفتانه های خاطره ساز برای نکوداشت گنجینه های انسانی از جمله برگزاری مراسم رزیف و موسیقی محلی، آوای دریای «هویامال»، قطعه ایران دیار سربلند، روایت دریانوردان ایران، تقدیر از مفاخر دریانوردی و لنج سازی جزیره قشم و رونمایی از جاده دریایی ابرایشم از خلیج فارس تا دریای چین و کتاب جهاز هوزاری نوشته رشاد عقیلی از دیگر برنامه های این رویداد فرهنگی است.
ثبت دانش و مهارت لنج سازی و دریانوردی در قشم به عنوان مرکز تمدن خلیج فارس در فهرست یونسکو در سال ۲۰۱۱ به منزله به رسمیت شناختن این هنر و سنت تاریخی ایران زمین است.
این ثبت نشان دهنده اهمیت لنج سازی و دریانوردی در فرهنگ و هویت مردم منطقه خلیج فارس و همچنین تاکید بر حفظ و انتقال این دانش و مهارت به نسل های آینده محسوب می شود، میراثی که عامل اصلی شکل گیری ارتباطات میان فرهنگی در جنوب ایران است.
صنعت لنج سازی از دیرباز در ایران به شیوه سنتی (ساخت شناورهای چوبی) در کرانه های خلیج فارس و دریای عمان رایج بوده و از صنایع بومی بندرهای جنوب کشور به شمار می رود.
«لنج» در اصل یک قایق بزرگ موتوری با عرشه باز یا نیمه باز است که نام آن در فارسی از واژه انگلیسی (launch) گرفته شده است.وجود کارگاه های مختلف لنج سازی و ایجاد مشاغل مرتبط به این صنعت ...
در جزیره زیبای قشم، زمینه جذب و کارآفرینی برای نیروهای زیادی را در نواحی ساحلی سرزمین آب و آفتاب فراهم کرده است.
به طور کلی برخی از روستاها و شهرهای بندری جزیره قشم به صید ماهی و برخی به دریانوردی و برخی دیگر مثل روستاهای «پی پُشت»، «گوران»، «سرریگ» در نزدیکی شهرهای «لافت» و «پی پُشت» به ساختن لنج معروفند و با حضور در این مناطق می توان تعداد اندکی از کارگاه های لنج سازی را دید و از نزدیک با مراحل ساخت لنج آشنا شد. استادان صنعت لنج سازی در گذشته های نه چندان دور در استان هرمزگان به ویژه جزیره زیبای قشم نسل اندر نسل به کار ساخت لنج چوبی در انواعی با نام های «سماچ»، «حوری»، «سمعه»، «بیتل»، «زاروگه»، «شوعی»، «کتر»، «تشاله»، «منشوه»، «بغله»، «منجی»، «بگاره»، «کچی»، «جالبوت» و «پاکستانی» اشتغال داشته اند.
از لنج ها بیشتر برای صید و برخی برای حمل بار استفاده می شود که می توان به لنج های «تَرتَری»، «بوم»، «سَمبوک»، «پاکستانی» و «تشالِه» اشاره کرد که اسکله های باسعیدو، سلخ و سوزا از لحاظ داشتن این لنج ها در جزیره قشم مشهورند.
شکل ظاهری لنج ها با هم متفاوت اند به عنوان مثال «سَمبوک» دارای نوک تیز و از نوع لنج صیادی است و «بوم» دارای جثه بسیار بزرگ، قسمت جلوی آن پهن و از نوع لنج باری است.
البته لنج دارای قسمت های مختلفی است که هر یک نام نامی برای خود دارند، «تَفَر» قسمت عقب لنج، «خَن» قسمت داخلی بدنه و انبار لنج، «کِوِن» یا قُمباره (اتاق ناخدا) و آشپزخانه نیز «سِلِیدون» خوانده می شود.
ساخت یک لنج در گذشته بسیار طولانی بود ولی اکنون به کمتر از یک سال می رسد. در ساخت قسمت های مختلف لنج از چوب های مختلفی استفاده می‌شود که چوب «ساج هندی» از مهمترین آنها است.
برای ساخت لنج، نخست اسکلت یا بِیس آن را می‌سازند و سپس ساخت قسمت های مختلف لنج ادامه پیدا می‌کند. وسایل ساخت لنج را نیز می‌توان از میراث های مادی هر مکان دانست. «اشِکِنه» یا چکش چوبی، «میشار» یا اره، «گُبان» یا تراز و میخ از وسایل اصلی صنعت لنج سازی است.البته لنج به همراه خود یک خرده فرهنگ تو در تو دارد. خرده فرهنگ دریانوردی، نحوه برخورد با طبیعت و در کنار آن، دیدگاه زنان بومی نسبت به ناملایمات طبیعی، همچنین خرده فرهنگ جاشوها و ناخدا در هنگام سفرهای طولانی همه قابل تعمق می باشند. به عنوان مثال مراسم بادبان کشی یا «هوزا» در گذشته برای پیش بازی ملوانان انجام می‌شد. در این مراسم سرود هایی از رنج و حوادث دریانوردی و سفرهای طولانی به آفریقا خوانده می شود.
آنچه بسیار مهم است لنج از لحاظ پیوستگی میراث کهن اهمیت دارد. فن لنج سازی، وسایل لنج سازی، فن دریانوردی، صیادی، آیین‌های اهالی برای روبرو شدن با جاشوها، خرده فرهنگ جاشو و ناخدا در سفر و سیستم‌های اجتماعی در ساخت لنج از این جمله‌اند.
دانش ساخت لنج سنتی ایرانی و دریانوردی در حوزه خلیج فارس در تاریخ ۲۷ نوامبر سال ۲۰۱۱ به عنوان هشتمین اثر ناملموس ایرانی در ششمین اجلاس میراث ناملموس سازمان یونسکو که در جزیره بالی اندونزی برگزار شد، ثبت جهانی شد.
بر اساس آثار و شواهد به دست آمده از بندرگاه های تاریخی ایران در سواحل خلیج فارس مشخص شده است که ایرانیان دست کم از زمان ایلامیان از سواحل خلیج فارس بهره گیری های مختلف داشته اند.
هنوز هم در بسیاری از شهرهای استان بوشهر و هرمزگان صنعت سنتی لنج سازی، تجارت و دریانوردی با لنج برقرار است و لنج سازان (گلافان)، دانش این صنعت را نسل به نسل در خانواده ها از پدر به پسر منتقل کرده اند.