لزوم تسهیل سرمایه‌گذاری در بنادرایران
​​​​​​​گروه صنایع دریایی- امیدمتین - توسعه زیرساخت‌های بندری و صنایع دریایی کشور یکی از بخش‌های مهم اقتصاد ایران است که می‌تواند نقش بسیار موثری در رونق تولید، ایجاد اشتغال پایدار و بهبود شرایط اقتصادی کشور داشته باشد. برای دستیابی به توسعه و پیشرفت موردنظر جهت این حوزه، جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی جدید اهمیت بالایی دارد؛ موضوعی که با توجه به نام‌گذاری سال جدید می‌تواند به‌طور ویژه در دستور کار قرار گیرد.
به گزارش «روزنامه سرآمد» رهبر معظم انقلاب اسلامی در آغاز سال1404، شعارسال را «سرمایه‌گذاری برای تولید» اعلام کردند؛ شعاری که نشان از اهمیت ویژه‌ تقویت بخش تولید و نقش سرمایه‌گذاری در بهبود وضعیت اقتصادی کشور دارد. این رویکرد، در راستای سیاست‌های کلی نظام و برنامه‌های توسعه‌ای کشور، بر ضرورت بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی و ایجاد بسترهای مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری تأکید دارد.
کارشناسان معتقدند که برای دستیابی به اهداف پیش‌بینی‌شده در شعار سال1404، موضوع تأمین امنیت سرمایه‌گذاری دارای اهمیت بسیار بالایی است. سرمایه‌گذاران داخلی و حتی خارجی متمایل به سرمایه‌گذاری در کشور باید از ثبات و امنیت سیاسی و اقتصادی اطمینان داشته باشند. هرگونه منازعات غیرقابل پیش‌بینی و شرایط بی‌ثبات منجربه فرار سرمایه شده و خلاف اهداف توسعه‌ای کشور است.
از طرف دیگر، تسهیل‌گری دولت و ایجاد زیرساخت‌های لازم نیز از موضوعاتی است که باید مورد توجه باشد. در این میان دولت باید با کاهش مداخله‌گری، تلاش برای تثبیت نرخ ارز و رفع مشکلات متاثر از روش‌های تخصیص ارز، کاهش بوروکراسی، تسهیل فرآیندهای صدور مجوز در بخش‌های مختلف تولید و واردات ماشین‌آلات و فناوری و ارائه‌ مشوق‌های اقتصادی، محیطی مناسب برای سرمایه‌گذاری و تولید ایجاد کند. بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل، انرژی، توجه ویژه به تامین برق و گاز موردنیاز واحدهای تولیدی و توسعه فناوری اطلاعات نیز از جمله اقدامات کلیدی در این راستاست.
در کنار برنامه‌ریزی به منظور جذب سرمایه‌گذاری خارجی نیز باید شرایطی فراهم شود که نقدینگی موجود در کشور به جای بازارهای غیرمولد مانند طلا و ارز، به سمت تولید هدایت شود. طبق آمارهای رسمی، حجم نقدینگی در کشور به حدود 9500هزار میلیارد تومان رسیده است. در نگاه اول، این رقم قابل‌توجه می‌تواند فرصتی برای سرمایه‌گذاری در تولید باشد، اما از منظر اقتصادی، نقدینگی به‌خودی‌خود یک منبع مالی مستقل نیست، بلکه معیاری از تعهدات و جریان‌های مالی موجود در اقتصاد است. از‌این‌رو، به جای تمرکز صرف بر هدایت نقدینگی، اصلاح ساختارهای اقتصادی و رفع موانع ساختاری برای سرمایه‌گذاری ضروری است.

اهمیت سرمایه‌گذاری برای تولید 
در صنایع دریایی
با نام‌گذاری سال1404 به‌عنوان سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» بخش‌های مختلف اقتصاد و اجتماع کشور می‌توانند با برجسته کردن ظرفیت‌های عظیم صنایع دریایی ایران و جلب سرمایه‌گذاری، نقشی کلیدی در تبدیل کشور به یک قدرت دریایی منطقه‌ای ایفا کنند. بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران معتقدند که صنایع دریایی به‌عنوان یکی از حوزه‌های استراتژیک و دارای ظرفیت‌های عظیم اقتصادی، نیازمند توجه ویژه‌ای است. ایران با برخورداری از بیش از ۵۸۰۰کیلومتر خط ساحلی در شمال و جنوب کشور و دسترسی به آب‌های آزاد، پتانسیل بالایی برای تبدیل‌شدن به یک قدرت دریایی منطقه‌ای و جهانی دارد. بااین‌حال، این ظرفیت‌ها تاکنون به‌طور کامل مورد بهره‌برداری قرار نگرفته‌اند.
فرهنگ‌سازی و افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت دریا و نقش آن در اقتصاد ملی است. ایران، با وجود موقعیت جغرافیایی ممتاز خود، هنوز نتوانسته است جایگاه شایسته‌ای در بهره‌برداری از منابع دریایی به‌دست آورد. یکی از چالش‌های اصلی توسعه صنایع دریایی در ایران، کمبود سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی است و با شفاف‌سازی فرصت‌های موجود، کاهش ریسک‌های ادراکی و جلب اعتماد سرمایه‌گذاران، این خلأ را پر می‌کند.
اطلاعاتی درباره سودآوری پروژه‌های بندری، حمل‌ونقل دریایی یا ساخت کشتی که همگی از پتانسیل‌های بالقوه ایران محسوب می‌شوند، نیز موجب می‌شود تا کشتی‌سازی و کشتی‌داری به‌عنوان یکی از زمینه‌های پرسود در صنایع دریایی، فرصت‌هایی استثنایی برای سرمایه‌گذاری ارائه کنند. با معرفی این فرصت‌ها و برجسته کردن سودآوری و پایداری این صنعت، می‌توان نقش اساسی در ترویج و توسعه آن ایفا کرده و سرمایه‌گذاران را به مشارکت در پروژه‌هایی نظیر ساخت شناورهای تجاری یا نوسازی ناوگان دریایی ایران تشویق کرد.
تجربه کشورهای دیگر نشان‌دهنده تأثیر عمیق رسانه‌ها در توسعه صنایع دریایی است. چین یکی از بارزترین نمونه‌هاست. این کشور با اجرای ابتکار «پهنه و راه» توانسته شبکه‌ای گسترده از همکاری‌های دریایی بین المللی ایجاد کند. در کشورهای توسعه‌یافته مانند نروژ و سنگاپور نیز رسانه‌ها به‌عنوان ابزاری برای ترویج فرهنگ سرمایه‌گذاری و توسعه صنایع دریایی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در این کشورها، دولت‌ها با حمایت از رسانه‌ها و ایجاد فضای مناسب برای فعالیت آن‌ها، افکار عمومی را به سمت اولویت‌های اقتصادی هدایت کرده‌اند. 
به نظر می‌رسد با افزایش آگاهی عمومی، جلب سرمایه‌گذاری، تقویت برندینگ و تسهیل سیاست‌گذاری، این ابزار قدرتمند قادر است صنایع دریایی ایران را به جایگاه شایسته‌اش در اقتصاد ملی و بین‌المللی برساند. با این حال، تحقق این هدف نیازمند رفع موانع موجود، از جمله کمبود تخصص و حمایت مالی و همچنین ایجاد هماهنگی میان رسانه‌ها و نهادهای مرتبط است. با برنامه‌ریزی صحیح و بهره‌گیری از تجربه‌های موفق جهانی، می‌توان از ظرفیت‌های موجود برای تبدیل ایران به یک قدرت دریایی منطقه‌ای استفاده کرد و گام‌های بلندی در مسیر توسعه پایدار برداشت.

سیمای سرمایه‌گذاری در بنادر و صنایع دریایی
دی ماه سال گذشته بود که مسئولان سازمان بنادر و دریانوردی کشور اعلام کردند با ایجاد زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری از سوی سازمان بنادر و دریانوردی منجربه تحقق جذب سرمایه‌گذاری به ارزش روز بالغ بر 2200هزار میلیارد ریال در قالب انعقاد 362فقره قرارداد فعال با بخش غیردولتی تا آذرماه1403 شده است. بدین ترتیب بالغ بر 233میلیون تن ظرفیت انبارش انواع کالاها از طریق بخش غیردولتی داخلی و خارجی در بنادر تجاری کشور ایجاد شده یا در حال تکمیل است. به‌طور متوسط نرخ رشد سالانه سرمایه‌گذاری در بنادر کشور حدود 24درصد بوده است و در راستای تحقق سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی ایران، برنامه هفتم توسعه و همچنین سیاست‌های ابلاغی توسعه دریامحور با تغییر رویکرد در زمینه فرآیند سرمایه‌گذاری، ضمن شفاف‌سازی در واگذاری فرصت‌های سرمایه‌گذاری به بخش غیردولتی، رشد 150درصدی در ارزش سرمایه‌گذاری پروژه‌های غیردولتی طی دوره 3سال گذشته نسبت‌به دوره مشابه منتهی به سال1400 را شاهد هستیم. همچنین از ابتدای سال گذشته، 2میلیون و 650هزار تن ظرفیت جدید از طریق بخش غیردولتی به بهره‌برداری رسیده است. بیش از 2میلیون تن سیلوی نگهداری غلات از طریق بخش غیردولتی ساخته شده و به همین میزان نیز انعقاد قرارداد با بخش غیردولتی داخلی و خارجی در دست اجراست و بالغ بر یک‌میلیون و 200هزار تن مخازن نفتی نیز در حال بهره‌برداری و حدود یک‌میلیون تن نیز در حال ساخت و انعقاد قرارداد است و خوشبختانه ظرفیت مطلوبی را برای توسعه ترانزیت و همچنین بانکرینگ ایجاد کرده است.
از طرف دیگر- اواخر دی‌ماه- فرشاد مقیمی، رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع در همایش ملی صنایع دریایی و دریانوردی ایران در دانشگاه خلیج‌فارس بوشهر با بیان اینکه طرح‌های اقتصاد دریامحور براساس سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری یکی از مهم‌ترین محور‌های توسعه پایدار کشور است، اظهار داشت: این مهم در قالب برنامه هفتم توسعه به آن توجه ویژه‌ای شده است. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه رئیس‌جمهور به‌صورت هفتگی در جلسه اقتصاد دریامحور حضور دارد، گفت: ۷ استان در کشور در عرصه اقتصاد دریامحور نقش مهم و تاثیرگذاری دارند که بوشهر جزو استان‌های مهم در این حوزه محسوب می‌شود. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت سرمایه‌گذاری در عرصه تحقیق، توسعه و استقرار صنایع دریامحور در جهان را ۱۷۰۰میلیارد دلار اعلام و خاطرنشان کرد: سهم سرمایه‌گذاری ایران در عرصه تحقیق و توسعه اقتصاد دریامحور ۲۰میلیارد دلار است. رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع حجم فعالیت‌های صنعتی دریامحور در جهان را ۱۵۰۰میلیارد دلار اعلام و اضافه کرد: براساس برنامه‌ریزی این میزان تا سال۲۰۳۰ به بیش از ۲۵۰۰میلیارد دلار افزایش می‌یابد. مقیمی فضای فعالیت‌های ایران در عرصه صنعت دریا را ۵۰۰میلیون دلار ذکر و تصریح کرد: بر اساس برنامه‌ریزی تا سال۱۴۱۰ سرمایه‌گذاری در صنعت دریا ایران به ۸میلیارد دلار افزایش می‌یابد.
از سوی دیگر، برخی کارشناسان معتقدند که اشتغالزایی صنعت دریایی و توسعه اقتصاد دریا در بسیاری از کشورها مورد توجه است و ایران نیز باید برای این مهم برنامه‌ریزی داشته باشد. در حال حاضر برخی کشورها از ظرفیت دریا و سواحل اطراف خود بهره‌برداری می‌کنند و ژاپن از جمله کشورهای مطرح در حوزه اقتصاد دریاست که به‌طور کامل در آب احاطه شده و توانسته از این طریق بنادر، حمل‌ونقل و صنایع دریایی خود را رونق دهد و اشتغالزایی کند. کشورهایی مثل ترکیه که هم‌مرز با چند دریا هستند نیز از این ظرفیت برای رشد و توسعه اقتصاد خود استفاده کرده‌اند، چراکه این مسئله نقش حیاتی در اقتصاد این کشورها دارد؛ بنابراین لازم است زیرساخت‌های لازم برای توسعه صنایع دریایی در کشور فراهم شود تا از این طریق صادرات غیرنفتی را فعال‌تر کنیم. هم‌اکنون در کشورهایی که به اقتصاد دریا روی آورده‌اند، دولت‌ها با در اختیار گذاشتن کشتی‌های مدرن یا اختصاص وام‌های ارزان و کم‌بهره، صنعت دریایی را ارتقاء داده‌اند و از طریق صید ماهیان و آبزیان، ساخت کشتی و حمل بار افراد بسیاری مشغول به کار شده‌اند. متاسفانه ما همچنان به سبک ۴۰سال قبل با لنج‌های قدیمی ماهیگیری می‌کنیم، درحالی‌که ساخت کشتی، حمل بار، آبزی‌پروری، صید و صیادی، فرآوری و بسته‌بندی آبزیان و صادرات آن یک چرخه ارزشمند به‌شمار می‌رود، لذا تاکید ما بر توسعه اقتصاد دریاست و باید از این پتانسیل و مزیت بزرگ برای رشد صادرات غیرنفتی و رونق تولید و اشتغال بیش از گذشته استفاده کنیم. همچنین برخلاف کشورهای همسایه سهم اندکی در اقتصاد دریا و استفاده از منابع طبیعی مشترک داریم، در حالی که ارزش‌افزوده و اشتغالزایی بالایی به‌دنبال دارد.

لزوم تسهیل سرمایه‌گذاری در بنادر
سرمایه‌گذاری در بخش بندری یکی از ارکان مهم توسعه اقتصادی کشورها، به‌‌‌ویژه برای کشورهایی با موقعیت ژئوپلیتیکی همچون ایران، به‌‌‌شمار می‌‌‌آید، اما در سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاران این حوزه با چالش‌‌‌های متعددی مواجه شده‌‌‌اند. یکی از مسائل اصلی در میان چالش‌‌‌ها و فرصت‌‌‌های سرمایه‌گذاری در بنادر کشور، تاثیر تحریم‌‌‌ها و کاهش سرمایه‌گذاری‌‌‌های خارجی است که از طریق ارائه راهکارهایی همچون اصلاح تعرفه‌‌‌ها، توسعه زیرساخت‌‌‌ها و همکاری‌‌‌های بین‌المللی قابل انجام است. در همین راستا، شفافیت بیشتر در سیاست‌‌‌ها و فراهم‌‌‌سازی محیطی امن‌‌‌تر برای سرمایه‌گذاری می‌تواند به جذب بیشتر سرمایه‌گذاران کمک کند. به‌طور کلی، اگرچه چالش‌‌‌هایی در جذب سرمایه‌گذاران وجود دارد، اما با اصلاحات و بهبود شرایط اقتصادی و لجستیکی، بنادر ایران می‌توانند به‌عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه اقتصادی کشور شناخته شوند.
یکی از دغدغه‌‌‌های اصلی سرمایه‌گذاران، احساس رقابت با سازمان بنادر و دریانوردی است. در حالی که سازمان باید به‌‌‌عنوان حامی و مشوق بخش خصوصی عمل کند، در بسیاری از موارد سرمایه‌گذاران احساس می‌کنند که سازمان به‌‌‌ جای تسهیل فرآیندها، رقیب آن‌ها شده است. در این میان وظایف حاکمیتی سازمان بنادر براساس قانون مشخص است، اما در بعضی از موارد این احساس برای سرمایه‌گذاران وجود دارد که سازمان در مواردی که سهم دارد گاه در سیاست‌گذاری‌‌‌ها و تدوین آیین‌‌‌نامه‌‌‌ها از سوی آن‌ها اعمال‌نظر می‌کند. این در حالی است که سازمان نباید به این سمت حرکت کند، بلکه صرفا ضمن ریل‌گذاری و سیاست‌گذاری باید مشوق بخش خصوصی بوده و هرگز در شرایط رقابت با این بخش قرار نگیرد که موجب بی‌انگیزگی یا سایر موارد سلبی دیگر شود.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که باید برخی نگاه‌های موجود تغییر کند و بنادر برای سرمایه‌گذاری جذاب باشد تا انگیزه ایجاد شود. سرمایه‌گذاران بخش خصوصی توقع آنچنانی ندارند؛ اولین توقع آن‌ها این است که بتوانند براساس قوانین جاری کشور و قانون تجارت فعالیت، پیش‌بینی و برنامه‌‌‌ریزی کرده و به ازای سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته، اطمینان بازگشت سرمایه را داشته باشند. همچنین سرمایه‌گذاران باید از حمایت‌‌‌های ویژه‌‌‌ای برخوردار شوند، به‌‌‌ویژه آن‌هایی که پیش از تحریم‌‌‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌‌‌اند. این حمایت می‌تواند شامل تمدید زمان قراردادها و تسهیل شرایط وجوه التزام باشد. مشکلات ناشی از تحریم‌‌‌ها و عدم‌دسترسی به تجهیزات و قطعات ضروری، نیازمند یک راهکار فوری است. تسهیل روند خرید و انتقال پول برای خرید تجهیزات باید در اولویت قرار گیرد. ضرورت کاهش تعداد نهادهای نظارتی و تسهیل رویه‌‌‌ها برای افزایش کارایی و کاهش کندی فرآیندها باید مورد توجه قرار گیرد. در حال حاضر، اضافه شدن نهادهای نظارتی مختلف به جای بهبود وضعیت، مشکلات بیشتری ایجاد کرده است.