بررسی آغاز احداث ۱۸ سد جدید بر روی رودخانه ولگا

ضرب آهنگ مرگ خاموش سواحل جنوبی دریای خزر

گروه اقتصاد دریا - فرزاد علیزاده  - ساخت ۴۰ سد و آغاز احداث ۱۸ سد جدید توسط روسیه بر روی رودخانه ولگا به عنوان منبع اصلی تأمین آب دریای خزر خطری جدی است. این اقدام با کاهش ۲۲ درصدی ورود آب به دریای خزر طی چهار سال اخیر، خطر خشک شدن خلیج گرگان را سریع تر کرده و ممکن است این خلیج را به سرنوشت دریاچه ارومیه دچار کند.
از سفر اسفند ماه سال گذشته رئیس جمهور به استان گلستان چندی نگذشته بود که اخبار میانکاله دوباره بر سر زبان‌ها افتاد: ایجاد قطب گردشگری در شمال، تبدیل آشوراده به کیش شمال و استفاده حداکثری از ظرفیت پناهگاه حیات وحش میانکاله حرف‌هائی بود که شنیده می‌شد.
به گزارش اقتصاد سرآمد، فرزاد علیزاده، فعال محیط زیست با ارایه یادداشتی نوشت: در حالیکه قوه قضائیه در دولت قبل و به ریاست ابراهیم رئیسی، بر اساس قوانین جاری و با تلاش بی وقفه فعالان محیط زیست دستور توقف و ممنوعیت هرگونه گردشگری خارج از ظرفیت را در آشوراده صادر کرده بود.  همزمان با آن سفر، شروع عملیات احداث مجتمع  پتروشیمی میانکاله  در مجاورت ذخیره گاه زیست کره،  نگرانی‌ها را بیش از پیش افزایش داد و علی‌رغم اوج گرفتن واکنش ها و اعتراضات افکار عمومی،  پیمانکار پروژه بی توجه به مخالفت‌ها و ممانعت‌های حقوقی و قانونی به کار خود ادامه می داد!در این یادداشت به ایسنا آمده است: در خصوص حساسیت های محیط زیستی پناهگاه حیات وحش میانکاله کافی است بدانیم که شبه‌جزیره میانکاله و آشوراده که جزئی از میانکاله است، با نام پناهگاه حیات‌وحش سایت رامسر و در چارچوب کنوانسیون بین المللی رامسر و نیز  با عنوان ذخیره گاه زیست‌کره در سطوح ملی و جهانی(MAB) ثبت  شده است.
همچنین بر اساس کنوانسیون حفاظت از گونه های مهاجر که در مجلس شورای اسلامی نیز تبدیل به قانون شده است، پناهگاه حیات وحش میانکاله و شبه جزیره آشوراده به عنوان بخش جدائی ناپذیر از آن زیستگاه دائمی و موقتی ۲۵۰ گونه از پرندگان آب زی کنار آب زی و شکاری در این زیستگاه است.
این جزیره به دلیل وجود بوته زارهای فراوان زیستگاه قرقاول خزری است گونه ای که در لیست iucn  از گونه های در معرض خطر محسوب می‌شود، از میان پرندگان شکاری جزیره آشواده می‌توان به  سُنقر تالابی، سارگَپه معمولی ، سارگپه پابلند، لَیل،  دلیجه ، شاهین، قِرقی، پیقوُ، تُرُمتای، بَحری، سُنقر سفید و خاکستری، طَرلان، عقاب خالدار بزرگ، عقاب اِستپی ،عقاب اِمپریال و عقاب دریایی دم سفید اشاره کرد که اکثر آنها خصوصا عقاب دریایی دم سفید، در لیست گونه های حمایت شده ملی و بین المللی است.
ملاحظات محیط زیستی شامل بر موارد فوق نشان می‌دهد که ایجاد گردشگری خارج از ظرفیت آنگونه که مدنظر مدیران محلی است چه صدمات جبران ناپذیری  به میانکاله وارد خواهد کرد.
اما ابعاد تهدیدات این منطقه به همین جا خلاصه نمی شود، چنانکه در آن سفر استانی ابراهیم رئیسی یک تصمیم دیگر نیز گرفته شد: احیای خلیج گرگان!
در نگاه اول این خبر می‌توانست خوشحال کننده باشد اما وقتی به تجربه‌های قبلی در احیای اکوسیستم هائی مثل دریاچه ارومیه و... نگاه می اندازیم بیشتر از همیشه احساس خطر می‌کنیم.
خلیج گرگان بخش مهمی از اکوسیستم پناهگاه حیات وحش میانکاله تلقی می‌شود.
خلیج گرگان و اطراف جزیره آشوراده  زیستگاه فیل ماهی است که از جمله ماهیان خاویاری به حساب می اید  کُلمه و شاه کولی نیز دوگونه در شرف تهدید هستند که به دلیل  صید بیش از حد و رفت و آمد قایق های موتوری در منطقه در معرض انقراض قرار دارند از آنجائی که  ۴۰ درصد خاویار ایران از منطقه آشوراده به دست می آید و از آنجایی که کُلمه غذای اصلی فیل ماهی است، انقراض کُلمه به انقراض فیل ماهی و خاویار منجر خواهد شد.
این درحالی است که قریب به اتفاق رودخانه‌های منطقه همچون  کلت، رستمکلا، کوهستان، عباس آباد، خلیل محله، بهشهر، پاسند، لمراسک )رودخانه تیرتاش(، رودخانه کلاک، ریحان آباد )ولمازو(، رکاوند، گلوگاه، باغو، گز، کارکنده ومهمترین آنها  قره سو که قرار بود به خلیج گرگان منتهی شوند و خلیج تشنه گرگان را سیراب می‌کنند، به دلیل گسترش بی رویه کشاورزی و مصارف صنعتی رمقی برایشان برای  انتقال آب به خلیج گرگان باقی نمانده است .
و به جای آن روزانه هزاران لیتر پساب و فاضلاب شهری ، روستائی و صنعتی از طریق پهنه جنوبی خلیج گرگان از بهشهر و قره تپه ..تا گلوگاه و بندر ترکمن وارد خلیج گرگان می‌شود که اکوسیستم منطقه را به خطر انداخته است از آنجایی که نور در محیط های دریایی مهمترین عامل فتوسنتز، تنظیم دما و نیز توزیع تراکم و فراوانی فیتوپلانگتونها و گیاهان آبزی به خصوص در نواحی کم عمق آب است، لذا تغییر در میزان شفافیت آب عامل تهدید کننده ای برای اجزای حیاتی اکوسیستم محسوب می‌شود.این آلودگی موجب افت کیفیت آب و منابع غذایی شده  و  به عامل تهدیدکننده ای برای حیات بی مهرگان و پرندگان منطقه تبدیل خواهد شد.
اما در میان گونه های جانوری متعدد دریای کاسپین، فوک ها تنها پستانداران این بزرگترین دریاچه ی آب شور جهان هستند؛ از این رو، فوک خزری  را شاید بتوان یکی از مهمترین و شاخص ترین گونه های حیات وحش در جزیره آشوراده نامید.
فوک خزری، چندی پیش در فهرست سرخ  IUCN از طبقه “آسیب پذیر” به طبقه “درمعرض انقراض” منتقل شد و این به معنای وخیم شدن شرایط ادامه حیات این گونه است.
در پهنه ی جنوبی جزیره آشوراده،  همان ساحل کم عمقی که محل تغذیه پرندگان مهاجر است  گهگاه فوک خزری در حال انقراض نیز دیده شده است. منطقه ای که روزانه  حجم عظیمی از فاضلاب در حاشیه اسکله بندر ترکمن به خلیج گرگان می ریزد.
این نگرانی زمانی به اوج خود می‌رسد که به نظر مقامات استانی بدون توجه به حساسیت های محیط زیستی پناهگاه حیات وحش میانکاله در قالب طرح لایروبی مجاری ورودی آب به خلیج گرگان،  در پشت پرده همچنان مقاصد گردشگری را دنبال می‌کنند.
بر اساس طرحی که توسط مشاور پروژه ی لایروبی و انتقال آب به  خلیج گرگان منتشر شده است چندین راهکار پیشنهاد شده است
لایروبی و بازگشایی کانال خزینی و احداث جتی سنگی
 احداث کانال ارتباطی جدید با دریای خزر در غرب زبانه میانکاله به همراه احداث جتی سنگی
 لایروبی و بهسازی کانالهای آشوراده و چپقلی در دهانه خلیج گرگان
 لایروبی و بهسازی کانال چپقلی و لایروبی و بازگشایی کانال خزینی و احداث جتی سنگی
ضرب آهنگ مرگ خاموش سواحل  جنوبی دریای خزر
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه