افغانستان مانع رسیدن آب به هامون، «اقتصادسرآمد: گزارش می‌دهد

سرنوشت مبهم سومین دریاچه ایران

گروه انرژی - تالاب بین‌المللی هامون سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریای خزر و دریاچه ارومیه، هفتمین تالاب بین‌المللی جهان و یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در ایران است. البته به نظر می رسد که دیگر باید برای این تالاب ارزشمند از فعل «بود» استفاده کرد چون دیگر حتی یک قطره آب هم ندارد و به طور کامل خشک شده است؛ هامون تالابی تاریخی است به طوری که تیمور لنگ از این دریاچه چنین یاد می‌کند: «امیر سیستان مرا سوار بر کشتی کرد و روی دریاچه هامون گردش داد و به من گفت که در دوره رستم وسعت این دریا بیش از این بود که می‌بینی» ، البته الان دیگر جز دشتی خشک از آن عظمت باقی نمانده است.
به گزارش اقتصادسرآمد، سال‌هاست لب هامون تَر نشده به آب. قایق‌ها به اعتصاب پشت کرده‌اند به آفتاب. جای آب و تورهای ماهیگیری را خارها پر کرده‌اند. خارهایی خوش به مذاق بُزها. نوای گوش‌نواز آب از همان سال‌ها پیش رخت بست از هامون و صدای زنگوله بزغاله‌ها ماند به جا. هامون سال‌هاست به ماتم نیزارها نشسته. آب که عقب نشست خاک جایش را پُر کرد در غیاب آب از تورهای پُر از ماهی و نیزارهایی که می‌شدند سبدوکیف حصیری هم خبری نیست. هامون سرزمین خاک شده. دیار مردان به سایه نشسته از غم بی‌آبی. مردانی که در دوردست‌های هامون خشک، صیادی را به‌خاطر می‌آورند برای تاب روزهای سخت امروزشان.
سال ها دولت ایران تلاش زیادی کرد تا حقابه خود را از هیرمند بگیرد، در روزهای ۲۵ تا ۲۷ خرداد ماه امسال در بیست و پنجمین اجلاس کمیته مشترک کمیساران آب هیرمند که در تهران برگزار شد وزارت نیرو با جدیت معاهده ۱۳۵۱ که همان حقابه ایران از هیرمند است را از شرکت کنندگان افغانستانی حاضر در نشست پیگیری کرد اما چندی پیش علی سلاجقه معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد که مسئولان افغانستان زیر بار اعداد و ارقام ایران در خصوص حقابه هیرمند نمی‌روند.
مرگ سومین دریاچه ایران، مسئولان
 بیدار شوید 
یحیی حیدری، کارشناس و کنشگر محیط زیست و آب به اقتصادسرآمد گفت: با تکمیل شدن بند کمال خان در افغانستان این حقابه از هیرمند به هامون نرسید و این دریاچه بزرگ را با خشکی مواجه ساخت.
ورود یک به یک دریاچه ها به سرخط خبرها 
وی افزود: خشکیدگی دریاچه هامون که از دو دهه پیش آغاز شد، در سال‌های گذشته بارها به اخبار راه پیدا کرده است. هر از چند گاهی هم خبری درباره احیای آن منتشر شده است تا این که خبر رسید مجامع بین‌المللی، از جمله اتحادیه اروپا حدود ۱۰ میلیون یورو برای اجرای این برنامه به ایران کمک خواهند کرد.
افغانستان مانع رسیدن آب به ایران شد
وی با یادآوری این که دریاچه هامون اگر خشک نباشد و حق‌آبه آن برسد، بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین ایران، هفتمین تالاب بین‌المللی جهان و یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست ‌کره در کشور است، گفت: واقعیت این است که چون آب تالاب هامون از هیرمند و چند رودخانه دیگر که از افغانستان جاری می‌شوند می‌رسد، تا صحبت خشکیدگی تالاب هامون می‌شود، انگشت اتهام به سوی همسایه شرقی نشانه می‌رود. اما بحث حق‌آبه تنها یکی از دلایل احتمالی خشکیدگی تالاب است و مسایل دیگری نیز مطرح است.
نیروهای مرزبانی هم در خشک شدن هامون دخیل شدند
او با تاکید براین مهم که تا شیوه مصرف کشاورزی و صنعتی در منطقه تغییر نکند، آبی به هامون نمی‌رسد و همه آن مصرف می‌شود، تصریح داشت: نیروهای مرزبانی و امنیتی برای کنترل رفت و آمد مرزی، در محدوده تالاب ۵۰ دایک(خاکریز) ایجاد کرده‌اند که به گفته مسئولان محلی، مانع روان شدن آب به داخل تالاب می‌شوند. آب‌گیری تالاب از سیلاب بهار امسال با گشودن یکی از این خاکریزهای امنیتی امکان‌پذیر شد.
حیدری علاوه بر خشک‌سالی، توسعه زیرساخت‌های آبی در افغانستان و ایران را که موجب برداشت بیشتر از آب هیرمند می‌شود، از دلایل خشک شدن هامون می‌داند و می‌گوید: خشک شدن هامون تقریبا همه شرایط زیست در منطقه را از بین برد متروکه شدن ۳۰۰ روستا به دلیل از بین رفتن مشاغل وابسته به تالاب و قرار گرفتن در معرض شن‌های روان و ریزگرد از جمله پیامدهای خشک شدن هامون است.
ظرفیت آبی هامون، بر اساس نیاز آبی هیدرولوژیکی آن چیزی حدود ۱۷ میلیارد متر مکعب است، نیاز اکولوژیکی آن حدود ۷ میلیارد متر مکعب است بنابراین به صورت متوسط حدود ۱۲ میلیارد متر مکعب آب ظرفیت تالاب هامون است اما الان هیچ آبی به تالاب نمی رسد و امسال هامون هیچ حقابه ای دریافت نکرده و کاملا خشک است، حتی بخشی از هامون صابوری که حدود ۲۰۰ کیلومتر مربع آب داشته آنهم خشک شده است، یعنی الان بخش ایرانی تالاب هامون کاملا خشک شده است.
یکی از اقدامات اساسی که باید در این زمینه انجام دهیم تقویت دیپلماسی آب است تا بتوانیم حقابه هامون را از افغانستان بگیریم، افغانستان با احداث سدهای متعدد بر روی رودخانه های منتهی به ایران مانع ورود سیلاب به کشور شده از این رو مشکلات زیادی را به وجود آورده است بنابراین تقویت دیپلماسی آب با هدف گرفتن حقابه از هیرمند بسیار مهم است. با توجه به موارد یاد شده به این نتیجه می‌رسیم که ایران در دیپلماسی آب در منطقه به شدت ضعیف ظاهر شده به گونه ای که در غرب تکیه و در شرق کشور متلاطم به لحاظ سیاسی افغانستان حقآبه کشور ما را به راحتی از آن ِ خود کرده و ضرورتی نیز برای اختصاص ان به ایران نی‌بینند. وقت آن است بیدار شویم ایران خشک شد!
سرنوشت مبهم سومین دریاچه ایران
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه