به گزارش اقتصادسرآمد، پروژه راه‌آهن چابهار – زاهدان، یکی از مهم‌ترین طرح‌های زیرساختی کشور در دهه‌های اخیر است، طرحی که نه فقط از منظر مهندسی و حمل‌ونقل، بلکه از حیث ژئوپلیتیک، اقتصادی، اجتماعی و حتی فرهنگی جایگاهی راهبردی در آینده جنوب‌شرق کشور دارد.
 
 این مسیر ریلی؛ چابهار را به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران به عمق شبکه ریلی کشور متصل می‌کند و زمینه‌ساز تحولی بزرگ در اتصال خشکی‌محور ایران با بازارهای جهانی می‌شود.
 
 چابهار در جنوب سیستان و بلوچستان در کناره آب‌های آزاد دریای عمان و اقیانوس هند جایگاه ویژه‌ای در معادلات تجاری و بین‌المللی دارد؛ برای سال‌ها، فقدان اتصال ریلی این بندر به مناطق داخلی مانع بزرگی در مسیر شکوفایی اقتصادی منطقه و بهره‌برداری از ظرفیت‌های بندرگاهی و ترانزیتی آن بود که آغاز عملیات اجرایی راه‌آهن چابهار – زاهدان، در واقع پاسخ ایران به این خلاء تاریخی و تلاشی برای بازکردن دروازه‌ای تازه به سوی توسعه شرق کشور است.
 
در مجموع راه آهن زاهدان - ایرانشهر - چابهار به طول محور حدود ۶۳۴ کیلومتر و با احتساب خطوط ایستگاه‌ها حدود۷۴۴ کیلومتر است که در هشت قطعه در حال اجراست که مسیر آن از چابهار آغاز شده، از کنار ایرانشهر، خاش و سایر مناطق محروم جنوب شرق عبور کرده و به ایستگاه زاهدان می‌رسد؛ شهری که خود حلقه اتصال راه‌آهن شرق به شبکه ملی محسوب می‌شود که در آینده، این مسیر به خطوط راه‌آهن مشهد و از آن طریق به ترکمنستان، افغانستان، آسیای میانه و در ادامه به چین و روسیه متصل خواهد شد.
 
 از منظر کارشناسان اقتصادی اهمیت راهبردی این مسیر در سه حوزه کاملاً قابل تحلیل است، نخست از منظر ترانزیتی و اقتصادی، راه‌آهن چابهار – زاهدان نقطه آغازین کریدور بین‌المللی شمال – جنوب در سواحل جنوبی ایران خواهد بود بطوریکه به‌جای عبور کالاها از بنادر جنوبی مانند بندرعباس که تحت تاثیر تحریم‌های بین‌المللی قرار دارد، کشورهایی مانند هند، افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، روسیه و حتی چین می‌توانند از مسیر چابهار بدون دخالت مسیرهای حساس و پرفشار منطقه کالای خود را به اروپا، قفقاز یا آسیای مرکزی منتقل کنند.
 
 بندر چابهار به سبب جایگاه راهبردی خود خارج از خلیج فارس گزینه‌ای مطمئن برای تجارت در دوران بی‌ثباتی منطقه‌ای تلقی می‌شود و همچنین کشورهای منطقه به شدت علاقه‌مندند از طریق این بندر به آب‌های آزاد دسترسی پیدا کنند. پروژه اتصال ریلی چابهار به زاهدان، به‌نوعی تضمینی برای تحقق این آرمان منطقه‌ای است.
 
همچنین از منظر دوم یعنی توسعه متوازن منطقه‌ای، راه‌آهن چابهار - زاهدان گامی اساسی در جهت برقراری عدالت جغرافیایی و توسعه پایدار جنوب‌شرقی‌ترین نقاط کشور است، مناطقی که سال‌ها با چالش‌های محرومیت، کمبود اشتغال، مهاجرت گسترده و فقر زیرساختی مواجه بوده‌اند اکنون در مسیر ریل قرار گرفته‌اند.
 
اجرای این پروژه بزرگ در سال‌های اخیر نه تنها منجر به ایجاد هزاران فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم شده بلکه به تدریج زیرساخت‌های مکملی مانند جاده‌های دسترسی، مراکز خدماتی، و شبکه‌های پشتیبانی را نیز در اطراف خود توسعه داده است. به بیان دیگر راه‌آهن چابهار - زاهدان فقط یک پروژه حمل و نقل نیست، بلکه محور توسعه‌ای است که به‌مرور زندگی را به نقاط کمتر دیده‌شده این سرزمین بازمی‌گرداند.
 
سومین و شاید مهم‌ترین بُعد این پروژه قدرت‌نمایی ایران در شکل‌دهی به معادلات جدید منطقه‌ای است، در دورانی که نبرد برای ایجاد و کنترل کریدورهای تجاری میان قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی به اوج رسیده ایران با بهره‌برداری از موقعیت ژئواستراتژیک خود قصد دارد نقش پل ارتباطی امن و مستقل را ایفا کند.
 
چابهار در رقابت مستقیم با بندر گوادر پاکستان می‌تواند به انتخاب نخست منطقه تبدیل شود، از این منظر راه‌آهن چابهار – زاهدان تنها یک پروژه داخلی نیست، بلکه بخشی از بازی بزرگ‌تر ژئوپلیتیکی در خاورمیانه و آسیای جنوبی است.
 
با توجه به اهمیت فوق‌العاده این پروژه، منابع عظیم مالی برای پیشبرد آن اختصاص یافته است، انتظار می‌رود در صورت تامین کامل منابع تا پایان سال ۱۴۰۴ کل مسیر به بهره‌برداری کامل برسد.
 
تاکید وزیر راه و شهرسازی بر اتمام پروژه تا پایان سال
 
وزیر راه و شهرسازی در این جلسه با تاکید بر ضرورت اتمام راه‌آهن چابهار- زاهدان تا پایان سال جاری، راهکارهایی برای تامین مالی پروژه و رفع برخی چالش‌های آن، مطرح کرد.
 
فرزانه صادق در ادامه انتخاب قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) به عنوان پیمانکار این پروژه ملی را انتخابی درست دانست و گفت: با توجه به شرایط کشور از روش‌های مختلف برای تامین بودجه این پروژه مهم اقدام خواهیم کرد.
 
وزیر راه و شهرسازی در ادامه تاکید کرد: باید عزم خود را برای اتمام پروژه تا پایان سال جزم کنیم.
 
گفتنی است براساس مصوبه هیأت دولت در خصوص طرح توسعه شرق کشور و همچنین طرح توسعه سواحل مکران، احداث راه آهن چابهار - زاهدان به طول حدود ۶۳۴ کیلومتر در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار گرفته است.
 
 پروژه راه‌آهن چابهار- زاهدان با هدف ایجاد کریدور شمال - جنوب در شرق کشور و اتصال بندر شهید بهشتی چابهار به شبکه ریلی کشور و همچنین بهره‌مندی از مزایای ترانزیت ریلی کشور، از طریق اتصال آسیای میانه و افغانستان به آب‌های آزاد اقیانوسی طراحی و عملیات اجرایی آن در سال ۱۳۹۲ آغاز شد.
 
احداث این خط ریلی در دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم بندی شده که از چابهار آغاز و پس از عبور از شهرهای نیکشهر، ایرانشهر و خاش به شهر زاهدان منتهی می‌شود.
 
ارزش روز این پروژه ۱.۵ میلیارد دلار برآورد شده که بخش اول آن، خط ریلی چابهار- نیکشهر به طول ۱۴۴ کیلومتر، ۸۲ درصد پیشرفت دارد. بخش دوم این پروژه یعنی نیکشهر- ایرانشهر نیز با ۱۸۲ کیلومتر طول کلی به ۶۱ درصد رسیده است و بخش سوم، ایرانشهر- خاش به طول ۱۵۱ کیلومتر دارای پیشرفت ۸۸ درصدی است