به گزارش اقتصادسرآمد، ایران با برخورداری از بیش از ۵۸۰۰کیلومتر ساحل و دسترسی همزمان به خلیج‌فارس، دریای عمان و دریای خزر، یکی از بزرگ‌ترین ظرفیت‌های اقتصاد دریا را در میان کشورهای منطقه به خود اختصاص داده است. بااین‌حال، بسیاری از کارشناسان معتقدند که هنوز هم سهم اقتصاد دریامحور، کمتر از یک‌درصد تولید ناخالص داخلی کشور است. 
نمایشگاه ملی «توانمندی‌های دانش‌بنیان اقتصاد دریامحور» با حضور حدود ۱۰۰شرکت دانش‌بنیان که محصولات‌شان به مرحله تجاری‌سازی رسیده، طی دو روز، محلی برای معرفی و نمایش ظرفیت‌ها و توانمندی‌های دانش‌بنیان‌های دریایی در کشور بود. خبرنگار اقتصاد سرآمد در حاشیه این نمایشگاه با مسئولان چندین شرکت دانش‌بنیان دریایی به گفت‌وگو پرداخت که در ادامه این گزارش بخشی از صحبت‌های آن‌ها را می‌خوانید.

روایتی از شناورهای خودرانِ ایرانی و مسیر آینده فراساحل
شرکت مایا صنعت آریا یکی از شرکت‌های دانش‌بنیانی است که در حوزه خدمات فراساحل و نسل‌های تازه‌شناورهای دریایی بدون سرنشین محصولاتی را عرضه کرده است. در حاشیه نمایشگاه توانمندی‌های دانش‌بنیان اقتصاد دریامحور، سیدمحمد طیبی، مدیر فنی شرکت مایا صنعت آریا در گفت‌وگو با خبرنگار «سرآمددریا» و در معرفی این شرکت دانش‌بنیان، اظهار کرد: «شرکت مایا صنعت آریا از سال ۱۳۸۳ فعالیت خود را آغاز کرد و از ابتدا تمرکز اصلی ما بر خدمات فراساحل بوده است. حوزه‌های کاری‌مان شامل صنایع فراساحلی، تجهیزات رباتیکی و تجهیزات مرتبط با نفت و گاز می‌شود. عمده کارفرمایان ما نیز شرکت‌هایی نظیر نفت فلات قاره، تاسیسات دریایی و مجموعه‌های زیرمجموعه آن‌ها هستند.»
او توضیح داد که بخشی از خدمات شرکت، بازدید از سکوهای نفتی، خدمات رباتیک، خدمات زیرآبی، هیدروگرافی و خدماتی است که پیش از احداث سکوهای نفتی انجام می‌شود و در ادامه افزود: «از سال ۱۳۹۳ وارد حوزه جدیدی شدیم؛ تجهیزاتی که در  on shore  استفاده می‌شوند. به این ترتیب تمرکزمان را بر ساخت شناورهای بدون سرنشین گذاشتیم؛ چیزی که امروز متد روز دنیاست و جهان به سمت رباتیک و حذف اپراتور انسانی حرکت می‌کند.»
به گفته مدیر فنی این شرکت دانش‌بنیان، سال ۱۳۹۳ ساخت نخستین شناور بدون سرنشین با نام کوشا؛ نسخه‌ای با هدایت دستی، مناسب برای نقشه‌برداری بستر دریا ساخته شد. پس از آن، سال ۱۳۹۷ نسخه پیشرفته‌تر با نام پویا؛ شناوری هوشمند و خودران ارائه شد. امسال و در این نمایشگاه رونمایی از کوشا پلاس انجام گرفت، نسخه بهینه‌شده پیشین که با استفاده از هوش مصنوعی خدمات گسترده‌تری را با دقت بیشتری ارائه می‌دهد.
مدیر فنی شرکت مایا صنعت آریا در ادامه می‌گوید: «تا امروز چهار نسخه از این شناورها به بازار عرضه شده که سازمان نقشه‌برداری کشور و مؤسسه تحقیقات آب که عمده کارش بررسی حوزه‌های آبخیز است از مشتریان اصلی ما هستند.»
«طیبی» با اشاره به چالش‌های ساخت تجهیزات می‌گوید: «در بخش نقشه‌برداری، سیستم‌های کنترل از راه دور، طراحی، هدایت و ناوبری کاملاً بومی است. البته برخی سنسورها نمونه داخلی ندارند و مجبوریم آن‌ها را از خارج تهیه کنیم. تحریم‌ها کار را سخت کرده و قیمت‌ها بسیار بالاست، اما با همه این سختی‌ها موفق شده‌ایم تجهیزات مورد نیاز را تهیه کنیم.»
او یکی از مزیت‌های مهم محصولات مایا صنعت آریا را قابلیت توسعه سفارشی می‌داند: «چون شناورها محصول خود ماست، می‌توانیم بسته به نیاز کارفرما امکانات متفاوتی به آن‌ها اضافه کنیم. این در حالی است که در نمونه‌های خارجی، امکان سفارشی‌سازی وجود ندارد.»
«طیبی» درباره دلیل حضور در نمایشگاه توضیح می‌دهد: «هدف اصلی ما معرفی آخرین محصول یعنی کوشا پلاس و جذب سرمایه برای ساخت یک شناور بسیار بزرگ‌تر است. ما طرح شناوری با نام اکوان را آماده کرده‌ایم، اما اجرای آن نیازمند سرمایه‌گذاری گسترده‌تر است.»
او ادامه داد: «بخش خصوصی معمولاً نیازی به چنین شناورهایی ندارد. اما سازمان‌هایی مانند بنادر و دریانوردی که متولی بهره‌برداری از بنادر هستند، می‌توانند نقش مهمی در حمایت از توسعه این شناورها داشته باشند.»«طیبی» در پایان به کاربرد جهانی این فناوری اشاره می‌کند: «در دنیا از شناورهای بزرگ بدون سرنشین برای نظارت هوشمند بر بنادر استفاده می‌شود. نظارت ۲۴‌ساعته انجام می‌گیرد؛ هم اپراتور نزدیک ساحل وجود دارد و هم تصاویر و داده‌ها به دفتر مرکزی منتقل می‌شود.»او با اشاره به اهمیت این فناوری و لبخندی رضایت‌آمیز می‌گوید: «اگر در جایی خطری وجود داشته باشد و قایق امکان نزدیک‌شدن نداشته باشد، این شناورها وارد عمل می‌شوند؛ هم با هدایت دستی و هم به صورت خودکار و با سریع‌ترین گزارش‌دهی! علاوه‌بر‌این، نقشه‌های بندر را بروز می‌کنند. هدف ما این است که ایران نیز به این استاندارد جهانی برسد.»

تولید فرآورده‌های پروبیوتیک با کیفیت و استانداردهای جهانی
توحید پیری، مدیرعامل گروه توسعه فناوری زیست یار صنعت، نیز در گفت‌وگو با خبرنگار «سرآمددریا» درباره این شرکت دانش‌بنیان، بیان کرد: «این شرکت، تولیدکننده فرآورده‌های پروبیوتیک با زمینه دام، طیور و آبزیان است. در این زمینه توانسته‌ایم محصولات متعددی را توسعه دهیم. محصولاتی با هدف افزایش کیفیت آب، افزایش راندمان تولید و محصولاتی با هدف تولیدات فاقد ضایعات آنتی بیوتیکی و آنتی باکتریال بودن در صنعت طیور و آبزیان.»
او ادامه داد: «محصولاتی که تولید می‌کنیم با کیفیت بالا و قابل رقابت جهانی است. نمونه‌هایی از تولید خود را در موسسه سرم‌سازی رازی با نمونه‌های خارجی_ از جمله نمونه فرانسوی- به چالش کشیدیم و کیفیت برتری نسبت به آن‌ها به‌دست آورده‌ایم. به طور کلی محصولات شرکت ما از نظر کیفیت مشابه با نمونه‌های خارجی و در مواردی هم با کیفیت بالاتری تولید و عرضه شده‌اند که در مواردی مانند کاهش ضایعات، افزایش رشد و... در سطح بالاتری خود را ثابت کرده‌اند.» 
«پیری» در توضیح وضعیت بازار برای محصولات تولید‌شده توسط شرکت‌های ایران و محصولات این شرکت دانش‌بنیان، تصریح کرد: «در کشور وضعیت بازار برای ما بسیار خوب و مطلوب است. ظرفیت خالی زیادی برای کشور داریم به نحوی که هر شرکت دانش‌بنیان دیگری قادر باشد می‌تواند ورود کند و حدود ۵۰‌تن در سال را هم تولید و فروش داشته باشد. در بحث صادرات هم ظرفیت‌های بسیار خوبی وجود دارد مانند کشورهای عمان و کشورهای آفریقای جنوبی. ما می‌توانیم ظرفیتی بین ۲۵ تا ۵۰‌تن برای هر کشور در سال را در نظر بگیریم.» 
مدیرعامل گروه توسعه فناوری زیست یار صنعت درباره مهم‌ترین موانع فعالیت این مجموعه دانش‌بنیان افزود: «در وهله اول زیرساخت‌ها و فرایندهای بوروکراسی است که در حجم بالا باعث مشکل جدی هستند و شرکت‌ها را برای رسیدن به اهداف خود تحت تاثیر قرار می‌دهند. سامانه ملی مجوزها برای میانبر بوروکراسی ایجاد کرد اما هنوز به‌نحو مطلوب جا نیفتاده و همچنان حجم بوروکراسی برای هر شرکت در بخش خصوصی هم مانع است و هم هزینه. به‌خصوص هزینه زمانی که این مشکل ایجاد می‌کند گاهی موجب صرف‌نظر شرکت‌ها از ادامه کار می‌شود. 
او پیرامون محدودیت تامین مواد اولیه نیز خاطرنشان کرد: «تمامی مواد اولیه در داخل کشور وجود دارد و شرکت ما تمام مواد اولیه خود را تولید می‌کند و از این نظر برای شرکت ما و شرکت‌های مشابه مشکلی وجود ندارد. به عبارت دیگر در تامین مواد اولیه به خارج کشور وابسته نیستیم و محدودیتی در این رابطه نداریم. با توجه به اینکه شرکت در تامین مواد اولیه و تولید محصول نهایی کاملا متخصص و حرفه‌ای است، هیچ گونه ضایعاتی در هیچ کدام از مراحل تولید تا فروش نداریم.»
«پیری» در پایان پیرامون وضعیت و اهمیت برگزاری نمایشگاه ملی توانمندی‌های دانش‌بنیان اقتصاد دریامحور، گفت: «بسیار مفید بود چراکه در این نمایشگاه یک زنجیره را دیدیم. از زنجیره مالی تا کسب و کار نهایی و تولید نهایی در اینجا دیده شد. جمعی از دانش‌بنیان‌هایی که می‌توانند کنار هم قرار گیرند و یک زنجیره دانشی و فناوری برای تولید ایجاد کنند. در این نمایشگاه ما توانستیم با جمعی از دانش‌بنیان‌ها گفت‌و گو کنیم و برخی نیازهای خود را رفع کنیم. از این جهت این نمایشگاه خیلی مفید بود و امیدواریم گسترده‌تر برگزار شود و شرکت‌ها بتوانند تمام نیازهای دانشی و فناوری خود را یکجا مورد بررسی قرار دهند و زمانی که برای نمایشگاه می‌گذارند بیشترین استفاده را ببرند.» 
او اضافه کرد: «با‌این‌حال، جای خالی یک سری از بازدیدکنندگان مشهود بود؛ چه افراد عادی و چه دانشجویان و چه شرکت‌های نیازمند به خدمات دانش‌بنیان‌ها. مثلا جای مزرعه‌دارها به‌عنوان مشتری نهایی شرکت ما خالی بود. خوب بود که یک رابطه مستقیم بین تولیدکننده و مصرف‌کننده نهایی برقرار شود. اینگونه نمایشگاه واقعا به نهایت مطلوبیت می‌رسد. 

تولید شناور نجات غریق بدون سرنشین در کلاس جهانی
شرکت دانش‌بنیان عرش که در طراحی و تولید ربات‌های هوشمند دریایی در سال ۱۴۰۰ فعالیت خود را آغاز کرده است نیز دیگر مجموعه‌های حاضر در نمایشگاه توانمندی‌های دانش‌بنیان اقتصاد دریامحور بود. مجموعه‌ای که زمینه فعالیت مهم آن در دوران دانشجویی و با شرکت در مسابقات دانشجویی فراهم شده و تیم کاری، خود را در این برنامه‌ها شناخته و کنار هم قرار گرفته‌اند. 
سیدمهدی مروج، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان توسعه سامانه‌های هوشمند دریایی عرش نیز در گفت‌وگو با خبرنگار «سرآمددریا» درباره دستاوردها و محصولات این شرکت بیان کرد: «شناور نجات‌غریق بدون سرنشین، محصول این گروه کاری دانش‌بنیان است که می‌تواند «نجات یار» و کمک‌ناجی‌های غریق باشد. این سازه می‌تواند فرایند نجات‌غریق را_ مخصوصا در موارد سخت و دشوار- با مطلوبیت بالایی به انجام رساند. این شناور در ۱۴۰۲ تجاری‌سازی شد و به جاهایی مانند هلال‌احمر ارائه شد که در اولین دوره کاری موفق به نجات ۹نفر از هموطنان ما در سواحل کاسپین شده است. اکنون مشتری رضایت کامل یافته و تعداد قابل‌توجهی سفارش داده است و شرکت عرش در حال ساخت سفارش مشتری است. 
«مروج» درباره بازار این محصول می‌گوید: «این محصول به طور کلی محصول تازه‌ای در بازارهای جهانی محسوب می‌شود و کمتر از ۱۰سال است که وارد بازارها شده است. اما بازار داخلی ایران به دلیل نبود گردشگر دریایی کم است و از این نظر بازارهای خارجی رونق بیشتری دارند. این محصول وابسته به رویداد گردشگری است؛ چه از نظر ایمنی و نجات‌غریق و چه از نظر تفریحی.»
مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان ادامه داد: «به طور کلی محصول شرکت عرش در مقایسه با نمونه‌های خارجی هیچ کم‌وکسری ندارد و مواردی به آن اضافه شده که ارزش آن را از نمونه‌های خارجی به مراتب بالاتر می‌برد. دقت و سرعت این محصول افزایش یافته و با تکنولوژی روز همراه است و از این جهت است که کاملا با محصولات مشابه سایر کشورها به خوبی رقابت می‌کند. بنابراین، در صورت حمایت معنوی و جهت‌دهی به بازار این محصول برای فروش در خارج کشور، به خوبی می‌تواند ارزآوری مفید و قابل‌توجهی داشته باشد.» 
او درباره اهمیت برگزاری نمایشگاه توانمندی‌های دانش‌بنیان اقتصاد دریامحور نیز خاطرنشان کرد: «این نمایشگاه به طور کلی کار خوب و جالبی بود. نگاه حمایتی به دانش‌بنیان‌ها بسیار ارزشمند است که نتیجه آن به توسعه دریایی و به کل جامعه ایران بر می‌گردد. اینکه دانش‌بنیان‌ها را به‌عنوان رکن اصلی نمایشگاه دیده‌اند نه فرعی و جانبی، خودش اقدام مهم و قابل‌قبولی است. پس اصل و اساس این کار از نگاه من مفید و کارساز بوده است. 
«مروج» خاطرنشان کرد: «می‌توان برای سال آینده و سال‌های آینده اقدامات مهم‌تر و بزرگ‌تری انجام داد. مثلا جمعی از دانش‌بنیان‌های خارجی هم حضور داشته باشند تا امکان تبادل تجربه و دانش و حتی رقابت مستقیم وجود داشته باشد. همچنین بهتر است نگاه حمایتی به همه دانش‌بنیان‌ها باشد و جمع بزرگ‌تری در سال آینده وجود داشته باشد. این حمایت به همین مقدار بسنده نشود و زمینه شناساندن و معرفی دانش‌بنیان‌ها و کسب بازار جدید برای آن‌ها فراهم شود. بنابراین خوب است از همه مدیران شرکت‌های دریایی برای بازدید دعوت کنند و به طور کلی، فضای بهتری فراهم شود.»