گروه دریامحور -  محمد مونسان از کارشناسان خبره حوزه دریاست که مسائل مرتبط با توسعه کشور را مورد توجه دارد و به عنوان یک پژوهشگر به مداقه در امور مربوط می پردازد. وی در گفت و گوی اختصاصی با روزنامه دریایی اقتصادسرآمد به چند نکته محوری در باره قرارداد 25ساله ایران و چین اشاره می کند که حائز اهمیت است که در ذیل از نظرتان می گذرد:
اقتصادسرآمد: ارزیابی شما از سفر رییس جمهور چین به عربستان چیست؟ در حالی که چین با ما قرارداد استراتژیک دارد و می داند که عربستان رقیب فرهنگی و اقتصادی ایران است و مناسبت سفیدی با ما ندارد. 
محمد مونسان: سفراخیر شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین به عربستان و دیدارش با رهبران کشورهای عرب از چند سال قبل تنظیم شده بود. در واقع چینی‌ها پروژه‌ای را در طول سال‌های گذشته با عنوان «روابط چین و دنیای عرب» کلید زده‌اند که متعاقب آن نیز چندین نشست در چین و کشورهای حوزه خلیج‌فارس در این راستا برگزار شده است.
چینی‌ها به دو دلیل قصد نزدیک شدن به دنیای عرب را داشته‌ و این کار را نیز تحقق بخشیده‌اند:
 اول این که احساس می‌کنند بدون انرژی قادر به تداوم توسعه خود نیستند. بنابراین چین به عنوان نخستین واردکننده انرژی دنیا (به ویژه نفت) در این خصوص آینده‌نگری کرده است. در همین راستا هم بود که چین تلاش بسیار کرد تا با ایران روابط نزدیک و راهبردی داشته باشد، اما تحریم‌های ایران در طول یک دهه گذشته و طولانی شدن پروسه توافق، باعث شد تا روند آغازشده آن‌طور که قرار بود، پیش نرود و در نهایت چینی‌ها تا حدودی از ایران در این زمینه ناامید شدند.
اقتصادسرآمد: دقیق تر بفرمایید ارزش قرارداد ایران و چین برای کشور ما چقدر است و چگونه می تواند عامل توسعه سواحل باشد؟
محمد مونسان: فرصت قرارداد 25 ساله ایران و چین یکی از فرصت‌های بسیار عالی برای توسعه زیرساخت‌های اساسی در حوزه توسعه دریا محور است. با توجه به حجم قرارداد 400 میلیارد دلاری می شود به راحتی از فرصت برای توسعه شتابان اقتصاد دریامحور استفاده کرد که از آن ها به چند مورد می توان اشاره کرد: 
نخست آن که، توسعه زیرساخت‌های حمل و نقلی، شامل اتصال سواحل مکُران به راه آهن و اتصال ریل چابهار به آسیای میانه، همچنین احداث آزادراه جاسک – مشهد برای سهولت دسترسی  نیمه شرقی کشور به سواحل جنوبی  با اجرای این قرارداد ممکن می شود. دومین مورد توسعه ساخت کشتی در ایران با احداث کارخانجات مشترک ساخت کشتی در شهری مثل جاسک که قرار بود پروژه‌های ساخت مشترک کشتی بین ایران و چین در آنجا انجام شود.، می توانست تحولی در ساخت کشتی در ایران و اشتغال و توسعه سواحل باشد.  طبق قرارداد مقرر بود بخشی از بازار داخلی ساخت کشتی ایران در اختیار کارخانجات مشترک ایران و چین قرار گیرد و طبیعتا چینی‌ها هم از فرصت سفارش ساخت کشتی در ایران بهره‌مند می‌شدند و مدیریت پروژه و زمان بندی و هزینه ساخت پروژه هم مطابق با نظرات چینی‌ها قابل انجام بود؛ به نحوی که رضایت کارفرمای داخلی یعنی شرکت های کشتیرانی و نفتکش را هم در پی داشته باشد. احداث یک کارخانه بزرگ کشتیرانی یا تعمیرگاه کشتی در سواحل مکُران می توانست یا می تواند توسعه صنعتی مهمی در این سواحل به شمار بیاید.
سومین عامل، توسعه گردشگری است که طبق آن قرارداد می شد انتظار داشت سهم درآمد سواحل مکُران و سواحل جنوبی کشور از سبد گردشگری ایران توسعه پیدا کند. بر این اساس، در بعضی شهرهای جنوبی نمادهای فاخر شهری به عنوان جاذبه های گردشگری ساخت می شدند، زیرساخت های گردشگری مانند اسکله های گردشگری، هتل ها و کشتی های تفریحی و... تمهید می شد و اینها منجر به جاذبه گردشگری و تغییر چهره فقیرانه شهرهای ساحلی جنوبی ما به خصوص در سواحل مکُران می شد .
چهارمین عامل، توسعه بنادر جنوبی به خصوص بندر چابهار و بندر جاسک است.
 می دانیم که چینی ها با پاکستانی ها در بندر گوادرسرمایه گذاری های هنگفتی کردند و آن بندر به توسعه فزاینده ای رسید.  متاسفانه ما در سال های گذشته از ظرفیت چینی ها استفاده نکردیم و فرصت توسعه بندر چابهار در اختیار هندی ها قرار دادیم که هنوز به هیچ نتیجه ای نرسیده است و طرف هندی از اجرای مفاد قرارداد طفره می رود.  مسئولان مربوطه نیز در این مورد، عملکرد واقعا ضعیف و غیرقابل دفاعی داشتند؛ در حالی که چینی ها در گوادر پاکستان سرمایه گذاری های شتابان و گسترده کردند، در اجرای قرارداد فی مابین ایران و چین، تعلل بسیار زیاد بوده و هست. 
به هر رو، قرارداد 25 ساله ایران و چین می تواند بهترین فرصت برای توسعه صنایع دریایی و طور جامع تر توسعه شتابان اقتصاد دریا محور در ایران و در شهرهای ساحلی ایران شود که البته با شرایط پیش امده باید این فرصت را از دست رفته بدانیم.
اقتصادسرآمد: شما فکر می‌کنید این فرصت از دست رفته است؟
محمد مونسان: ما از ظرفیت چینی ها متاسفانه به خوبی استفاده نکرده ایم؛ نمونه آن در چابهار هست که ما بازار بزرگی را در داخل کشور در اختیار هندی ها قرار دادیم، در سمت مقابل ما پاکستانی ها گوادر را در اختیار چینی ها قرار دادند و تفاوت بسیار فاحشی در بهره وری و توسعه میان چابهار و گوادر را امروزه شاهد هستیم. 
در قرارداد 25 ساله ایران و چین، همان طور که شاهد هستیم در دولت روحانی، به دلیل نگاه به سمت غرب، طبیعتا اعتنایی به چینی ها نداشتند و قرار داد 25 ساله ایران و چین که در دولت دوازدهم مطرح شد، عملا  بدون اقدام خاصی معطل ماند. 
پس از مدتی پیگیری این قرارداد به لاریجانی واگذار شد که متاسفانه او هم با نگاه غربگرایانه اش، نتوانست اقدام موثری در این زمینه انجام دهد و لذا این  پرونده راکد و مسکوت باقی ماند. 
در دولت فعلی هم انتظار می رفت که این قرار داد خیلی فوری با توجه به نگاه به شرق دولت رییسی، عملیاتی و تبدیل به یک قرارداد دقیق با برنامه اجرایی مشخص شود که متاسفانه تا به امروز اجرایی نشده است. از طرفی می بینیم که رقبای منطقه ای ما مثل کشور عربستان قرارداد 25 ساله را با چین امضا کردند با برنامه عملیاتی و دقیق با موضوعاتی که از پیش تعیین کرده بودند و در قرارداد آمده، به سرعت شروع به فعالیت کردند. 
متاسفانه قرارداد 25 ساله ایران و چین علیرغم اینکه 4 سال از آن می‌گذرد، خبری از اجرایی شدن ندارد؛ مشخص نیست که چه  حوزه این قرارداد با چه مبلغی و به چه صورت اجرایی می شود. این یک ضعف همیشگی ما ست که بزرگترین فرصت ها را با تعلل های نابجا و با بی برنامگی و  با ندانم کاری از دست می دهیم.
ما الان شاهد هستیم که عربستان از این فرصت استفاده کرد و از طرفی حضور و گفتگوی رئیس جمهور چین با مسئولان این کشور به نوعی اعتراض به عملکرد ایران در تعامل با چین است. در حقیقت، این خود ایران است که چین را به سمت عربستان سوق داد. 
اقتصادسرآمد: پس دیدار اخیر رهبر چین از عربستان را واکنشی از طرف چین به ایران می دانید؟
محمد مونسان: در واقع، اتحادهای استراتژیک سیاسی در دنیا موقعی شکل می‌گیرد که پیوست های آن –به خصوص پیوست های اقتصادی- از قبل، برنامه ریزی شده و آماده اجرا باشد. وقتی ما در دوران تحریم از ظرفیت چین برای دور زدن تحریم ها استفاده می کنیم، طبیعی است که چینی ها انتظار داشته باشند ما با آن ها اتحادهای استراتژیکی داشته باشیم و فورا قرار دادهای منعقد شده مانند قرارداد 25 ساله را عملیاتی کنیم. متاسفانه ضعف ما در برنامه ریزی باعث شده تا این فرصت نه تنها استفاده نشود؛ بلکه عاملی برای کدورت بین ایران و چین تلقی شود و کشورهایی مثل عربستان که رقیب منطقه ای ایران هستند از این فرصت به خوبی استفاده کنند.
وقتی چین به عنوان یکی از پشتوانه های ایران برای تامین ارز و دور زدن دلار و تحریم های غرب بوده، با ایجاد کدورت بین ایران و چین،  از یک سو دلار حرکت افزایشی به خود می گیرد، از دیگر سو، چین به کشورهای دیگر اعتماد می کند و به سمت کشورهای دیگر می رود و به طور کلی، تبعات متعددی دامن گیر دولت و کشور ایران می شود. 
عقد قرارداد کرده ایم، اما برای اجرای آن برنامه نداریم و این تناقضی است که برای کشور تبعات منفی داشته و خواهد داشت. 
اقتصادسرآمد: توصیه شما در این باره به دولتمردان کنونی چیست؟
محمد مونسان: توصیه‌ای که می توان به دولت سیزدهم در این باره داشت این است که علیرغم داشتن نگاه درست و به جا به شرق، باید برنامه ریزان عملیاتی و افرادی که بتوانند یک تفاهم نامه را به صورت دقیق تبدیل کنند به قراردادهای ریزِ اقتصادی و پروژه های مهندسی و برنامه های اجرایی که در آن زمان بندی و هزینه و نحوه اجرا مشخص شده باشد.
این نقطه ضعف اگر رفع شود، ممکن است خیلی سریع بتوانیم از فرصت‌هایی که در سالیان گذشته و در دولت دوازدهم از دست دادیم دوباره به دست بیاوریم. 
البته دیده شد که بعد از انتشار بیانیه های مشترک عربستان و چین، خیلی سریع مقامات وزارت خارجه به چین اعزام شده و مذاکرات در ارتباط با قرارداد 25 ساله ایران و چین علنی و پیگیری شد. جای سوال اینجا است که چرا باید فرصت ها را بر اثر ندانم کاری از دست بدهیم که تبدیل به تنش با متحد قدیمی شود و سپس با عجله و هراسان بخواهیم عکس العمل نشان دهیم. مسلما در چنین شرایطی ایران مجبور به امتیاز دهی بیشتر خواهد بود. وقتی طرف چینی متوجه این موضوع می شود که تنش میان او و ایران باعث رشد قیمت دلار در بازار ما ، حرکت شتابان دیپلماسی و عکس العمل خاص به همکاری چین و دیگران می‌شود، طبیعی است که آنها اقدام به باج خواهی از ما خواهند کرد.
معقولانه تراست که بیش از این تعلل نکرده و از نیروهای خبره و کارامد و برنامه ریزان عملیاتی در حوزه های مهم اقتصاد بین الملل استفاده کنیم. 
کشورهای عربی خلیج‌فارس دارای نوعی رقابت در زمینه توسعه کشورهایشان هستند و هر کشور سعی می‌کند از سایر همسایگانش عقب نماند. به همین خاطر است که پروژه‌های عظیمی مانند ابرشهرهای هوشمند و جهانی در این کشورها در حال اجراست و در همین زمینه مشارکت با چین موضوعی مطلوب برایشان محسوب می‌شود.
ایران نیز باید از فرصت چین برای منافع خود استفاده کند؛ در غیر این صورت و به طور طبیعی، چین منتظر نخواهد ماند و به سرعت به سراغ مشتریان و کشورهای دیگر می رود.